«Euskal Herriaren irudi zatikatua irakasten da»

Aspaldikoa du historiarako grina Iñaki Lopez de Luzuriagak (Gasteiz, 1973). Ofizioz itzultzailea da, baina denbora librean historia ikertzen dihardu, eta uste du akademia ofizialean hutsunea dagoela. Nabarralderekin batera ondu du azken liburua:Nafarroako Erresumaren Inbasioa 1199-1200. Donostian aurkeztu zuen iragan astean.

Nafarroako Erresumaren Inbasioa 1199-1200 liburua idatzi duzu. Nolakoa izan zen inbasio hori?

Nazioartean une historiko eta oso garratz batean gertatu zen inbasioa. Momentu horretan, Gaztelako errege Alfontso VIII.ak erabaki zuen Nafarroako Erresumaren kontra jotzea erresumaren momentu ahul batean, eta begiak kostaldean jarriak zituen bereziki.

Zer garrantzi zuen kostaldeak?

Itsas merkataritza eta arrantza garatzen ari ziren, eta diru sarrerak oso handiak ziren. Nafarroako itsas merkatariak Alexandrian [Egipto] aipatzen ziren 50-100 urte lehenago. Arku atlantikoan salerosketaren trafikoa garatzen ari zen, eta horri begira zegoen Gaztelako erregea.

Garai hori ez da bereziki ezaguna. Zergatik uste duzu dela hori?

Historian, nolabait, lurralde horiek Gaztelako koroan sartu ahala, nortasun juridiko-politiko bat garatu zuten XV. eta, bereziki, XVI. mendeetan. Erakunde sortu berri horiek saiatu ziren justifikatzen zergatik egin zezaketen hitzarmen bat Gaztelako koroarekin.

Zergatik?

Jatorriz independenteak zirelako, eta haiek beren kabuz erabaki zutelako Gaztelara sartzea. Bestela, onartu behar zuten inbadituak izan zirela, eta hori ez zen oso abiapuntu ona beren posizioa babesteko.

Zer ondorio izan zituen inbasioak Nafarroaren historian?

Lurralde inbasioa izateaz gain, Nafarroako Erresuman haren lurraldearen herena edo galdu zuen. Kontzeptu aldaketa bat ere izan zen. Nafarroa bizirik irauteko kinka larrian geratu zen. Ordura arte Nafarroako Koroa euskaldunen koroa bat zen, nafarrena, bertakoa. Orduan aipatzen da lingua navarrorum. Hortik aurrera, nahitaezko bitasuna nagusitzen da: kristau, Gaztelaren eskutik, ala mairu. Luze gabe, gainera, Nafarroako Koroa eta erresuma argi eta garbi bereizi ziren. Ez zegoen identifikazio zuzenik koroaren etaerresumaren artean.

Duela ia 900 urteko historia kontatu duzu liburuan. Zaila izan da dokumentazioa aurkitzea?

Bigarren mailako iturriak erabili ditut. Duela hogei urtetik gaur egun arte, gaiak gero eta gaurkotasun handiagoa hartu du, eta zenbait autorek aztertu egin dute. Sakabanatuta dagoen informazioa hartu eta horri forma ematea izan da lana.

Aipatu duzu hainbat autorek landu dutela gaia azken urteetan. Interesa duela uste duzu?

Bai. Duela gutxi arte, esan izan da Gipuzkoa libreki batu zela Gaztelako koroara, eta hori ez da bakarrik Espainiatik aldeztu, baita bertako instituzioetatik ere. Nahiz eta azken hamarkadetan ikusten zen hori ez zela hain argi, eta ez zela oso defendagarria .Gainera, nafartasuna nabarmentzen du, euskal estatua Nafarroa izan zenaren ideia.

Gaur egun, jendeak ezagutzen al du Euskal Herriko historia?

Interes falta dago. Eskolako curriculumean Euskal Herriaren irudi erabat zatikatua ematen da, errealitate administratiboa bezala. Euskaraz gure historia oso gutxi landu eta zabaldu da. Dena erdaraz egiten da, nahiz eta Euskal Herriari buruzko historia izan. Hor gabezia handia zegoen, eta, alde horretatik, Wikipedian hutsune hori betetzen ari gara.

Hain zuzen, Euskal Wikilarien Elkarteko kide ere bazara. Zergatik da hain garrantzitsua Wikipedian euskaraz idaztea?

Bertako euskaldunek erreferentzia bat izateko euskaraz lehenaldiari buruz. Lehenaldia aztertzean, oinarri sendoak jartzen dira orainaldiari begira, baina bereziki geroaldiari begira. Askotan, bereziki gazteek ez dute erreferentzia nahikorik euskaraz.

Wikipediak ematen du horretarako aukera?

Lankidetzan egiten da, eta lizentzia askean. Edonork erabil, berrerabil eta zabal dezake, hor jartzen diren baldintzen arabera.