Ez da posible muga politika aurrerakoirik

The New York Times egunkariak joan den astean argitaratutako filtrazio baten arabera, Frontexeko giza eskubideen buruak iaz proposatu zuen Europako Batasuneko (EB) mugen agentziak Grezian lan egiteari utzi beharko liokeela, Greziako mugazainek egindako gehiegikerien ondorioz. Urraketa larrienen artean, filtratutako barne-txostenak aipatzen ditu Turkiara itzultzeko asilo-eskatzaileen legez kanpoko kanporatzeak eta haurrak gurasoengandik bereiztea. Inor ez da harritzen Frontexek Greziako kostazainek egunero erabiltzen duten indarkeriarenjakitun izateak. Mundu guztiak daki. Baina Frontexek ez du inoiz publikoki onartu.

Frontexek mugako guardiak zabaltzen ditu Europa osoan. Greziako agintariei mugako operazioetan laguntzeko, helikopteroak, itsasontziak eta tripulaziorik gabeko hegazkinak eskaintzen ditu, Europako zergadunek ordainduta. Greziako Parlamentuak emandako aginduaren arabera, agentziak zaindu beharko luke migrazio-politiken kudeaketak legezkotasuna betetzen duen eta giza eskubideekin bat datorren.

Teorian, blokeko arauek babestu egiten dute pertsonek asiloa eskatzeko duten eskubidea, eta eskubide hori errespetatzera behartzen dituzte EBko herrialdeak. Baina milioi bat errefuxiatu baino gehiago iritsi ziren —batez ere Siriatik— 2015-2016an, eta horrek politika irauli zuen Europa osoan, militarizaziorantz bultzatuz, baita tradizionalki aurrerakoiak izan diren EBko herrialdeetan ere. Eta identitate politikaren gorakada elikatuz.

EBk «lantalde» opako bat sortu zuen, Greziaren aurkako ekintza legalak abiatu edo salaketak ikertu beharrean. Joan den hilean idatzitako txostenaren amaieran, eskubideen arduradunak adierazi zuen ez zela «inolako aldaketarik egin salatutako praktikan». Jarduteko uzkur egoteak agerian uzten du tentsio handia dagoela Europako migrazio-politikan: nola mantendu etorkinen kopurua behean eta, aldi berean, nola errespetatu Europako legeak.

Egia esan, tentsio hori logikoa da. Ezinezkoa da muga militarizatuak, atzerritarrentzako barnetegi-zentroak eta kontzertinak dituzten hesiak demokratikoki eta giza eskubideak errespetatuz kudeatzea. Mugak, funtsean, diskriminazio-gailuak dira. Ezin da bestela izan. Nork dituen eskubideak eta nork ez zehazten duten gailu biopolitikoak ezin dira modu desberdinean erabili, zentzua izateari utziko lioketelako.

Horregatik da tranpatia Europako alderdi progresisten diskurtsoa migrazio-politikei dagokienez. Aukera bat dago egin beharra: mugen erregimenaren alde zaude ala mugitzeko askatasunaren alde. Italiako, Poloniako edo Hungariako gobernuen aurka daudenek giza eskubideak eta asilo-eskubidea lehenetsiko dituzten politikak defendatu beharko lituzkete, konplexurik gabe, segurtasun politika paranoiko eta militaristen aurretik. Ez da nahikoa Orban edo Meloni kritikatzea. Salvinik proposatzen duena ez da Sanchezek Ceutan eta Melillan egin zuenaren desberdina: Armadak bidaltzea armarik gabeko jendearen aurka oldartzera. Bada garaia aldeak ez daitezen ñabarduretara mugatu.

Europako ezkertiarrei beldurra ematen die eztabaida horri ekiteak. Uste dute ez duela botorik ematen edo, kasurik onenean, ez dela lehentasuna. Horri esker, «immigrazioaren aurkako alderdien» etiketa eskuin muturreko alderdiei bakarrik aplika dakieke, nahiz eta, adibidez, Espainiako estatuan etorkinen aurkako alderdi nagusia PSOE den. Eskuin muturra Europa osoan hazi da, hain zuzen ere, gobernu progresistek, zentrokoek eta eskuinekoek migrazioa kontrolatzeko sistema eta haren arrazismo ideologikoaren esparrua eraiki eta indartzen dutelako. Konturatzen direnean, berandu izango da.