'Molac legearen' kontrako helegiteak artikulu bakarraren aurka egin du

Frantziako Asanblean onartua izan eta bi astera, Hizkuntzen Ondarea Babesteari eta Sustatzeari Buruzko Legearen kontrako helegitea ezarri zuten Martxan eta Modem alderdiko 61 diputatuk apirilaren 22an, Frantziako Konstituzio Kontseiluan. Helegite horren dokumentua argitara atera du Mediapart egunkari digitalak: ikastetxeak diruz laguntzeari buruzko 6. artikulua baizik ez dute jarri auzitan, eta, beraz, legearen gainerako neurriak ez lirateke zalantzan emanak izan behar, hala nola murgiltze eredua Frantziako Hezkuntza Kodean sartzea. Azken horrek izan dezake garrantzirik handiena Ipar Euskal Herriari begira. Era berean, errekurtsoa ezartzeko manerak haserrea eragin duela zabaldu du Mediapart-ek: «engainatuak» sentitu dira errekurtsorako izenpedura eman zuten diputatu batzuk, eta horietako hamar batek Konstituzio Kontseiluari idatzi diote beraiena kentzeko eskatuz. Sinadurak kentzeak bertan behera utziko luke prozedura.

Zazpi orrialde eskas ditu 61 diputatuek aurkeztutako helegiteak, eta auzitan jartzen du hizkuntza gutxituen aldeko legearen 6. artikulua bateragarria ote den Frantziako Konstituzioarekin. Hizkuntza gutxituetan irakasten duten elkarte eta itunpeko eskolen diruztatzea indartzea aurreikusten du artikulu horrek: eskola elebakarrak dituzten herrietan, bertako haurrek inguruko herri bateko ikastetxe batera joan behar badute, ikastetxe horiek diruztatu beharko dituzte herriko etxeek.

Helegitea ezarri duten diputatuen arabera, hizkuntza gutxituen irakaskuntzak hautazkoa izan behar du, eta ezin dira herriko etxeak ikastetxeak diruz laguntzera behartu «gurasoek beren haurrei irakaskuntza hori ematea erabaki dutelako». Konstituzio Kontseiluaren 2004ko jurisprudentzia bat aipatzen dute argudio gisa, eta berresten dute hizkuntza gutxituen irakaskuntza ez dela Frantziako Konstituzioak babestutako eskubide bat.

Apirilaren 22tik, hilabeteko epea du Konstituzio Kontseiluak diputatuen errekurtsoari erantzuteko, eta, printzipioz, ez lituzke legearen gainerako artikuluak kontrolatu behar. Hala, bere horretan gelditu beharko lirateke murgiltze eredua Frantziako Hezkuntza Kodean sartzea, hizkuntza gutxituen irakaskuntzaren eskaintza orokortzea, seinale publiko elebidunen arautzea eta estatu zibileko dokumentuetan ñ-a eta halako zeinu diakritikoak idazteko aukera. Eneritz Zabaleta juristaren hitzetan, «normalean» 6. artikuluaz gainerako guzia ez dute aztertzerik: «Baina gerta daiteke. Pentsatzen badute beste artikulu batzuetan arazoak izan daitezkeela, bere baitarik erabaki dezakete hori aztertzea. Badu hamar urte baino gehiago halakorik ez dela gertatu, eta eskandalu politiko bat litzateke».

Blanquerren eskua

Lehengo astean, legearen kontrako errekurtsoaren nondik norakoak kontatu zituen Frantziako Lettre A agerkariak, eta Hezkuntza Ministerioko kabineteari egotzi zion helegitearen egiletza. Atzo, Frantziako Gobernuari galderak egiteko saioa baliatuta, Paul Molac diputatuak —legearen sustatzaile nagusiak— galdera egin zion Jean Michel Blanquer Hezkuntza ministroari, haren kabineteak izan duen jarrerari buruz: «Parlamentari horiengan izan duzun eraginak galdera sortzen digu botereen banaketari buruz». Egoera «absurdo» bat aipatu zuen. Legearen «alde» bazegoen ere Frantziako Senatutik ateratako testuaren konstituzionaltasunari buruzko «dudak» izan zituela erantzun zion Blanquerrek. «Konstituzio Kontseiluaren galbahea pasatzen badu, zure legea indartua baizik ez da aterako». Edozein herritarrek Konstituzio Kontseiluari argumentazio bat bidal diezaiokeela gaineratu zuen.

Baina Molac ez da haserrea erakutsi duen bakarra. Zenbait hedabideren arabera, helegitea idatzi eta aurkezteko manerak ezinegona eragin du Martxan alderdiko zenbait diputaturen artean. Horietako anitzek legearen alde bozkatu zuten apirilaren 8an: aldeko boza eman zuten taldeko ehun diputatuk, kontrakoa 57k, eta hamabi abstenitu egin ziren. Helegitea talde bereko diputatuek aurkezteak ez du harrera ona izan. Halaber, Mediapart-ek jakinarazi du errekurtsoa izenpetu duten bat baino gehiago «engainatuak» sentitu direla. Horietako hamar batek helegiteari beren izenpea kentzeko eskatu diote Frantziako Kontseilu Konstituzionalari. Hala eginen balu, helegitearen prozedura bertan behera geldituko litzateke, gutxienez 60 diputatu behar baitira helegite bat aurkezteko.

Apirilaren 22tik, helegitea ezarri izana salatu eta legeari babesa erakusteko egitasmo bat baino gehiago izan dira. Hilaren 24an, mozio bat izenpetu zuten Ipar Euskal Herriko hautetsi nagusiek, «kexua eta ulertezintasuna» adierazteko. Mezu bera zabaldu zuten joan den astean bretoieraren, okzitanieraren, katalanaren eta euskararen erakunde publikoetako presidenteek ere.