New Yorkeko Munduak
New Yorkeko munduak

New Yorkeko kantak

2025eko martxoaren 3a

Mundua pikutara doala dioten berriak ahaztu nahian New York Hiriko museora joan naiz. Bertan zabaldu dute “New Yorkeko kantak” izeneko erakusketa interaktiboa. 1920 eta 2020 urteen artean hiriari idatzitako kantak datoz, ehundik gora abesti. New Yorken jaio eta gero munduan zehar barreiatu diren doinuak. Jazza, rapa, popa, rocka, Suzanne Vega, Velvet Underground, Jay Z eta Tito Puente, besteak beste. Zenbat jendek kantatu dion hiri honi, batzuk pozez, beste batzuk nahigabez.

Museotik atera eta parkea oinez igaro dut. Hotz egiten duen arren, lakua dagoeneko ez dago izoztua. Jendea paseoan dabil, txanoekin eta bufandekin, bakoitzak bere ametsa egurasten. Zoriontsuak izango ote diren galdetu diot neure buruari. Ezen zaila baita hiri hau, badaki ematen baina kentzen ere bai.

Eta horretan nenbilela, erdi goibel, New Yorken sortu berri den azken kanta entzun dut. Han ondoko zuhaitz batetik zetorren. Txori bat, enborra zulatzen, etxea bertan egiteko. Okila. Eta okilaren mokoaren danbolin erritmoak esan dit iratzartzeko, badatorrela udaberria, merezi duela borrokan jarraitzeak.

Eta horrela, irribarretsu, itzuli naiz etxera.

Atal gehiago
New Yorkeko Munduak

Eskolara berriz

2025eko apirilaren 28a

Ezaguna da amesgaizto hori, non eskolara bueltatzen zaren berriz, azterketak gainditu gabe dituzula. Bada, halako zerbait bizi izan genuen pasa den asteburuan. Alabaren bigarren hezkuntzako eskola publikoak, Bard Queens deritzonak, ate irekien eguna ospatu zuen eta izena eman genuen, animatuta.

00:00:0000:00:00
New Yorkeko Munduak

Beste egun bat

2025eko apirilaren 14a

Lainotuta esnatu da igandea, eraikinak ia ez ziren ikusten, euri txikiagatik.

Zorionez, bazkalosterako saretu egin da zerua, eta eguzki izpiak ere agertu dira tarteka. Riverside Parkera atera gara oinez egitera. Gereziondoen lore zuriak ikusgarri zeuden. Argazkiak ateratzen ari ziren hiritarrak, haien magalean.

00:00:0000:00:00
New Yorkeko Munduak

Parkera joan naiz

2025eko apirilaren 7a

Parkera joan naiz, lorean dira arbola batzuk,

ez asko, lotsati oraindik.

Badirudi beldur direla haiek ere beren burua agertzeaz.

Goiz da eta ez dago inor parkeko bankuetan.

Eguzkiak epeltzen hasi duen arren.

Eseri egin naiz eta liburua zabaldu dut.

Lehen eguna etxetik kanpoko irakurketa egiteko.

00:00:0000:00:00
New Yorkeko Munduak

Arbasoen su txikia

2025eko martxoaren 31

Araba Euskaraz 2025eko kanta egin dugu Mikel Urdangarin eta biok. Kanta landua, mezuak elkarri gurutzatzen ibili baikara luzaroan. Letrak hiru ideia nagusi ditu. Lehenengoa, Araban beti egin dela euskaraz. Eta hor daude aipatuak Landuccik XVI. mendean Gasteizen bildu zituen sei mila hitzak edo sasoi bereko Lazarragaren liburua. Bigarrena, garai zailak bizi arren euskarak beti egin izan duela aurrera. Egin du aurrera horrela nahi izan dugulako, beti egon delako norbait euskaraz hitz egiten, erabiltzen. Eta hiru, transmisioaren garrantzia. Euskararen su txikia pasatu egin da belaunaldiz belaunaldi, eta guri tokatzen zaigu orain gauza bera egitea.

00:00:0000:00:00
New Yorkeko Munduak

Iowako eklipsea

2025eko martxoaren 24a

Iowako nazioarteko idazleen eskolara iritsi berri, 2017ko abuztuaren 21ean, eguzki eklipsea izan zen. Christopher Merrill bertako arduradunak eta gainontzeko irakasleek gertaera ikustera eraman gintuzten, idazleen etxearen patioan bertan, horretarako utzi zizkiguten betaurreko beltz batzuekin. Eklipseak ez zuen asko iraun egia esan, bi minutu luze, eta ostean, bizitza lehengo bidera itzuli zen.

00:00:0000:00:00
New Yorkeko Munduak

Pla-pla

2025eko martxoaren 17a

Dozena bat arrautzak hamar bat dolar balio du, hamabi ere bai organikoak badira. Prezioak ikaragarri egin du gora azken aldian. Hegaztien gripea zuten milioika oilo hil behar izan dituzte eta nonbait hortik dator kaltea. Gaur egungo agintariek, nola ez, aurrekoei botatzen diete errua, baita honena ere.

Kontua da zaila izaten dela arrautzak erostea New Yorken, eta daudenean, ezin duzu aldiro dozenako kartoi bat baino gehiago erosi. Bat baino gehiago hartuz gero, kutxan kendu egingo dizute.

00:00:0000:00:00
New Yorkeko Munduak

Hauskorra

2025eko martxoaren 10a

Pertsona hauskorra da,

eta pertsona hauskorra delako,

hauskorra da demokrazia.

 

Eta demokrazia hauskorra delako,

hauskorra da askatasuna.

Eta askatasuna hauskorra delako,

hauskorra da berdintasuna.

00:00:0000:00:00
New Yorkeko Munduak

New Yorkeko kantak

2025eko martxoaren 3a

Museotik atera eta parkea oinez igaro dut. Hotz egiten duen arren, lakua dagoeneko ez dago izoztua. Jendea paseoan dabil, txanoekin eta bufandekin, bakoitzak bere ametsa egurasten. Zoriontsuak izango ote diren galdetu diot neure buruari. Ezen zaila baita hiri hau, badaki ematen baina kentzen ere bai.

00:00:0000:00:00
New Yorkeko Munduak

Bakoitza bere bidetik

2025eko otsailaren 24a

New Yorken iragan astean. Eraikin luze bateko igogailuan. Bulegoak daude, enpresak, erakundeak, abokatuak. Igogailuetako bat beherantz doa. Dozena erdi lagun barruan. Telefonoak jo dio gizon bati. Hartu du. Kaixo esan du gaztelaniaz. Ume baten ahotsa entzuten da. Gose naiz.

 

00:00:0000:00:00
New Yorkeko Munduak

Erantzuna

2025eko otsailaren 17a

Alaba paper batzuekin iritsi da etxera. Eskolan banatu dituzte. Emigranteen eskubideei buruzkoak dira. Goardiak bila badatoz jakiteko zer egin. Egon da polizia sarekadak egiten New Yorken, paper gabeko migrariak harrapatzen. ICE deitzen da migrarien polizia. Bitxia da ICE inizialek “ice” hitza osatzen dutela ingelesez, “ice”, “izotza”, edo “horma”, euskaraz. Mugan eraiki nahi den horma erraldoi hura bezala.

00:00:0000:00:00
Podcastak
Berria FM
Berria FM

Zahar, atso, iparrorratz

Noiztik aurrera da norbait zaharra? Eta zer dakarkio hari zahar izateak? Zergatik eragiten du halako aznahia ‘zahar’ hitzak berak? Eta, bide batez, badago ‘atso’ esaterik? Zahartzaroari buruzko hamaika galdera mahaigaineratu dira urteotan han-hemenka, eta haietako hainbati bilatu dizkie erantzunak Mari Luz Esteban antropologo eta idazle feministak, adinkeria eta matxismoa elkarri lotzen zaizkion zientoka egoera daudela sinetsita. Besteak beste, zahartzaroari eta militantzia feministari buruzko gakoak eman ditu Berria FMren saio berrian.

 

00:00:0000:00:00
BERRIKETAN Logo
Berriketan

Eta argi guziak itzali ziren

Itzalaldia du hizpide Berriketan saioaren atal honek. Astelehenean Euskal Herria eta Iberiar penintsula osoa argindarrik gabe gelditu zen eguerdian. Oraindik gauza asko daude argitzeko, baina gertatutakoa ulertzeko gako nagusiak azaldu dizkigute Irune Lasa eta Ion Orzaiz BERRIAko kazetariek, eta Itziar Zubia Olaskoaga eta Alvaro Campos-Celador EHUren Ingeniaritza Eskolako irakasle eta ikerlariek.  

00:00:0000:00:00
New Yorkeko Munduak
New Yorkeko munduak

Eskolara berriz

Ezaguna da amesgaizto hori, non eskolara bueltatzen zaren berriz, azterketak gainditu gabe dituzula. Bada, halako zerbait bizi izan genuen pasa den asteburuan. Alabaren bigarren hezkuntzako eskola publikoak, Bard Queens deritzonak, ate irekien eguna ospatu zuen eta izena eman genuen, animatuta.

00:00:0000:00:00
BERRIKETAN Logo
Berriketan

Finantzak jaun eta jabe

Finantzarizazioa du hizpide Berriketan saioaren atal honek. Ekonomia produktiboa nagusi zen garaitik ekonomia espekulatiboaren garairako trantsizioari deitzen zaio finantzarizazioa. Prozesu hori, inbertsio sozietateak eta funts subiranoak zer diren ulertzeko Iñaut Matauko Rada BERRIAko kazetariarengana jo dugu.

00:00:0000:00:00
Hizlandia irudia
Hizlandia

Lorea Agirre Dorronsoro: Marikita Tambourinen 'Bizirik iraun'

Eta aukeratu duen liburua Marikita Tambourinen Bizirik iraun (Maiatz, 2022).

Atal honetan erabilitako kantuak:
· ERROBI - Gure Lekukotasuna
· BILAU - Itsasoa
· MADDI OIHENART - Lo hadi aingürüa · ETHEL CAIN - Vacillator

00:00:0000:00:00
BERRIKETAN Logo
Berriketan

Pabiloien aroa

Euskal musika industriaren kultur eredua du hizpide Berriketan saioaren atal honek. Euskal talde batzuek pabiloi handiak betetzeari neurria hartu dioten garai honi Pabiloien aroa deitu dio Iñigo Astiz BERRIAko kultur kazetariak. Berarekin aritu gara eredu horren argiez eta itzalez hausnartzen.

00:00:0000:00:00
Kazetaritza propio eta independentearen alde, 2025 amaierarako 3.000 irakurleren babes ekonomikoa behar du BERRIAk.