NBEk petrolio konpainiak zergapetzea galdegin du, klima krisiari aurre egiteko

Eskari nagusietako bat izango da COP27 klima aldaketaren nazioarteko biltzarrean: estatu aberatsenek finantzatzea klima aldaketak eragindako kalteen ordainerako funts bat. Garabidean diren herriek lortu zuten puntu hori gai zerrendan sartzea herenegun, COP27 biltzarraren lehen egunean, eta, atzo, ildo beretik mintzatu zen Antonio Guterres NBE Nazio Batuen Erakundeko idazkari nagusia. Proposatu zuen mundu osoko estatuek erregai fosilen enpresei zerga berezi bat ezartzea energiaren prezioen gorakadarengatik jasotzen ari diren aparteko irabazien gainean, eta gobernuek eskuratutako diru hori bideratzea «klima krisiaren ondorioz galerak eta kalteak jasaten dituzten herrialdeak» laguntzera.

NBEren klimari buruzko biltzarraren hasiera ekitaldian mintzatu zen Guterres, EgiptokoXarm el-Xeikh hirian. Nabarmendu zuenez, «betebehar morala» da herrialde aberatsenek kalte ordainetarako funts bat eratzea, eta eskatu zuen «bide orri argi bat» taxutzeko, «epe zehatzekin». Haren esanetan, «klima krisia gutxien handitu dutenak beste herrialde batzuek ereindako zurrunbiloa jasotzen ari dira».

NBEren idazkari nagusiaren esanetan, egoera hil edo bizikoa da, eta hura gainditzeko ezinbestekotzat du herrialde industrializatuenen eta gainerakoen arteko «elkartasun itun bat» lortzea, ez soilik konpentsazio funts bati begira, baizik eta herrialde guztiek «ahalegin gehigarri bat egin dezaten hamarkada honetan [berotegi gasen] isurketak murrizteko». Halakorik ezean, «suizidio kolektiboa» iragarri du. «Gizadiak aukera egin behar du: elkarlanean aritu ala desagertu». Akordio hori sustatzeko ardura bereziki AEBena eta Txinarenadela uste du —munduko bi ekonomia handienena—.

«Elkartasun akordioak» bermatu beharko luke, besteak beste, estatu aberatsek eta nazioarteko erakundeek laguntza finantzarioa eta teknikoa emango dizkietela garabidean dauden ekonomiei, «energia berriztagarrietarako trantsizioa bizkortzen laguntzeko eta erregai fosilekiko mendekotasuna amaitzeko».

Era berean, erregai fosilak lehenbailehen baztertzeko beharraz ohartarazi zuen. NBEk aurreikusten du OCDE Ekonomia Lankidetza eta Garapenerako Erakundeko herrialdeetan «2030erako ikatza pixkanaka alde batera uztea», eta gainerako estatuetan, 2040rako.

«Hondamendirako» bidean

Guterresek nabarmendu zuen gizadia Parisko Itunean jasotako helburua betetzetik urruntzen ari dela —itunak helburu gisa jasotzen du Lurra gehienez 1,5 gradu berotzea mende amaierarako, industriaurreko garaiarekin alderatuta—. «Bizirauteko ari gara borrokan, eta galtzen ari gara». NBEko buruak gogorarazi zuenez, berotegi gasen isuriak handitzen ari dira, Lurrak berotzen segitzen du, eta planeta «azkar» ari da hurbiltzen «klima kaosa» itzulezina egingo lukeen egoerara: «Hondamendirako autobidean goaz, eta gure oina ari da azeleragailua sakatzen».

Munduan beste krisi eta gatazka batzuk ere badiren arren, klima larrialdiari begirako erantzuna atzeratzea oker handia litzateke, Guterresen iritziz. «Klima aldaketa beste denbora lerro eta eskala batean dago. Mende honetako erronka nagusia da». Ildo horretan, «onartezintzat, eskandalagarritzat eta kaltegarritzat» jo du klima aldaketaren aurkako borroka «bigarren mailan uztea». Izan ere, haren arabera, egungo gatazka asko «klima kaosarekin» lotuta daude.

Errusiak Ukrainan egindako inbasioa jarri zuen adibide gisa. Guterresen esanetan, gatazka horrek agerian utzi du herrialdeak zenbateraino diren erregai fosilen mendeko eta horrek zer arrisku dakartzan.

Ehun estatuburu eta gobernuburu baino gehiago bilduko dira aurten COP27 biltzarrean. Europako Batasuneko agintari nagusiek inaugurazio ekitaldian parte hartu zuten atzo. AEBetako presidente Joe Biden ez zen hasiera ekitaldian izan, gaur AEBetan egitekoak dituzten bozengatik, baina aste amaieran joango da. Txinako, Indiako eta Errusiako buruzagi gorenek, berriz, ez dute aurrez aurre parte hartuko; bai, ordea, herrialde horietako ordezkaritzek.