Mese!

Gure familian etxea betiere emaztearena izan da: Kontxiren etxea, Alejandraren etxea, Luziaren etxea... Inork ez zuen esaten Jaimeren etxea, adibidez. Aldiz, joan den asteburuan talde-txango batera autoa nik eraman nuen arren, senarrak eta biok bi bidaiari gehiago hartu behar genituen eta galdera hauxe izan zen: nor joango da X-ren (senarraren) kotxean? Generoen tiraniarekin lotuta dagoela esango didazue, eta bai, baina badagoke beste zio bat ere: bikoteak unitatetzat hartzeko joera.

Hizkuntzetan ere badago usu elkarrekin agertu ohi diren hitz multzoak unitatetzat hartzeko halako joera bat, ingelesez «univerbation» deritzana: hitz multzo zena hitz bakar bihurtzean datza. Honen «txiste guzia»—Kardaberatzek liokeenez— honetan dago, alegia, hiztunek une batetik aurrera galdu ohi dugula lehenagoko osagaien kontzientzia, nahiz batzuetan apur bat pentsatuz gero begi-bistan egon. Adibidez, ingelesez allways (< all way 'bide osoa(n)'), frantsesez bonheur (< bon heur 'zorte on') edo italieraz e poi 'eta gero' > eppoi 'are gehiago'.

Euskaraz garden xamarrak dira edozein eta zeinahi, baita ezpada, ezkero eta ezperen ere(< ez bada ere + -n), baina gure izarra kaixo da, ¿Qué hay, txo? esapide hibridotik omen datorrena. Etimologiak azaldu dit zergatik Mitxelena haserretzen zuen edonori kaixo! esateko 80ko hamarkadan sortutako ohiturak; orain ikasleren batek aupa hi! esan didanean bezalaxe: What?

Eta eskerrik asko, ez ote dabil uniberbatzen? Ala eskerrik modura mozteko gaizkiaren indarrek irabaziko dute? Objektiboki laburtze bat baino ez da, baina, ikas, mate, bus eta halakoen taldean jar genezakeena.

Oraingo gazteek aupahi eta eskerrik-ekin zer egin erabaki bitartean —ez, ez dago gure esku: sentitzen!—, mese, batzuek testosterona eta gainerako soberako hormonak xahutzeko arrazoi, kirol edota zeregin hobeak hauta ditzatela, denon onetan.