Durangaldea. Ez neska, ez mutil: dantzari

Euskal Herri osoko dantza taldeentzat erreferente garrantzitsuak dira Durangaldeko dantzari dantzak (Bizkaia). Alde batetik, talde gehienen errepertorioan daudelako; bestetik, eskualdeko konpainia eta taldeak genero berdintasunaren aldeko borrokan ere nabarmendu direlako.

2015eko sanfaustoetan hasi ziren bidea urratzen: urte hartan, emakumeek lehen aldiz dantzatu zuten dantzari dantza Durangoko egun handian. Kriskitin, Tronperri eta Txoritxu Alai dantza taldeek egin zuen urratsa. Aurretik dantzatua zuten dantzari dantza inauterietan, edota kanpora egindako bidaietan; ez, ordea, herriko jaietako egun handian. Lau gizonek eta lau andrek osatu zuten zortziko hura.

Durangoko adibideari segika, parekidetasuna heldu zen Berriz (2016) eta Mañaria (2017) herrietako dantzari dantzetara ere. Iurreta izan da sexu bereizketarik gabeko dantzak hartu dituen azken plaza. Bakixaoko sansebastianetan izan zen, iragan urtarrilaren 22an.

Dantzari belaunaldi berri bat dantzan hastearekin batera etorri zen berritasun historiko hori ere, taldea halako bazterketarik gabe osatu baitzen. Dantzari dantza Iurretako Mikel Deuna dantza taldeko dantzariek dantzatzen dute Bakixaon, eta horietako batek, Olatz Plazaolak, hala azaldu zion Anboto.org agerkari digitalari: «Bakixako jaietan belaunaldi ezberdina estreinatu da; neskek zein mutilek izan dute aukera dantza guztiak egiteko». 14 eta 18 urte bitarteko dantzariak aritu ziren: zazpi neskak eta mutiko batek. Aurreko belaunaldiak hamabost urtez egin zuen dantzan, eta belaunaldi berria hiru urtez aritu zen entseatzen, erreleboa hartu aurretik. «Guk dantza guztiak erakutsi dizkiegu, bereizketarik gabe, gero haiek nahi zutena dantzan egin ahal izateko», azaldu zuen Mikel Deuna taldeko dantzariak. Heldu den urrian, berdintasunaren bidea urratzen segituko dute Iurretan, sanmigeletan.