«Eragin politiko zuzenik ez duten gaiek dute pisu handiena 'Teleberri'-n»

Soziologian lizentziaduna da Mikel Graells (Bilbo, 1995), eta komunikabideak izan ditu ikergai gradu amaierako lanean. Zehazki, ETB2ko albistegietan agenda nola ezartzen den izan du ardatz, eta baita horrek gizartean duen eragina ere. Euskal Soziologia eta Zientzia Politikoaren Elkarteak lanik onenaren saria eman dio.

Zuk diozu albisteetan gertakaria eraldatuz doala, hura transmititzen duten eragileen eta haien eraginaren arabera.

Ohitura dago bai hedabide publikoetan eta bai pribatuetan ematen den informazio guztia bide objektiboen bitartez eman dela esateko; neutrala dela eta ez dagoela interesik atzean. Ni horren aurka nago. Uste dut beti egongo direla atzean interes batzuk. Teleberri aztertu dudanean, esaterako, joera bat ikusten da.

Zein joera?

EITBren eta Eusko Jaurlaritzaren arteko harremanaren bilakaera historikoa aztertu dut, eta EITBn ate birakariak izan dira. Sabin Etxetik hainbat mugimendu egin dira zuzendaritzan. Esaterako, Andoni Aldekoa EITBko zuzendari nagusia Iñigo Urkulluren komunikazio arduraduna zen.

Zein eragin izan dezake gizartean telebista publiko batean politikan ariturikoak izateak?

Batetik, horren inguruan ez da hitz egingo hedabide publikoetan. Beraz, jendartean desinformazioa egongo da. Jakiteko ikertu egin behar duzu, baina arlo hori ezagutu behar duzu informazio horretara heltzeko.

Eta informazioa jasotzean?

Hedabideetan bi maila daude. Lehenengo mailan, aukeraketa bat egiten da: zein gai egongo diren lehen lerroan eta zeintzuk ez. Bigarren mailan, aukeratu direnen artean hierarkizazio bat egiten da. Berri batzuek pisu handiagoa izango dute. Teleberri, esaterako, erreferentzia izan da etxe askotan, eta jende askorentzat neutrala izan da. Hedabideetan pisu gehien izan duten gaiek kalean ere izango dute: gizartea bat etorriko da hierarkia horrekin, eta pentsatuko du normala dela.

Zein hierarkizazio egiten da?

Geografikoki aztertu dut Teleberri-rentzat Euskal Herria zer den. Hor desoreka bat dago. Nik aztertu dudan hilabete osoan, (2020ko urtarrilaren 27tik otsailaren 27ra)ez dago berririk Iparraldeari buruz. Nafarroari buruzkoak %5 dira, eta EAEri dagozkionak, %92. Hamar titularretatik zazpi baino gehiagok EAE dute eremu geografikoa.

Eta gaiei dagokienez?

Bigarren mailako berriak dira gehien agertzen direnak; hots,urteurrenak, eguraldiari buruzkoak, istripuak eta abar. Hau da,jendartearentzat eragin politiko zuzenik ez duten gaiak dute pisu handiena. Esaterako, hilabete horretan, Hego Euskal Herriko greba orokorra izan zen, eta horri buruz bost titular baino ez daude; eguraldiaz, berriz, zazpi.

Gai politikoak nola jorratzen dira albistegi horietan?

Hilabete horretan, 64 berri instituzional daude, eta 63k EAEri egiten diote erreferentzia. Nafarroako Gobernuari buruz behin hitz egiten da. Lehendakaritzarako hauteskundeen kanpaina hasi aurretik egin nahi nuen ikerketa, egoera normalean. Gero, koronabirusarena etorri zen, eta Zaldibarkoa. Normaltasun hori galdu nuen. Baina Zaldibarko gaiak aukera eman zidan Teleberri-k krisi instituzional bat nola lantzen duen aztertzeko.

Eta nola lantzen du?

Eusko Jaurlaritzaren egunerokotasunari buruz hitz egiten denean, titularretan aurpegi batzuk ageri dira: Erkoreka, Tapia eta Urkullu. Eta Zaldibarri buruzko titularretan beste aurpegi batzuk ikusten dira, bigarren mailan egongo liratekeen politikarienak. Zaldibarko kasuarekin zerikusia duten berrietan, %64 sailburuak edo sailburuordeak dira. Lehendakaria ia ez da ateratzen.

Zergatik gertatzen da aurpegi aldaketa hori Zaldibarrekin?

Krisi bat dagoenean eta instituzioen irudia kolokan jartzen duten gaiak heltzen direnean bigarren mailako politikariak agertzeak intentzio bat markatzen du, argi eta garbi: norbaitek pairatu behar baditu ondorioak bigarren mailako politikariak izan daitezela.