«FLNCk lehenago hartu izan balu erabakia, ez geundeke boterean»

Baionan izan da asteburuanJean-Guy Talamoni (Saumur, Frantzia, 1960) Korsikako Asanbleako presidentea, Iratzar fundazioak gonbidatuta. «Harreman estua dugu Euskal Herriarekin, eta laster itzuliko naiz». Urte eta erdi igaro da nazionalistek bozetan boterea lehen aldiz hartu zutenetik. Haatik, gai garrantzitsuetan aurrera egitea ezinezko izan dute, Parisen horma jota. Frantzian gobernu berria osatu bezain laster nahi du Talamonik negoziatzen hasi.

Euskal Herrian, Frantziako prentsaren bitartez jasotzen da Korsikari buruzko informazioa normalean, eta uhartean tentsio uneak bizi direla iduri du. Zer gertatzen da?

Tentsio egoeran bizi gara, gazteen aurkako pertsekuzio judizial eta polizialaren ondorioz, batez ere Korsikako Unibertsitatean. Futbol partida bateko istiluekin piztu ziren liskarrak, baina, oro har, arazoa da Poliziaren eta Justiziaren zati batek gazte korsikarrekiko duen jarrera. Iduri du ezegonkortu nahi dutela egoera Korsikan. Hain zuzen, nazionalistek ardura politikoak hartu dituztenean. Korsikarrek bat egin dute hautetsi nazionalistek egin duten lanarekin, eta badakigu horrek frustrazioa eragin duela Poliziaren zati batean eta Justizia erakundeetan.

Frantziako agintarien probokazioaz mintzo zara. Existitzen al da, halaber, gauzak azkarrago aurrera egitea nahiko luketen gazte korsikarren frustraziorik?

Frustrazioa badago, eta ez bakarrik gazteena. Gu ere oso kontziente gara beharrezkoa dela hurrengo urteetan gauzek aurrera egitea. Guk ardurak hartu ditugunean, Frantziako Gobernuaren aro amaiera hasi da, eta ez dute ezer negoziatu nahi izan. Halere, zorroztasunez hitz egin behar da,izan dira-eta aurrerapauso batzuk: 2018ko urtarrilaren 1etik aurrera indarrean jarriko da Korsikako estatutu berria, elkargo bateratuarena. Halere, guretzako gai garrantzitsuenak direnak ez dira landu: gure hizkuntzaren ofizialtasuna, egoiliar estatusa, eta, azkenik, preso politikoen auzia eta ikerketapean daudenena.

Nolakoa da bizi maila ekonomia aldetik? Pobrezia tasa handia da oraindik ere?

Korsika txirotu egin dute denbora luzean hartutako neurriek. Frantziak bere kolonia ofizialei ezartzen zien erregimena baino zapaltzaileagoa zen. Ofizialki, Korsika ez da izan Frantziaren kolonia, baina zenbait alorretan tratu oso kaltegarria jasan du. Ekonomia oso gaizki dago Korsikan, eta Frantziaren politikaren ondorio izan da, argi eta garbi. Boterean egon garen urte eta erdian lanean aritu gara, gure esku dauden eskumen mugatuekin. Prekaritatearen aurkako neurriak hartu ditugu, gure finantza arazoak tarteko. Aintzat hartu Korsikako elkargoaren kontuetan zulo handia zegoela gu iristean. Sintomak leundu ditzakegu, baina gaixotasuna errotik kentzeko esparru juridiko, ekonomiko eta tekniko berri bat behar dugu, enpresak gara daitezen.

Enpleguari dagokionez, harrabotsa sortu du lanpostuen korsikartzea deiturikoak.

Hasteko, neurri hori ez dago indarrean. Egun, kontrakoa egiten da, alegia, Frantziako administrazioak aspalditik korsikarrak ez direnak jartzen ditu ardura postuetan. Txosten arrazista batean ere jaso dute hori. Ondorioz, egun, zerbitzu buruzagi ia guztiak uhartetik kanpokoak dira. Guk dioguna da kontrakoa egin behar dela. Nazionalistak ez direnek ere esaten dute hori: tokikoak lehenetsi behar dira. Parisko Udalean ere egiten dute hori. Badaude beste adibide batzuk.

Zer aldatuko du hurrengo urtean indarrean jarriko den Korsikako lurralde elkargoak?

Hiru parlamentu daude egun 300.000 biztanleentzat; dudarik gabe, gehiegizkoa da. Aurrerantzean, asanblea bakarra eta kontseilu exekutibo bakarra egongo da. Hiru elkargo horiek desagertuko dira, eta aurrekontuak eta beste eskumenak bateratuko dira. Ondorioz, gobernantza eraginkorragoa eta gardenagoa izango da, eta eragiteko indar handiagoa izango du. Garrantzitsuena da klanetan oinarritutako bezerokeria sistemak kolpe handia jasoko duela. Departamenduen kontseiluak ziren klan horien etxeak; halere, horrek ez du esan nahi hautetsi zintzoak ez daudenik.

Euskal Herriko eta Korsikako egoera desberdina dela diozu. Zein da egun Korsikako gatazka politiko armatuaren egoera?

Sinplea da. 2014an, FLNC Korsikako Nazioa Askatzeko Fronteak klandestinitatetik ateratzeko alde bakarreko erabakia hartu zuen. Ez da egon erabaki hori auzitan jarri duen gertaerarik. Atzera-bueltarik gabekoa da, behatzaileek ere baieztatu dutenez. Hilabete batzuk geroago, nazionalistek hauteskundeak irabazi zituzten, eta FLNCren erabakiaren egokitasuna baieztatu du horrek. Une egokian hartu du erabaki hori. Bost edo hamar urte lehenago hartu izan balitz, emaitza ez zaketeen bera izango. Bizitza politikoan, aro bakoitzak bere erabakiak eskatzen ditu. Beharrezkoak izan dira borroka mota horretako 40 urteak guk gero erantzukizun politikoak hartu ahal izateko. Sakrifizio handiak egin ditugu 40 urte horietan: adiskideak galdu ditugu, kartzela zigor gogorrak ezarri dituzte, hildakoak egon dira... Sakrifizio oso handiak dira. Baina gurea ez da balorazio ezkorra, Korsikako herriak bizirik irauteko balio izan du eta. Desagertu egingo ginatekeen bestela. 1960ko hamarkadan, desagertzeko zorian geunden, mehatxatuak. Planak bazeuden, uharte kanpotik eginak, gu porlanean eta turismoan itotzeko. Erreserba txiki bateko indioak izango ginatekeen orain.

Euskal Herrian joan den astean gertatutako armagabetze prozesua gertutik begiratuko zenuten Korsikan. Zein da uhartean prozesu horretaz duzuen ikuspegia?

Euskal Herriarekin harreman estua izan dugu zenbait harmarkadatan. Harreman politikoak ez ezik, adiskidetasun loturak ditugu. Guk euskal mugimendua defendatzen dugu, egoera okerragoa zenean egin dugun antzera. Baina egoera ez da berbera Korsikan eta Euskal Herrian. Asimilazio espainiarraren eta frantsesaren aurka borrokatu behar dute euskaldunek; guk zailtasun tekniko hori ez dugu. Nahikoa lan dugu Frantziarekin bakarrik.

Zergatik Frantziaren menpeko herriak ez dira gai izan hautagaitza bateratu bat aurkezteko hauteskundeetan?

Proiektua egon da: Oscar Temaru aurkeztu da hautagai gisa, eta guk babestu dugu. Babes handia jaso du, baina ez nahikoa aurkeztu ahal izateko. Ez da erraza, departamenduko banaketa behar da eta. Aurkeztu izan balitz, guk haren alde egingo genuen kanpaina.

Bainaeuskaldunen, katalanen, korsikarren... fronte komunik ez dago Frantziako Gobernuari aurre egiteko.

Inoiz ez da fronte komunik egon. Bai, ordea, alde biko harremanak. Aldarrikapenak ere desberdinak dira. Euskaldunen eta korsikarren artean antzekotasunak aurki ditzakegu borrokan, baina ezaugarri horiek ez ditugu beste herrietan.