«Orain, inoiz baino premiazkoagoak dira erakunde sendoak»

Associacio per la Llengua eta Omnium Cultural elkarteetan hasi zen Carme Forcadell (Xerta, Herrialde Katalanak, 1956) independentziaren aldeko ekintzaile gisa. Esperientzia labur bat eduki zuen politikagintzan: 2003tik 2007ra Sabadellgo zinegotzia izan zen ERCtik, baina ondoren gizarte zibilera itzuli zen. ANC Biltzar Nazional Katalaneko presidente gisa bihurtu zen ezagun Katalunian eta handik kanpo; bera karguan zegoela gertatu ziren Diada eguneko manifestazio handi eta ustekabekoenak. ANCk, AMI Independentziaren Aldeko Udalen elkarteak eta Omnium Culturalek gaurko antolatu duten ekitaldiaren atarian, prozesu independentistaz eta Espainiarekiko harremanaz solastatu da BERRIArekin.

Aste honetan izan da azaroaren 9a. Duela bi urte egin zenuten independentziari buruzko galdeketa, eta iaz onartu zuen adierazpena parlamentuak. Zein da zure balorazioa bi urte hauetaz?

2014ko galdeketa demokrazia eskola bat izan zen. Argi gelditu zen Espainiako Gobernuaren jarrera albo batean utzita Kataluniak bere bidea egin behar zuela. Zailtasunak zailtasun, 2,4 milioi lagunek bozkatu zuten, eta harrezkeroztik gertatu den guztiak erakutsi du gure etorkizuna aukeratzeko eskubidea eta beharra dugula. Oso harro nago Kataluniako herriak bi urte hauetan lortu duenaz; demokraziarentzat onuragarria da oso.

Gaur, elkarretaratzea duzue «erakundeak eta demokrazia» babestu eta auzipetuta zaudeten politikariak sostengatzeko. Nola dago mugimendu independentista zibila?

Gaurko ekitaldiaren helburu nagusia da erakundeen subiranotasuna sostengatzea, bai parlamentuarena eta baita udalena ere. Kataluniako gizarte zibila herri honek duen altxorrik garrantzitsuena da; bizirik dago, ez bakarrik ardatz nazionalari dagokionez, baizik eta baita gizarte gaiei dagokienez ere. Eta, horregatik, azken hilabeteetan gertatutakoaren harira, egun ona da gaurkoa erakundeen burujabetasuna aldarrikatzeko. Politikariok ezin dugu ahaztu, eta harro egon behar dugu, herri honen gizarte mugimenduen lorpenaz.

Junts Pel Siren sorrerarekin kaleko indarra itzali zela esaten da. Ados al zaude?

Une bakoitzeko beharren araberako aldaketak egon direla esango nuke. Orain, gizarte zibilaren indarra garrantzitsua da, baina inoiz baino premiazkoagoak dira erakunde sendoak. Kaleko indarra, nire ustez, ez da itzali, baizik eta aldatu. Gogotsu dago jendea, etorkizuna erabaki eta aldatu nahi du, baina politikariok kontziente izan behar dugu ezin diegula eskatu etengabe mobilizatuta egoteko. Garrantzitsuena da behar denean hortxe dagoela gizarte zibila.

Junts Pel Si eta CUPen arteko akordioa ezinbertzekoa izan zen prozesuak aurrera egiteko. Gerora, CUPekin hainbat momentutan desadostasunak izan dira, aurrekontuak onartzeko, adibidez. Nola dago alderdi independentisten arteko harremana?

Tira, desadostasunak parlamentuko indarren harremanen ondorio dira. Badaude elkarrekin topo egiteko puntuak, baina, noski, beste hainbat kontutan desadostasunak daude. Normala da; gainontzeko indarrekin ere gertatzen da. Baina oraintxe independentziaren alde arraunean ari diren bi indar hauen arteko harremana egokia da, zalantzarik gabe.

Etxetik baino gehiago, oztopo nagusia kanpotik datorkizue, beraz. Espainiak etengabe eten du prozesua.

Bai, horixe da benetako arazoa. Espainiak politika etengabe judizializatzen duela. Gure aburuz, demokrazian gatazkak politikoki konpondu behar dira, eta ez epaileen bitartez. Espainiako Estatuak, aldiz, gatazka politikoak etengabe bidaltzen ditu auzitara, hautetsontzietan irabazi ez duena bertan irabazteko asmoz. Hori da arazo guztien muina. Egoera oso larria da, gaur egun zalantzan dagoelako demokrazia estatu ororen zutarria izan beharko lukeen botere banaketa.

Zure kontra kereila bat jarri du Espainiako Gobernuak, uztailean parlamentuan JxSik etaCUPek bermatu zuten independentziarako aldebakarreko bidea ez eteteagatik. Zer duzu errateko horren inguruan?

Esan bezala, kezkatuta nago, baina ez niri jarri didatelako kereila. Niretzat larria dena da, esan bezala, gatazka politikoei irtenbidea bilatzeko baliabide faltaren ondorioz Espainiako Estatuak etengabe judizializatzeko joera izatea. Independentziatik haratago, bide luzea egin dugu askatasun demokratikoa lortzeko, eta orain jokoan dago. Lehen aldiz, eztabaida demokratikoa zigortzen ari dira parlamentuan.

Uste al duzu harago iritsiko dela Auzitegi Konstituzionala, eta inhabilitatuko zaituztela?

Inolaz ere ez. Nik agertoki hori ez dut begiesten…

Ez zara inputatuta dagoen bakarra. Duela astebete, Montse Venturos Bergako alkatea atxilotu zuten mossoek. Zein iritzi duzu gertakari horren inguruan?

Oso larria da udaleko subiranotasuna jokoan jartzea. Alegia, Bergako Udaleko osoko bilkuran estelada jartzea zigortu dute, atxiloketa aginduz. Adierazpen askatasuna mugatzen saiatzen dira behin eta berriz.

Ulertuko duzu batzuek begi txarrez ikustea Kataluniako Gobernuak gertakari hura saihesteko ezer egin ez izana, ezta?

Ez dezagun fokua arazotik ken. Funtzionarioek beren lana egin zuten, eta, fokua mossoengana ekartzen badugu, benetako arazoa ezkutatzen ari gara. Errealitatea da Espainiako Gobernua saiatu dela osoko bilkura batek hartutako erabaki demokratiko bat kolokan jartzen. Ez ditzagun gauzak nahas!

Tira, orain artekoa ikusita, badirudi Madrilek jarraituko duela Kataluniako Parlamentuak egindako urrats bakoitza auzitara eramaten. Zein da irtenbidea?

Nire nahia litzateke Espainian elkarrizketara irekita dagoen gobernu bat izatea, Kataluniaren erabakitze eskubidea onartuko lukeena, beste gauza batzuen artean. Baina, noski, Espainiako testuingurua albo batean utzi, etaKataluniak bere bidea egingo du.

Alde bakarreko erreferenduma egokia iruditzen zaizu orduan?

Puigdemont presidenteak argi utzi zuen erreferenduma egingo dugula 2017ko irailean. Parlamentuak onartu du, eta, zalantzarik gabe, hori da irtenbide bakarra. Bozkatzeak ez gaitu beldurtzen. Kontrakoa, prozesu hau hautetsontzietan sortu zen, eta bertan bukatu behar da. Beraz, guretzat bozkatzera joatea beti da onuragarria.

Zer irabaziko luke Katalunia independenteak?

Hori biztanle bakoitzak aintzat hartu behar du. Nire ustez, zentzu askotan irabaziko luke. Baina irabazirik handiena litzateke bozkatzeko aukera izatea. Izan ere, Eskozian, adibidez, bozkatu zuten, eta, independentziak galdu zuen arren, aukera izan zuten behintzat helburu nagusia asetzeko. Horrez gainera, uste dut independentziaren bitartez lortuko genukeela behar gehien dutenei hobeto laguntzea, orain ez ditugun baliabideak izango genituzkeelako.

Espainian PSOE hautsita dago. Zein iritzi duzu PSCk prozesuari dagokionez izan duen rolaz?

Hori PSCri galdetu beharko zenioke. Nik, parlamentuko presidentea naizen neurrian, ezin dut halako baloraziorik egin. Alderdi politiko guztien erabakiak errespetatzen ditut.

Elkarrizketaren batean irakurri dut unibertsitate garaian jabetu zinela Kataluniak Madrilekiko zuen babes faltaz.

Unibertsitate garaian ikusi nuen hizkuntza propioaren erabilera sustatzea oso zaila zela estatu propiorik izan gabe. Han konturatu nintzen katalana eremu urriko hizkuntza zela eta estatu propiorik gabe sostengatzea ezinezkoa zela. Garrantzitsua izan zen garai hura, ikasle gehienok katalanez hitz egiten genuen arren saioak gazteleraz egiten zirelako. Eta, saiatzen ginenean hori aldatzen, konturatzen ginen ez genuela egoera horri buelta emateko aukerarik.

Plataforma per la Llengua sortu zuen Associacio per la Llengua elkartearen sortzaileetako bat zara. Nola ikusten duzu katalanaren egoera gaur egun?

Plataforma per la Llenguari asko zor diogu katalana normalizatze aldera egin duen lanagatik. Gaur egun, hizkuntza hobeto dago, baina asko falta da egon nahi dugun tokian kokatzeko. Oraindik ere eremu urriko hizkuntza da, eta horretarako ere estatu propioa izatea erabakigarria izango da. Izan ere, katalana ez da Europako hizkuntza, Espainiak ez duelako nahi. Eta, oraindik ere, justizian edo alor sozioekonomikoan, adibidez, katalanak ez du tokirik.

Zu gizarte zibilaren eta politikaren artean egon zara beti. Associacio per la Llengua, Omnium Cultural, ANC... Zergatik erabaki zenuen iaz gizarte zibila utzi eta politikaren bidea berreskuratzea?

ANCren idazkaritzaren epea hiru urtekoa da, eta nik 2015ean bete nituen. Beraz, elkarteko kide izaten jarrai nezakeen, baina ez presidente gisa. Hala ere, parlamentuko presidente izatea onartu nuen ikusi nuelako ezinbestekoa zela guztion inplikazioa. Junts Pel Siren hautagaitza ohiz kanpokoa zen; plebiszitu bidezko hauteskundeak ziren, eta denon partaidetza erabakigarria zen. Horregatik gaude orain gizarte zibiletik gatozen hainbat eta hainbat lagun parlamentuan. Nolabait ikusi nuen une egokia zela.

Pertsonalki zer eman dizu Kataluniako Parlamentuaren presidente izateak?

Norberaren herriaren lehendakaria izatea ohorea da edonorentzat. Pribilegioduna sentitzen naiz, erabat, eta, gainera, oso pozik nago Kataluniak bizi duen salbuespenezko testuinguru hau parlamentutik bizitzeko aukera izateagatik. Niretzat politikaren funtsa da behar gehien duten biztanleei laguntzeko aukera izatea, eta alde horretatik ere asko irabazi dut.

Amaitzeko, Katalunia independentean non egon nahiko zenuke? Politikan ala gizarte zibilean?

[Hasperen egin du] Atseden hartu, eta bidaiatu egin nahiko nuke. Zintzoki, gutxi zapaldu nahiko nuke Katalunia. Bidaiatzea maite dut, eta azken urteotan ezin izan dut nahi bezainbeste egin. Beraz, independentziaren erronka aseta bidaiatu ahal izatea da nire desioa.