Bigarren galdera

Hiru astean hiru mendean baino gehiago hurbildu da Eskozia independentziara. Alex Salmondek argitu du zein izango den erreferendumerako galdera: «Ados al zaude Eskozia herrialde independentea izatearekin?». Zuzena da itauna, zalantzarik gabea. Baina argitu ez duen galderan dago gakoa. Bigarrenean.

Eskoziako herritarrek autonomia handiagoa izateari «behar adinako babesa» ematen badiote, devo-max-en inguruko galdera ere sartuko du erreferendumean. Eskoziarren %51 daude devo-max-en alde —gehien babesten den aukera da gaur egun—, eta, beraz, Edinburgon ziurtzat jotzen dute bigarren galdera ere egin egingo dela.

Arma politiko indartsu bezain arriskutsua da bigarren galdera. Eskoziak devo-max lortuz gero, gauza bera eska dezakete Galesek eta Irlanda iparraldeak ere. Londresek ezin du hori onartu, eta eginahalak egingo ditu aukera hori oztopatzeko. Aldi berean, ordea, ukazio sentsazioa zabalduko luke horrek Eskoziako gizartean, eta zalantzan dauden herritarrek (%11) independentzia hautatuko lukete seguruenik, garaipena burujabetzari emanez.

Estrategia zuhurra hautatu du Salmondek: independentistak autonomiaren aukera ere defendatzen jarri ditu, eta unionistak eta federalistak soilik burujabetzaz galdetzeko eske. Su biren artean jarri du SNPk Cameron: edozein pauso emanda ere, oso posible da independentziak irabaztea.

Atzo arratsaldean, 1988an sinatutako Eskoziako eskubideen aldarrikapena berrestera gonbidatu zituen Salmondek Edinburgoko legebiltzarkideak. Bitxia irudi lezake, baina 1990eko hamarkadan, Konbentzio Konstituzionalean, gainontzeko alderdiek ez bezala, SNPk, azken unean, ez zuen botereen itzulpenaren hitzarmena (devolution) sinatu, independentziarako aukerarik ez zuelako jasotzen. Orain, ordea, erabat aldatu da egoera, eta Salmondek badaki bigarren galdera defendatzeak lehenengo galderari egingo diola mesede.