Norbere burua ezagutzeko

Ixa gorri bat sukaldeko egutegian. Ixa gorri bat eta ohar batzuk koaderno batean edo egunerokoan. Hilekoa jaitsi den eguna, odol kopurua, gorputzaldiaren azalpena... Aurrerantzean, tresna berri bat dago hilekoa erregistratzeko eta jarraipena egiteko. Teknologikoa eta euskarazko lehenengoa: Zikloan web aplikazioa. Gazte gehienentzat eta heldu batzuentzat papera baino erabilgarriagoa. Webgune progresibo bat da (zikloan.eus): webgune bat da, baina aplikazio gisa funtziona dezake, eta eskuko telefonoan deskarga daiteke. 400dik gora erregistro ditu jada.

Iametza teknologia eta komunikazio enpresak eta Ara!Gorputz kooperatibak sortu eta garatu dute. «Beti izan gara emakume dezente lantaldean, eta gure artean hitz egiten, batek esan zuen behar zuela hilekoaren erregistro bat, oso despistatua zelako», azaldu du Eli Pombok, Iametzako kudeatzaileak. «Baina gehitu zuen aplikazio guztiak gaztelaniaz zeudela, eta ondo egongo litzatekeela halako aplikazio bat euskaraz edukitzea». Gabezia antzeman, eta aplikazioa sortzen hasi ziren, duela bost urte inguru. Eusko Jaurlaritzaren eta Gipuzkoako Foru Aldundiaren laguntza jaso zuten.

Iametza aditua da arlo teknikoan, ez hilekoan. Leire Aperribai Psikologia doktorearen laguntza izan zuten aurrena; Ara!Gorputz kooperatibarena gero. «Hilekoa ulertzeko beste modu bat aurkitu genuen», Pomboren arabera. «Feminismotik eraikia eta hilekoa norbere burua ezagutzeko bide gisa ulertzen duena».

Normalean, hilekoaz hitz egitean, odol jarioaz hitz egiten da, ikusgarria denaz. «Baina aintzat hartu behar dugu hilekoarena ziklo oso bat dela», zehaztu du Enara I. Dominguezek, Ara!Gorputz-eko kideak. Bigarren oharra: hilekoari buruz hitz egiten da, baina garrantzitsua obulazioa da. «Obulazioa osasun adierazle bat da, oso garrantzizkoa».

Hilekoaren erregistroak norberaren gorputza hobeto ezagutzen laguntzen du, ez bakarrik odola isurtzen den egunetan, aldaketak izaten baitira umorean, gosean, loan... «Eragina osoa da».

Behatu eta entzun

Horretarako, gorputza behatu eta entzun behar da. Aplikazioan zehaztu daitezke zikloaren egun kopurua, odol jario mota, emozioak, portaera aldaketak...

Datuek norbere burua hobeto ezagutzen laguntzen dute. Informazioaren jabe izaten. Beste kontu bat da datuak interpretatzea: «Ez da erraza, baina behintzat baduzu zer interpretatu. Bestela, askotan, hilekoak ditugun gorputzok noraezean ibiltzen gara».

Tentuz ibili behar dela ohartarazi du Dominguezek. Kontrolaz edo kontrolatzeko nahiaz ari da: «Zer gertatu zaigun ikusteko erabiltzen dugu, ez gure bizitzak eta gorputzak kontrolatzeko». Hilekoari buruzko informazioa lagungarria izan daiteke bizimodua edo agenda antolatzeko. Adibide bat jarri du:«Hilekoaren lehen egunean ezin gara joan hipoteka bat negoziatzera... Halakoak egiten ditugu».

Zikloan ez da aplikazio hutsa. Hilekoari buruzko hainbat informazio du blogean, Ara!Gorputz kooperatibak bildua eta sortua, obulazioa hobeto ezagutzeko. «Aplikazioa izanda ere, saiatu gara gertu egoten, goxotasuna eskaintzen», Dominguezen esanetan. Jendearen kezkei erantzun nahi diete.

Nerabeen eta gazteen kezkei bereziki. Eskoletara joaten direnean oraindik ere nabaria baita hilekoari buruzko ezjakintasuna: «Gaiari buruz ezer jakin gabe ere, umeek beti aipatzen dituzte lotsa, mina eta nazka. Iruditeria kolektiboan daude. Gai deserosoa da oraindik ere». Horri aurre egiteko moduetako bat da gaiari buruz hitz egitea, «testuinguru guztietan».

Ezagutza indibidualaz gain, aplikazioak ezagutza kolektiborako ere balio du. Ara!Gorputz-en asmoetako bat bada datuekin ikerketa egitea —betiere erabiltzaileen anonimotasuna bermatuz—, hutsunea betetzeko: «Euskal Herrian hilekoak nolakoak diren erantzun nahi dugu».