Txillardegiri buruzko dokumental bat estreinatuko du AEK-k, 9an

Klika izango da aurtengo Korrikaren leloa, eta Jose Luis Alvarez Enparantza Txillardegi omenduko du. Idazle eta hizkuntzalariak eginiko lana azaltzeko, Txillardegiren Klika dokumentala ekoitzi dute Jakinek, EHUk eta AEK-k. Euskara batuak 50 urte bete dituen honetan, haren bultzatzaile nagusietako bat gogoratu nahi izan dute. Txillardegik berak euskaran eragindako «klika» nabarmendu nahi dute. Larunbatean estreinatuko du dokumentala Alfabetatze Euskalduntze Koordinakundeak, eta ETB1ek datorren igandean emango du.

Urteak zeramatzan Kote Camacho zinemagileak Txillardegiren inguruko dokumental bat egin nahian. Txillardegiren egunkari ezkutua egitasmoa aurkeztu zuen 2017. urtean. «Orduan eginiko elkarrizketak eta dokumentazio lana aprobetxatu dut Txillardegiren Klika osatzeko», esan du. Edonola ere, Txillardegiren egunkari ezkutua «egitasmo pertsonalagoa» dela nabarmendu nahi izan du.

«Benetako» Txillardegi

Eneko Dorronsororen laguntzarekin aritu da lanean Camacho. Artxiboko irudiak erabili dituzte dokumentala osatzeko, «intelektual emankorraren izaera» erretratatzeko, sortzaileek adierazi dutenez. «Batez ere dokumentazio eta arakatze lana izan da», esan du Camachok.

«Oso sakabanatuta» zegoen materiala bildu dute ikus-entzunezkoan, tartean «galdutzat emaniko zenbait irudi». Horien artean daude AEK-k Txillardegiri 2004. urtean grabatu zion elkarrizketa, 14. Korrikaren harira. Sortzaileen arabera, pasarte labur bat kenduta, inoiz argitaratu gabekoa da. Horretan oinarritu da lana. «Oso polita da, zeren eta Txillardegi egoera zailetan egon da askotan, baina honetan ikusten zaio gustura eta eroso, AEK-ko irakasleen artean. Asko gustatu zaigu». Txillardegi «umoretsu eta kritiko bat» azaltzen da elkarrizketan, kamerarik ez balego bezala. Garai hartan euskara ikasteko pausoa egindako jendea elkarrizketatu zuten orduan, dokumental bat egiteko asmoz, eta idazleak lehen pertsonan kontatzen du nola hartu zuen bere bizitzako erabakirik garrantzitsuena: euskara ikastetik euskaraz bizitzera pasatzea. «Hara hor Txillardegiren klika».

Horrez gain, euskararen egoeraren inguruan hitz egiten agertzen da euskaltzalea. AEK-koirudiez gain, Euskadiko Filmategikoak, Gipuzkoako Foru Aldundiarenak eta Prelinger Archives erakundearen iruditegikoak erabili dituzte. Lorea Agirre, Fito Rodriguez eta Camacho arduratu dira dokumentazio lanez.

Bideo gordin haren bat-bateko estiloa gorde nahi izan du Camachok. «Editatu gabe zegoenez, baditu une batzuk elkarrizketa hasi aurretik, lasaitasunean. Hor ikusten da benetako Txillardegi, batekin eta bestearekin txantxak egiten. Hori gorde nahi izan dugu».

Lan handiena materiala aukeratzea izan da, baina gero osatzen aritu dira Camacho eta Dorronsoro. Fito Rodriguezek Joxe Azurmendiri Txillardegiren inguruan eginiko elkarrizketa erabili dute. Baita ETBko Sautrela-k idazleari eskainitako saio berezian Bernardo Atxagak esandakoak ere. Horrez gain, Harkaitz Canorekin ere aritu da hizketan Camacho, Txillardegik belaunaldi gazteagoengan izaniko eraginaz.

Txillardegi Liburutegia Herri Ekimenak idazleari eginiko omenaldien irudiak hartu dituzte azken urteotan. Ordu erdiko lana da Txillardegiren Klika. «Txillardegi osotasunean azaldu nahi izan dugu, eta euskara batuaren aita gisa aurkeztu».