«Hizkuntza eta kultura gordetzeko tresna bat da independentzia»

Estaturik gabeko nazioen eta nazioartearen aitorpenik gabeko estatuen afera aztergai, Viatxeslav Txirikba Abkhaziako Errepublikako Atzerri ministroak harrera egin dio BERRIAri Sukhumeko gobernuaren egoitzan.

Nazio aitorpenaren esparruan gogor ari zarete lanean. Nola dago Abkhaziaren auzia?

Errusiar Federazioak Abkhazia aitortu zuenean, pauso historikoa izan zen estatu independentearen osaeran. Errusia potentzia handi bat da, eta gure inguruko herrialde handia. Lotura historiko, pertsonal eta ekonomiko asko dauzkagu; enbaxada dugu Moskun. Horren ondoren, Nikaraguaren aitorpena etorri zen, Daniel Ortegaren erabakiz. Venezuelak ere, Hugo Chavezek Moskura egindako bisitan, gure independentzia onartu zuen. Asia Pazifikoko herrialde txiki batzuen onarpena ere badugu: Nauru, Vanuatu eta Tuvalu.

Nazioarteko aitortza mantsoegi al doa?

Ez dakigu Kosovorekin izan zen azkartasun hori zergatik ez den izan gurekin. Mendebaldeko indarrek eta AEBek traba egiten diote behin eta berriz gure independentziari. Moral bikoitzaren politika da. Kosovo ez da sekula independentea izan, baina Mendebaldeko indarrek aitortu zuten. Abkhazia herrialde independentea izana da, eta hogei urtetik hona independentea eta autosufizientea da. Gobernu bat du, hauteskundeak ditu, parlamentua eta konstituzioa…

Eremu post-sobietarreko herrialde demokratiko bakarrenetarikoa da Abkhazia, nazioarteko parametroen arabera: prentsa eta adierazpen askatasun osoa dago, eta gutxiengo etniko guztiek askatasun kultural osoa daukate. Estatuak eskola armeniarrak, errusiarrak eta georgiarrak finantzatzen ditu, baita estonierazko eskolak ere. Gizarte kulturalki askotarikoa dugu, eta bide horretatik jarraitzeko asmoa dugu. Beste herrialdeekiko harremana estutzea dugu helburu.

Zer-nolako kanpo presioei egin behar diezue aurre? Zein izan da Europako Batasunaren jarrera?

Bruselaren eta AEBen presioengatik ez balitz, herrialde gehiagok onartuko lukete gure independentzia. Bielorrusiak, Kazakhstanek eta Kirgizistanek hala egin nahi zuten, baina Javier Solanak, EBko atzerri eta segurtasun gaiei buruzko politika bateratuaren goi ordezkaria zelarik, zigor ekonomikoekin mehatxatu zituen. Eta Tuvaluri bi miloi dolarreko laguntza humanitarioa bertan behera utzi zion Bruselak. Tamalez, guda hotzaren jarraipena baino ez da, Sobietar Batasuna eta Errusia herrialde guztiz desberdinak direla kontuan hartu gabe.

Posible al da nazioarteko aitorpenik gabe irautea?

Inportanteena Errusiaren aitorpena da, gure aliatu nagusia eta bazkidea baita: gure independentziaren bermatzailea. Beste herrialdeen aitorpena ez da hil edo bizikoa guretzat.

Hiru hilean behin, bake elkarrizketak dituzue Georgia eta Abkhaziaren artean. Zer fasetan daude?

Genevan lantzen ari den prozesu hori oso inportantea da. 1993ko eta 2008ko gudetako alde guztien arteko elkarrizketak dira. Abkhazia eta Hego Osetia batetik, eta Georgia bestetik. Elkarrizketa horien helburu nagusia alde guztien arteko akordio politikoa lortzea da, eta indar militarraren inplementazioa debekatzea. Arazo nagusia da Georgiak ez duela azken puntu hori sinatu nahi. Eta Georgiak gure kontrako indarra erabiltzeko aukera bermatzen du ukazio horrek.

Espero dugu Georgiak ulertzea 1992ko egoerara itzultzea ez dela posible, Abkhaziaren independentzia prozesua itzulezina baita. Abkhazia ez da sekula gehiago Georgiaren parte izango.

Posible al da konponbide baketsu bat?

Georgiak Abkhaziaren independentzia onartuko balu, Georgiarentzat ere ona izango litzateke. Lankidetza erregionalari begira batez ere, win-win egoera izango litzake: denok garaile izango ginateke. Aukera ona litzateke inguruko herrialde batzuentzat ere, Azerbaijan, Armenia, Errusia eta Turkiarentzat, adibidez, gure herrialdeen arteko merkataritza indartuko bailuke.

2008ko gudaren ondoren heldu zen Errusiaren aitorpena, Georgiaren erasoaren ostean. Uste duzu Abkhazia joko geopolitiko baten erdian dagoela?

Egoera hau modu ugaritan interpreta daiteke. Abkhaziarentzat, ordea, auzi existentziala da, independentzia gure herriaren iraupena delako. Borroka politiko gogor baten ondorioz lortu dugu independentzia: georgiarren eraso militar baten biktima izan ginen, eta irabaztea lortu genuen. Ez diogu garaipenari uko egingo.

Geopolitikari buruz, ez nuke esango mundu osoa joko horren parte dela ere, baina badago egoera hori baliatu nahi duenik. Eta gure herriareniraupena jokoan dago. Independentzia ez da helburu bat, baizik eta mundu globalizatu honetan identitatea, hizkuntza eta kultura gordetzeko tresna bat .

Zelan ikusten dira Abkhaziatik Europa zaharrean gertatzen ari diren prozesu independentistak?

Munduko zibilizazioaren historian, herrien arteko batasun eta banaketa prozesuak etengabeak izan dira. Eta historia ez da gaur bertan amaituko. Martxan dagoen prozesu bat da, eta, egun, Europan, joera hori dago. Flandriak, Eskoziak, Euskal Herriak, Kataluniak… independentzia nahi dute. Nazio guztiek, haziak eta helduak direla uste dutenean, independentzia nahi dute. Gizartearen garapenean gertatzen den prozesu natural bat da hori. Abkhaziaren kasuan ere, ez gabiltza estatu bat hutsetik egiten: VIII. mendean, Abkhaziak bere erresuma eduki zuen, eta, geroago, Abkhaziako printzerria. Gure auzia ez da separatismo kontu bat, baizik eta estatu historikoa berreskuratzeko proiektua.

Separatismo terminoa askotan erabili ohi da prozesu independentistak epaitzeko. Ez duzu uste arbitrarioegia dela?

Bai, oso termino negatiboa da. NBEren Agiriak argi uzten du nazio bakoitzak autodeterminatzeko eskubidea duela. Eta guk hori baliatu dugu. Historia garaikideari so eginez gero, Sobietar Batasunaren amaierak hamabost herrialde berri sortzea ekarri zuen, eta hor daude Jugoslavia, Txekia eta Eslovakia, Etiopia, Eritrea, Ekialdeko Timor… Autodeterminazio gisa, batasun bat ere posible da; Europako Batasuna dugu horren adibide. Baina batasun horrek era horizontal batean etorri behar du, kideen arteko sumisiorik gabe. Interes ekonomiko komunak egonez gero, batasun bat irtenbide ona da. Alemania eta Frantzia etsaiak izan ziren II. Mundu Gerran, eta egun bazkideak dira. Zergatik ez Georgia eta Abkhaziaren arteko elkarkidetza bat etorkizunean?

Zelan ikusten duzu Abkhaziaren etorkizuna?

Faktore askok baldintzatu dezakete gure geroa. Gerra hotzaren berpizkundea dela eta, esango nuke ez dugula pasatuko boladarik onena. Erantzuna Errusia eta Mendebaldearen arteko harremanak markatuko du. Ni neu, De Gaulleren ideiaren aldekoa naiz: Europa Lisboatik Uraletaraino zabaltzen den lurraldea dela. Baina Putinen ideia are gehiago gustatzen zait: Europa Lisboatik Vladivostokera zabaltzen dela. Abkhaziarrok, gure independentzia mantenduz, europar familia handi horren parte izan nahi dugu. Eta uste dut horretarako baldintzak izango direla. Guztion onerako litzateke.