New Yorkeko Munduak
New Yorkeko munduak

Delaunayren eguzkia

2024ko ekainaren 10a

Arteak poza ematen dit. Asebetetzen nauen ekintza da artelanak ikustea, mendira joatea edo lagunekin biltzea bezain ekintza beharrezkoa. Denbora asko igarotzen badut arterik ikusi gabe, tristatu egiten naiz eta urduritu, bitxia da, baina arteak laguntzen dit bizitzan oreka bilatzen, eta adiskidetzen nau, gure espezie ankerrarekin.

Sonia Delaunayren Living Art erakusketa ikusgai dago 86. kalean, Bard unibertsitatearen graduondoko egoitzan. Delaunay XIX. mendearen bukaeran jaio zen Odesan, eta Parisera joan zen hogei urterekin. Han ezagutu zituen garaiko abangoardistak, tartean Robert Delaunay artista ezaguna, zeinekin ezkondu zen. Elkarrekin egiten zuten lan Soniak eta Robertek, ideiak partekatzen zituzten eta estiloa ere bai, nahiz eta Robert margolari handitzat kontsideratua zen eta Sonia berriz “dekoratzaile” huts, emakume izateagatik.

Soniak maite zuen artea mihiseetatik kanpo ateratzea. Koadroak artea mugatu egiten du, artea eguneroko gauza guztietan bizi da. Simultanéisme (aldiberekotasuna) da Soniak horretarako asmatu zuen hitza, artea toki guztietan. Eta jantziak, piezak, altzariak, liburuak, kartelak diseinatu zituen. Haren marka ziren kolore bizi eta kontraste handikoak.

Robertena ere bai. Sekula ez dugu jakingo non bukatzen den Roberten lana eta non hasten den Soniarena. Erakusketan bertan Roberten koadro ezagun bat dago, haien egongela koloretsua irudikatzen duena. Ondoan, argazki bat dago. Egongela, zen moduan. Koloreak bazeuden jada Soniak diseinatutako altzari eta objektuetan. Robertek ez zuen ezer asmatu.

Robertek, ezagun egin zuten koloreei buruz galdetzen ziotenean, gauza polit bat erantzuten zuen. Eguzkiari begira egon eta gero begiak itxita ikusten diren koloreak zirela horiek.

Nire ustez, eguzkia bere emaztea zen, Sonia.

Atal gehiago
New Yorkeko Munduak

New Yorken ez dago Airbnb-rik

2024ko abenduaren 9a

Lehengusinak deitu zidan esateko New Yorkera etorriko zirela oporretan. Betidanik nahi izan dutela ezagutu hiria, irudiak bai oso agerian dituztela, filmetatik, liburuetatik, musikatik, eta bisitatu nahi dutela horregatik, egundo egon gabe ere, hainbeste markatu dituen hiria. Warholen margoak, Velvet Undergrounden diskak, Basquiaten pintadak. Leonard Cohen, Patti Smith eta garai bateko bohemioak biltzen ziren Chelsea hotela.

New Yorkeko Munduak

Mundua edertzen du euskarak

2024ko abenduaren 2a

Mundua edertzen du

bertsoak

Mundua edertzen du

naturak

Mundua edertzen du

arteak

Mundua edertzen du

lagunak

Mundua edertzen du

gauak

Mundua edertzen du

ametsak

Mundua edertzen du

larruak

Mundua edertzen du

bihotzak

Mundua edertzen du

justiziak

Mundua edertzen du

begiruneak

Mundua edertzen du

oroimenak

Mundua edertzen du

berdintasunak

Mundua edertzen du

irriak

Mundua edertzen du

biziak

Mundua edertzen du

herriak

Mundua edertzen du

euskarak

euskarak

edertzen du mundua.

 

2024ko euskararen nazioarteko egunean.

Eta Mikel Urdangarinek kantara ekarria.

New Yorkeko Munduak

Titiriteroa

2024ko azaroaren 25a

Paul Auster idazleari omenaldia egin zioten Villa Albertine liburu-denda txairoan. Siri Husvedt haren alargunak hitz egin zuen aurrena, bikain. Ondotik, itzultzaileek, editoreek, irakurleek hartu zuten hitza. Azkena, Philipe Petit funanbulista izan zen.

New Yorkeko Munduak

Amu Ezpanin

2024ko azaroaren 18a

Osaba Santik itsasoari begiratzen zion izaki bizidun bati bezala. Itsasoan ez zegoenean balkoian egoten zen, hari begira, eta ikusten zuen nola aldatzen zen aldartez, ekaitza bazekarren edo bare bazen.

 

New Yorkeko Munduak

Eskutitza

2024ko azaroaren 11

Ia inork ez du idazten eskutitzik orain. Mezu elektronikoak bai, bideo laburrak, mugikorretik testuak. Baina kartak, ez. Hala ere, badu eskuz idatzitako gutun batek berebiziko indarra, badirudi eskuz idaztean gure barren barrenean miatu eta ateratzen ditugula ezkutuko altxorrak.

New Yorkeko Munduak

Maratoia

2024ko azaroaren 4a

Kolorez esnatzen da hiria azaroaren lehen igandean, Maratoiarekin. Central Parkearen inguruak jendez betetzen dira, hiritarrek profitatzen dute eguna elkarrekin pasatzeko, lagun artean edo familian, maratoia ikusi eta bazkaltzera joateko.

Gu ere urtero joaten gara maratoia ikustera. Bukaera baino pare bat kilometro lehenago, Met museoaren atzealdean, hantxe jartzen gara, ikurrina zabaldu eta lasterkari euskaldunak animatzera.

New Yorkeko Munduak

Schwartz andrearen agurra

2024ko urriaren 28a

Iragan ostegunean egin genion Schwartz irakasleari agurra. Berrogei urtez aritu zen gure semea dabilen Center School eskolako zuzendari. Agurra ez zen izan eliza batean, ohi denez, ezta ezelako erlijio tenpluren batean. Gorazarrea New Yorkeko kultura etikorako elkartearen egoitzan jaso zuen. Halakoxea zen Schwartz.

New Yorkeko Munduak

Larrialdiak New Yorken

2024ko urriaren 21a

Semeak kolpe bat hartu zuela eta larrialdietan izan ginen iragan astean. Buruan zabaldu txiki bat, jolasean zebilela. Gauza handia ez baina ondo itxi beharra nabari zen.

Metroz joan gara ospitalera. Taxia baino bizkorragoa da.

New Yorkeko Munduak

Dena ondo

2024ko urriaren 14a

Metroan noala, aldiro aplikazio berri baten iragarkia ikusten dut. Lana lortzeko, bikotekidea aurkitzeko, ilea ez erortzeko.

Horren karietara, duela egun batzuk solasaldi bat izan nuen gauza hauetan aditua den lagun batekin. Aplikazio baten berri eman zidan. Gauza txarren aplikazioa. Momentuan gertatzen ari diren krimenen berri ematen dizu. Eta abisatu, zure kokapenaren arabera. Horrela, jakingo duzu zure ondoko kalean lapurreta bat izan dela, alboko parkean kolpatu egin dutela norbait, edo poliziak atxilo egin duela zein edo zein hiru karrika beherago.

Podcastak
BERRIKETAN Logo
Berriketan

François Bayrou: Bearnes bat Matignonen

Frantziako krisi politikoa du hizpide Berriketan saioaren atal honek. Udan Asanblea Nazionalerako hauteskundeak egin zirenetik, ezegonkortasuna da nagusi Parisen. Michel Barnierrek hiru hilabete iraun ditu lehen ministro karguan, eta François Bayrou paratu dute bere lekuan. Igor Susaeta BERRIAko Mundua saileko koordinatzaileak eman digu egoera politikoaren berri, eta Ekhi Erremundegi Beloki BERRIAko politika gaietako kazetariak azaldu digu Bayrou nor den.

BERRIKETAN Logo
Berriketan

Bakegileen kontakizuna

ETAren armagabetze prozesuaz bakegileek egindako kontakizuna du hizpide Berriketan saioaren atal honek. 2019an Eusko Jaurlaritzak bere bertsioa argitaratu zuen txostena «faltsua eta interesatua» dela salatu dute prozesu hartan engaiatu ziren bakegileek. Ekhi Erremundegi Beloki eta Iosu Alberdi BERRIAko Politika saileko kazetariek eman dizkigute xehetasunak.

Kinka
Kinka

Kinkaren Bonus Tracka: Ibone Ametzaga eta Eider Gotxi

Hirugarren denboraldi honetan, Bonus Tracka izango du Kinka saioak. Hamabostean behin argitaratutako ale nagusiaren osagarri izango da; izan ere, galdera berdin bati erantzungo diote elkarrizketatu guztiek, eta euren lan, jardun edo ikerketa arlotik etorkizuna nola amesten duten azalduko dute. Hemengo honetan, Ibone Ametzaga Unesco Katedrako kideak eta Eider Gotxi Guggenheim Urdaibai Stop plataformako kideak erantzun diote galdera horri.

BERRIKETAN Logo
Berriketan

Bukatu da showa

@Denuncias_euskalherria Instagram kontuko salaketak ditu hizpide Berriketan saioaren atal honek. Azaroaren 20tik emakume anonimoek bidalitako 250 sexu eraso baino gehiagoren testigantzak argitaratu dituzte. Nerea Intxausti Castiñeira BERRIAko kazetariak eta Maider Galardi F. Agirre BERRIAko zutabegile, ikerlari eta kazetariak eman dizkigute gaiari buruzko xehetasunak.

Orain, aldi berria dator. Zure aldia. 2025erako 3.000 babesle berri behar ditugu iragana eta geroa orainaldian kontatzeko.