Benjamin Netanyahu Israelgo lehen ministroa Budapestera heltzekoa da gaur, Viktor Orban Hungariako lehen ministroarekin biltzeko. 2023ko urriaren 7tik, atzerrira egingo duen hirugarren bidaia da gaurkoa. AEB Ameriketako Estatu Batuetara pare bat bidaia egin ditu, iazko uztailean eta joan zen otsailean, baina orain Netanyahuk Hungarian lur hartzeak ondorioak izan ditzake, NZA Nazioarteko Zigor Auzitegiak hura atxilotzeko agindua emanda baitauka. Hungaria, Erromako Estatutua sinatu eta berretsi zuenez, haren jurisdikziopean dago. Gaur helduko da Budapestera, eta igandera arte egongo da.
Iazko azaroan eman zuen Hagako auzitegiak Israelgo lehen ministroa eta Yoav Gallant herrialdeko Defentsa ministroa izandakoa atxilotzeko agindua, gizateriaren aurkako krimenak eta gerra krimenak egotzita. Baita Mohamed Deif Hamaseko buruzagi militarra atxilotzekoa ere, arrazoi berengatik —Israelgo armadak jakinarazi zuen uztailean hil zutela Deif; Hamasek, berriz, urtarril honetan baieztatu zuen haren heriotza—. Auzitegiaren kide den edozein herrialdetan egonez gero, hango poliziek atxilotu egin beharko lituzkete, auzitegiak ez baitu Polizia propiorik.
Orbanek «lotsagarritzat, zinikotzat eta erabat onartezintzat» jo zuen erabakia orduan, eta Netanyahu gonbidatu zuen Hungariara, nahiz eta herrialdea auzitegi horren jurisdikziopean egon. Fidesz eskuin muturreko alderdiko burua lehendik ere izan zen Hungariako lehen ministro, eta haren lehen agintaldian, 1998 eta 2002 bitartean, sinatu eta berretsi zuen Erromako Estatutua; azaroan, ordea, muzin egin zion Netanyahuren aurkako atxilotze aginduari, argudiatuz estatutua ez dutela Hungariako Konstituzioan jaso. «Etortzen bada, askatasuna eta segurtasuna bermatuko dizkiogu», esan zuen, eta erantsi «ezikusiarena» egingo ziola Hagako auzitegiari: «Ez daukagu beste aukerarik, aurre egin behar diogu erabakiari».
Europako Batzordeak babes «argia» erakutsi dio gaur Nazioarteko Zigor Auzitegiari, eta gogoratu du Europar Kontseiluak elkarlanean jarraitzeko eta atxilotze aginduak betearazteko auzitegi horrekin duen betebeharra. Europako Batasuna «irmoki dago konprometituta inpunitatearen kontrako borrokarekin», berretsi du Anitta Hipper batzordeko Atzerri zerbitzuetako bozeramaileak gaur eman duen prentsaurrekoan.
HRW Human Rights Watchek salatu du Hungaria, NZAren kide den aldetik, «behartuta» dagoela agindu horiei men egitera. Halaber, HRWek salatu du Europako Batasuneko beste hainbat herrialdek ere uko egin ziotela Netanyahuren kontrako atxilotze agindua betetzeari: esate baterako, Frantziak, Alemaniak, Italiak, Poloniak, Greziak eta Errumaniak. Parisek, kasurako, adierazi zuen Netanyahuk immunitatea izango lukeela Frantzian, Israelek ez duelako onartzen NZAren jurisdikzioa. 125 herrialdek dute berretsia Erromako Estatutua; ez, ordea, AEBek, Errusiak eta Txinak, besteak beste.
«Betiereko inpunitatea»
AI Amnesty Internationalek ere adierazi du Orbanen gonbidapenak «mespretxua» erakusten diola nazioarteko zuzenbideari: «Berresten du NZAk gerra kriminaltzat dituenak ongi etorriak direla Europako Batasuneko kide den estatu batean». Netanyahu ez atxilotzeak palestinarren aurkako krimenak «hauspotzea» ekarriko luke, giza eskubideen aldeko erakunde horren arabera, eta Israelgo lehen ministroaren «betiereko inpunitatea» bertan behera uztea galdegin du.
Gazan gerra krimenak eta gizateriaren aurkakoak egitea egotzi zion Nazioarteko Zigor Auzitegiak Netanyahuri, 2023ko urriaren 8tik, gutxienez, iazko maiatzaren 20ra arte —orduan eskatu zuen auzitegiko fiskalak atxilotzeko agindua ematea—. Ebazpenean, epaileek adierazi zuten Netanyahuk gerra helburutzat jo zuela «tarte luzeak» pasaraztea laguntza humanitariorik eta nahitaezko ondasunik gabe; alegia, gosea arma gisa erabili zuela gazatarren aurka.
