New Yorkeko Munduak
New Yorkeko munduak

Drill

2024ko irailaren 23a

“Drill esaten zaio eskolan sute bate edo arma-eraso bat egonez gero egiten diren simulakroei. Umeek horrela ba omen dakite zer egin halako zerbait benetan gertatuz gero. Gure seme-alabek ere izaten dituzte horrelakoak. Beraientzat gauza normala da, baina ez litzateke behar.

Pasa den astean bertan, alabaren eskolan armak detektatzeko “kontrol sorpresa” izan zuten. Egun bat lehenago, semearen eskolatik mezu bat jaso genuen. Haren eskolaren parean dagoen institutuan gertakari bat izan zen. Norbait susmagarria sartu zela pentsatu zuten eta hala institutuko nola inguruko eskoletako ikasle guztiak geletan itxi zituzten. Mezuak zioen, bukaeran, lasai egoteko, alarma faltsu bat izan zela dena.

Eta, ez balitz?

Eskoletako arma erasoak berebiziko arazo bihurtu dira Estatu Batuetan. 2012tik hona ugaritu egin dira gainera. Kontua da erasotzaileak ez direla izaten ezezagunak, ez dira lapurrak edo kartzelatik ihes egindako kriminalak. Ez, eskola bertako ikasle edo ikasle ohiak izaten dira. Eta kasurik gehienetan beraien etxean bertan lortzen dituzte armak. Etxeko armairuan.

Aldiro azaltzen dira han eta hemen eskoletako arma erasoen estatistikak. Ez dakit zenbat hildako, ez dakit zenbat zauritu. Datuak eta datuak. Hala ere, agintariei kosta egiten zaie erabakiak hartzea.

Zenbakiak zenbaki, goizero eskolara motxilarekin doana nor bere seme-alaba denean, gauzak oso bestela ikusten dira.

Umeak baino ez dira, bizitzaz gozatzen hasiberriak.

Atal gehiago
New Yorkeko Munduak

Dena ondo

2024ko urriaren 14a

Metroan noala, aldiro aplikazio berri baten iragarkia ikusten dut. Lana lortzeko, bikotekidea aurkitzeko, ilea ez erortzeko.

Horren karietara, duela egun batzuk solasaldi bat izan nuen gauza hauetan aditua den lagun batekin. Aplikazio baten berri eman zidan. Gauza txarren aplikazioa. Momentuan gertatzen ari diren krimenen berri ematen dizu. Eta abisatu, zure kokapenaren arabera. Horrela, jakingo duzu zure ondoko kalean lapurreta bat izan dela, alboko parkean kolpatu egin dutela norbait, edo poliziak atxilo egin duela zein edo zein hiru karrika beherago.

New Yorkeko Munduak

Diasporaren alde

2024ko urriaren 7a

Halako batean, sartu naiz, asperdura astintzeko edo, abizenen berri ematen duen web orri batean. Jakin nahi izan dut zenbat Uribe dauden munduan zehar eta harridura sortu dit emaitzak. Euskal Herrian, 4000 bat omen daude. Gehiena baina Mexikon daude, 90.000. Hego Amerikan zehar, beste andana, Kolonbian, Perun, Argentinan, Txilen.

New Yorkeko Munduak

Existentzia gardenak

2024ko irailaren 30a

“Existentzia” deitzen zen 1987 urtean TU-K taldeak atera zuen maketak. Musika indiea, gotikoa batzuetan, oinarri elektronikoekin. Txomin anaia zen kideetako bat. Kantetarako letrak behar zituela eta konturatu zen haren anaia gazteak, nik, poemak idazten zituela eta poema horiek “lapurtuta” konposatu zituen lehen abestiak. Orduan batxilergoko lehen mailan negoen, hamasei urterekin.

New Yorkeko Munduak

Drill

2024ko irailaren 23a
New Yorkeko Munduak

Elkarrizketa

2024ko irailaren 16a

Ematen du egun batetik bestera ez dela ezer aldatzen, gauzak bere horretan jarraitzen dutela dirudi, eta horrela iraungo dutela, luzaroan. Baina begirada altxatu eta atzera begira, orduan egunen joana bizkorra da oso, eta orduan bai ikusten direla aldaketak, nola egin duen mudantza munduak, eta gure bizitzak.

New Yorkeko Munduak

Gili-Gili

2024ko irailaren 2a

Gili-giliko arropa lortzeko kanpora joaten ziren jabeak, herrialde desberdinetatik ekartzen zituzten jantzi moderno eta kalitatekoak. Laurogei eta laurogeita hamar hamarkadetako gazteek hantxe aurkitu zituzten lehen bakeroak, kamiseta apurtuak eta txupa larruzkoak. Ibonek, haurtzaroko lagun batek, kontatzen zion Manolitari aurtengo udan bertan larruzko jaka berri zibotekoa erosi eta motorrean istripua izan zuela egun hartan bertan. Hil ala bizi egon zen mutila, baina jakak urraturik ere ez zuen izan, oso osorik iritsi zen etxera, hauts pixka bat besterik ez.

New Yorkeko Munduak

Denboraldiko azkena

2024ko ekainaren 24a

Denboraldiko azkena Abiada gorrian igaro da ikasturtea eta iritsi gara denboraldiko azken podcastera. New Yorkeko munduak utzi eta Euskal Herriko munduetara etorria naiz, uda hemen pasatzera. Saturraran operaren estreinaldiaren aitzakiaz zeharkatu dut Atlantiko ozeano tzarra. 

New Yorkeko Munduak

Ezezkoa baiezko bihurtu

2024ko ekainaren 17a

Arteak eta gizarteak aurrera egiten du ezezkoa baiezko bihurtuta. Ezinezkoa uste dena egia bilakatuta. Debekuari aurre eginez. Eskubideak lortzen dira ezezkoa baiezko bihurtuta.

Saturraran opera baiezko horren aldarria da. Ezin maitatu ziren bi emakumek elkar maitatzen dute. Zergatik ez? Zergatik mugatu behar dugu maitasuna? Zoriontsu egiten gaituen gauza handi hori?

Ane euskalduna, Luna andaluziarra. Bi tradizio, bertokoena eta migratzaileena, amets berarekin. Heroinaren mundu ilunak harrapatuko ditu. Ondo gogoan dut sasoi hori, nerabea nintzen arren. Herrian, etxean bizi izan genuen. Baita haren atzea ere, hiesaren epidemia.

New Yorkeko Munduak

Delaunayren eguzkia

2024ko ekainaren 10a

Arteak poza ematen dit. Asebetetzen nauen ekintza da artelanak ikustea, mendira joatea edo lagunekin biltzea bezain ekintza beharrezkoa. Denbora asko igarotzen badut arterik ikusi gabe, tristatu egiten naiz eta urduritu, bitxia da, baina arteak laguntzen dit bizitzan oreka bilatzen, eta adiskidetzen nau, gure espezie ankerrarekin.

Podcastak
BERRIKETAN Logo
Berriketan

Memoria (selektiboa)

Euskal gatazkari lotutako memoriaren auzia du hizpide Berriketan saioaren atal honek. Gogora Institutuak kanpoan utzi ditu estatuaren biktimak, guardia zibilek Gasteizko zentroan ospatu dute Hispanitatearen Eguna lehenbizikoz, eta sozialistek norabide aldaketa iragarri dute memoriaren alorrean. Auzi horren gako nagusiak azaldu dizkigu Iosu Alberdi BERRIAko politika saileko kazetariak.

Ez Gatoz Paristik logo nagusi urdina
Ez gatoz Paristik

Deskonexioa

Zenbaterainoko plaza eskaintzen zaio euskal kulturari Euskal Herriko hedabideetan?

Plaza horren neurria zenbateraino da herritarron kultur ohituren moldatzaile, zenbateraino kultur ohituron ispilu?

Mundu gero eta konektatuago ꟷeta globalizatuagoꟷ honetan, zenbateraino normalizatuko dugu gure kulturarekiko deskonexioa?

Etengabeko eraldaketak eta informazioaren gizarteak bizi gaituztela errepikatzea ez delako aski, kultura transmititzea eta biziaraztea ere mundua eta gizartea egiteko modu eraldatzaile bat dela ahazten badugu.

BERRIKETAN Logo
Berriketan

Azkenean gurpila zulatu da

Gipuzkoako txirrindularitzak dituen arazo eta oztopoak ditu hizpide Berriketan saioaren atal honek. Lasterketak eta jarduerak antolatzeko hamaika traba izaten dituztela-eta, Gipuzkoako Txirrindularitza Federazioko zuzendaritzak dimisioa eman zuen uztailean, eta manifestazioa egin zuten igandean. Auzi horren gako nagusiak azaldu dizkigu Iñaut Matauko Rada BERRIAko kazetariak.

Kinka
Kinka

Baso eskola eta hezkuntza ekosoziala, elkarren osagarri

Hirugarren denboraldi bati ekin dio Kinka saioak, eta, ikasturte hasieran, baso eskolen eta hezkuntza ekosozialaren gaiari heldu dio Larraitz Altuna EHUko irakasle eta ikerlariarekin batera. Hiztegian, albedoaz aritu dira Nagore Arin eta Oli Artola.

New Yorkeko Munduak
New Yorkeko munduak

Dena ondo

Metroan noala, aldiro aplikazio berri baten iragarkia ikusten dut. Lana lortzeko, bikotekidea aurkitzeko, ilea ez erortzeko.

Horren karietara, duela egun batzuk solasaldi bat izan nuen gauza hauetan aditua den lagun batekin. Aplikazio baten berri eman zidan. Gauza txarren aplikazioa. Momentuan gertatzen ari diren krimenen berri ematen dizu. Eta abisatu, zure kokapenaren arabera. Horrela, jakingo duzu zure ondoko kalean lapurreta bat izan dela, alboko parkean kolpatu egin dutela norbait, edo poliziak atxilo egin duela zein edo zein hiru karrika beherago.

BERRIKETAN Logo
Berriketan

Bost lagun logela bakar batean

Etxebizitza duin bat lortzerik ez duten familien egoera du hizpide Berriketan saioaren atal honek. Fawzi Xerifen familia logela bakarrean bizi da Iruñean. Haienean izan da Edurne Elizondo Nafarroako Hitzako zuzendaria, eta haien egoeraz hitz egin digu.

Orain, aldi berria dator. Zure aldia. 2025erako 3.000 babesle berri behar ditugu iragana eta geroa orainaldian kontatzeko.