Azaroak 14, asteartea
Hogeita hemeretzigarren eguna. Atzo, prentsaren eraikinean lan egiten zuen gazte bat hil zuten israeldarrek eraso batean: Ahmad Fatima. Duela bost egun ikusi nuen azken aldiz, prentsaren eraikinean egon nintzen azken aldian hain justu. Ohi bezala, eskua eman genion elkarri, eta zin egin hau dena bukatzen zenean zer berri kontatuko geniola elkarri. Gerrako lehen hilabetean, egunero ikusten nuen. Prentsaren eraikineko bulegoaren arduraduna zen Ahmad. Hark irekitzen zuen, eta hark ixten. Nerabetan batu zen erakundera, eta orduan ere antzeko lanak egiten zituen: tea eta kafea egin, bilerak eta trebakuntza saioak prestatu, eta gero dena garbitu. Aurrerago, postuz igo eta argazkilari hasi zen, eta beste zenbait gauza ere ikasi zituen bere kabuz; azkenerako, esperientzia handiko kazetari fidagarri bilakatu zen, eta tokiko berriemailerik eskarmentu handienekoekin batera lan egin zuen.
Ikusi nuen azken aldian, bere arrangurez aritu zitzaidan: haren familiak errepide ertzean lo egin behar izan omen zuen gau hartan, haien eraikinaren ondokoari eraso ziotela eta. «Etxea hormarik gabe daukagu orain», esan zidan, txantxetan. Hiru ordu eman omen zituen haiekin UNWRAren eskola baten aurrean zain, haientzako leku bat lortu nahian.
Joan Gazako egunerokoa-ren hasierara
Akuilatu egiten ninduen: «Idatzi, doktorea. Idatzi». Goizero, leku bat garbitzen zuen niretzat, ordenagailu eramangarria guztiz kargatuta egon zedin arduratzen zen, eta Internetera konektatzen ninduen. Gero, kikaratxo bat kafe ekartzen zidan, eta poz-pozik geratzen zen jakinda eguna zertxobait erraztu zidala. Aldiro-aldiro esaten nion nahiago nuela kafea basoan hartu, eta, aldiro-aldiro, hark honela erantzuten zidan, irribarrez: «Lasai. Hurrengoan».
«Xawkik sei urte ditu, eta harekin jolasean ibili nintzen, burkoekin elkar joz, eta ezkutaketan. Orduan, galdetu nion: 'Beldurrak zaude?'. Bat-batean irribarre egiteari utzi, eta irmo erantzun zidan: 'Bai'».
Ez dut uste Ahmadek inoiz astirik izango zuenik irakurtzeko Bilal zuzendariak bilera gelan osatutako biblioteka koxkorreko libururik, baina buruz ikasi zituen izenburu guztiak, egileen izenak eta liburuen mintzagaiak; baita ingelesezko liburuenak ere, nahiz eta bazuen, bai, ahoskatzeko arazotxorik. «Prentsaren eraikineko gizona» izatea zuen lana: dena non zegoen eta nola zebilen jakitea.
Atzo gauean pare bat ordu pasatu nituen nire arreba Eixarenean. Harentzat, gau bakoitza aurrekoa baino arriskutsuagoa da. Armada gogorrago ari zaio erasoka Indonesia ospitaleari, eta haren etxetik ehunka metro eskasera dago erietxe hori. Bi mutiko ditu, eta neskatila bat; denak izuak jota zeuden atzo. Xawkik sei urte ditu, eta harekin jolasean ibili nintzen, burkoekin elkar joz, eta ezkutaketan. Orduan, galdetu nion: «Beldurrak zaude?». Bat-batean irribarre egiteari utzi, eta irmo erantzun zidan: «Bai».
Bart gauean, beranduago, Faraj-en etxean berriz ere, Mohammed eta biok zerrenda bat egiten hasi ginen, hil dituzten senide eta lagunena. Laurogeigarrenera iritsi, eta hortxe utzi genuen; tristeegia zen. Hainbat, gainera, «ez dakit» kategorian sartu genituen; hortxe bukatzen dira gure galdera asko ere. Behin eta berriz datorkit burura Ahmad, baita Mohammed al-Jaja ere, duela bi aste eraila; auskalo nor etorriko zaidan burura bihar edo datorren astean. Oraindik ere entzuten dut Ahmaden ahotsa: «Idatzi, doktorea. Idatzi». Zutaz idazten ari naiz orain, lagun maitea.
Faraji emazteak eskatu dio beregana itzultzeko, Rafah-ra. Familia osoa galdu du emakumeak —ama, ahizpak eta anaiak—, Al-Bureij-en, eta ez du beste inor galdu nahi. Farajek ez du inondik ere uste iparraldea seguruagoa denik; baina haren amak 90 urte ditu, eta Farajek ezin du alde egin hura hemen utzita; aldi berean, ez daki hura Wadi zubira nola eraman. Farajek ordu batzuk ematen ditu goizero-goizero ama garbitzen eta hari jaten ematen. Andrea ia ezin da mugitu, eta izutu egiten da gurpil aulkian ibili behar badu. Gaur, ordea, badirudi Faraj prest dagoela arrisku hori hartu eta mina jasateko. «Entzun», esan du, «guk ere alde egin beharko dugu noizbait ere, eta hobe orain joaten bagara, tanke itsu horiek gu bonbardatu eta ahanzturan galarazi baino lehen». Badakit emazteak estutu duelako dagoela horrela. Hura lasaitzen saiatu naiz: «Erabakitzen duzuna erabakitzen duzula, Faraj, erabaki zuzena izango da. Zu joaten zarenean, denok batera joango gara».
«Entzun dugu israeldarrak kontrolak egiten ari zaizkiola mundu guztiari, jendea hegoalderantz doan bitartean. Batez ere gizon gazteak atxilotzen dituzte. Oinez zoazela zerbait erortzen bazaizu, ezta okurritu ere haren bila itzultzea; atxilotuko zaituzte».
Entzun dugu israeldarrak kontrolak egiten ari zaizkiola mundu guztiari, jendea hegoalderantz doan bitartean. Batez ere gizon gazteak atxilotzen dituzte; galdekatu egiten dituzte —kontrol postu guztietan bezala—, eta batzuk, atxilotu ere bai. Oinez zoazela zerbait erortzen bazaizu, ezta okurritu ere haren bila itzultzea: atxilotuko zaituzte, eta jo; halaxe kontatzen dute denek. Diotenez, Wadirainoko kilometro eskas horiek egitea bizitzatik heriotzara gurutzatzea bezala da, edo alderantziz, han zer gertatzen zaizun.
Ia egun guztia eman dut Farajen etxearen ondoko kale estu batean eserita. Han, egunean hiru orduz-edo konektatzea lortzen dut. Hamar bat pertsona elkartzen gara kale luze horretan, ia denbora guztian burua makur denok, sakelakoari begira. Tarteka, berriren bat ematen diogu elkarri, eta komentatu ere egiten dugu agian. Kalearen mutur bat itxita dago, hondakin meta batek oztopaturik. Baina, wifi sarea duenez, auzoaren erdigune bihurtu da pixkanaka. Gazteak bertan elkartzen dira, eta lekuren bat bilatzen dute bertan gelditzeko edo esertzeko, ea telefonoan saioa hastea lortzen duten. «Errege Kalea» esaten diogu, eta, azken bi egunetan, habia bihurtu zaigu.
Arratsaldeko hirurak aldera izugarrizko leherketa izan da, eta hormigoi puskak eta hondakinak erortzen hasi zaizkigu gainera. Hondakinez betetzen hasi da kalea, eta ez dugu izan korrika alde egin beste erremediorik, burua eskuekin babestuz. Hautsak eta hondarrak estali didate ilea. Nigana erakarri dut nire seme Yasser. Minutu bat-edo igarota, berriz lasaitu da dena; zeruan, ke laino ilun bat baino ez. Gaur egun, ia beti daude halako hodeiak zeruan: ke adar luze ilunak, beltz-grisak, zenbat eta gorago begiratu orduan eta zabalagoak. Geroxeago, jakin dugu F16 batek kale nagusiaren ekialdeko eraikin bat jo duela, bost solairukoa. Handik gutxira, jakinarazi dute zenbait lagun zauritu direla, baina hasieran ez dute esan inor hil denik. Eraikina hutsik zegoen, antza. Gero, ordea, notizia iritsi da supermerkatura bidean zihoan ume bat hil dela, hondakinek harrapatuta.
Bart beste eztanda bat entzun dut, gortzeko modukoa. Oso hurbil izan da, itxura guztien arabera. Ezin izan naiz berriz lokartu. Dena ilun zegoen. Denak lo. Israeldarrak Nadi auzoari erasotzen ibili dira —esparruaren hegoaldean dago Nadi—. Zortzi etxe birrinduta geratu dira, eta dozenaka lagun hil dira. Beste eraso batean, Fakhura eskualdea izan dute jomuga, esparruaren mendebaldean. Han ere hil eta zauritu dute jendea. Hainbat kontu aditu ditugu gauean egin dituzten sarekadez: asko egin omen dituzte gau guztian. Zenbat eta gehiago hitz egin Whatsappetik besteekin, orduan eta gehiago jabetu naiz zenbaterainokoak izan diren gaur gaueko sarraskiak. Albiste txar gehiago: horixe besterik ez genuen behar orain. Azkenean, telefonoa utzi eta eskaileretan gora jo dut. Euria hasi du, zarra-zarra. Kontuz ibili behar dugu euria ez dadin etxe barrura sartu, han bizitzeko modurik ez izateraino. Euriak eta haizeak arbolen artean egiten zuten hotsak zerbait ekarri dit gogora, putzu bateko ura-edo.
Hurrengo atala: «Zerua garretan, horixe zirudien»
Atef Abu Saif Palestinako Aginte Nazionaleko Kultura ministroa eta idazlea da. Urriaren 7an Gazan zen, eta han gelditzea erabaki zuen Israelen erasoa hasi zenean. Bertatik idazten ari den egunerokoa BERRIAren esku jarri du, eta egunez egun argitaratuko da.
