Uhaitzaren bazterrean, mendien artean eta barnealdeko herri bateko eguerdiko isiltasunean, uztailaren 6an Atharratzen estreinatuko duten Artetxe artegunearen azken antolaketetan ari dira Elsa Oliarj-Ines (Atharratze, 1988) eta Bastien Cosson (Urketa, 1988). Artistak dira biak, eta lehengo nekazaritza kooperatibaren egoitzan instalatu ziren igaran urtean. Estreinaldirako, Karbono bilana eta hazkunde-tasak erakusketa aurkeztuko dute, hamar artistaren obrekin. Bi kontzertu ere izanen dira: Prison Food Sucks eta Oihan Oliarj-Ines.
Parisen bizi izan zarete urte luzez. Nondik heldu zaizue Atharratzeko proiektu berria?
ELSA OLIARJ-INES: Artetxe proiektuaren elkartea Palette Terre duzu. Hori Parisen genuen elkartea duzu, eta ideia zuzun horrekin muntatzea proiektua. Bastien ilki duzu Parisko Arte Ederren Eskolatik 2014an. Eta ohartu duzu artearen mundua izugarri zerraturik zela; ez zizun nahi iguriki besteen baieztapena ukaitea. Orduan deliberatu dizu leku baten muntatzea gure apartamentuan: bagenizun ganbara eta beste gela bat, eta, saloi bat egin ordez, galeria bat muntatu genizun. Hori 2014an hasi genizun, 2020ra arte. Lehenik Bastienek bere lana erakusten zizun, eta gero bere lagunen lana, eta bere lagunen lagunen lana... Egin ditizugu 50 bat erakusketa: hilabete oroz igande arrastirian estrena etxean.
Beraz, proiektu berri bat baino gehiago, lekua aldatzen duzuen proiektua da?
OLIARJ-INES: COVID-19arekin ez zuzun haboro posible, eta deliberatu dizugu ekuratzea Palette Terre; eta ikusi ditizugu hemengo [Artetxe eginen duten guneko] argazki zenbait, eta hor ohartu gituzu bazirela gure etxeko 8m2ak, edo 600m2... Enbeia ematen dizu. Zeren leku batean izatea baina ez haboro proposamenik egitea sobera ments genizun. Ni prest ninduzun duela denbora zenbait arra jiteko, baina Bastien ez batere. Hark artearen mundua Parisen baitzuen: ez zekizun nola egin kitatzeko mundu hori eta, halere, nonbait existitzeko. Beraz, bazuzun amiñi bat galtoa nola egin partitzeko, nola egin ez Parisen izateko, baina, halere, jendea gure mundura eramateko?
BASTIEN COSSON: Nahiko antzekoa da armairutik ateratzeko zailtasunak dituen jendearen egoerarekin: batzuk hirira doaz, jadanik agertoki bat baita han, eta, beraz, sentsazioa ematen die holako eremuetan errazagoa duketela norbera izateko. Berdintsua da: Pauen Arte Ederrak egitean, sekula ez nuen usteko artista bilakatzen ahalko nintzenik, ez bainuen artista profesionalik ikusten ene inguruan. Eta Parisera iristean, ikusi nuen biziki onartua zela eta sistema ekonomiko bat bazela hori ahalbidetzen zuena.
«Bastienek artearen mundua Parisen zuen: ez zekizun nola egin kitatzeko mundu hori eta, halere, nonbait existitzeko. Beraz, bazuzun amiñi bat galtoa nola egin partitzeko, nola egin ez Parisen izateko, baina, halere, jendea ene mundura eramateko?».
ELSA OLIARJ-INES Atharratzeko Artetxe guneko ko-sortzailea
Azkenean, halere, itzultzeko erabakia hartu zenuten.
COSSON: Ene buruari galdegiten nion nola jarraituko nuen artista izaten hona etorriz. Beraz, tresna bat sortu behar izan dugu han nituen hausnarketak hemen segitu ahal izateko: leku hori.
OLIARJ-INES: Iragan agorrilan itzuli gituzu, eta iragan dizugu urte osoa hemen lanak egiten. Gure lehen helburua zuzun zabaltzea sosik gabe, ez baitugu oraino deus ere. Baina nahi genitizun gure gauza erakutsi, zeren segur nuzu gero atzemanen ditugula jendea edo sos laguntzak gure laguntzeko. Guretako inportanteena duzu maite dugunaren egitea. Zerbait egitea eta gero instituzioak sar daitezen, baina ez beste zentzuan.
Nola antolatua duzue Artetxe?
OLIARJ-INES: Baduzu kafegune bat, edo liburutegi bat hobeki erran, non posible den zerbaiten edatea, eta erakusketagunea. Etorkizunean beharbada leku bat filmen so egiteko ere bai, eta, etorkizun oraino urrunagoan, erresidentziagunea artistentzat. Bastienek segitzen dizu tindua egiten eta nik filmak egiten: egunean zehar lekua guretako ere baduzu, lan egin dezagun, eta gero badituzu zabaltze tenoreak, 16:00etatik 19:00etara.
Uztailaren 6an zabalduko duzue. Nola pentsatua duzue egun hori?
OLIARJ-INES: Izanen duzu erakusketa kolektibo bat. Izanen dituzu Bastienen tinduak, besteen artean. Eta nahi ukan dizu segidan lotura bat egin artisten eta laborarien estatutuaren artean.
COSSON: Berriz pentsatzen nuen laborarien urte hatsarreko protestei, eta aldarrien artean bada bat artisten aldarrien bera dena: prekaritatetik ilkitzea. Erraten dute anitzez sobera lan egiten dutela eta horren parean saria ez dela egokia, sos laguntzei esker baizik ez direla bizi; alta, ezinbesteko lanbidea da, eta denak horretaz biziki harro dira. Eta pentsatu nuen harrigarria dela, zeren dena ekartzen ahal baikenioke artistaren estatutuari. Gero, afera da nola ilustratu erakusketa hori, pentsamendu hori?
Nola ilustratu eta nola transmititu, ezta? Ez duzue Parisko publiko bera ukanen.
COSSON: Prentsa agiria prest da abantzu, baina konplikatua da atzematea nola jendeari zuzendu, eta, bereziki, jakitea nori zuzentzen gatzaizkion. Parisen sare hori erraza da atzematea, eta osatua genuen, gainera; hona etortzean ez dakigu gehiago ongi. Aldi berean, ulertzen dugu Atharratzeko jendeari zuzentzen garela, edo ikastolako burasoei, edo kostaldeko kultur eragile saldoari, edo Bordelekoari edo Pariskoari oraino segitzen gaituena. Beraz, ez dituzu hitz berak erabiltzen.
OLIARJ-INES: Hori duzu interesgarria aldaketan: lehen zinez jende gutiri mintzo gintuzun, jadanik bazekitenak zer egiten genuen, zerendako, nola...
«Konplikatua da atzematea nola jendeari zuzendu eta, bereziki, jakitea nori zuzentzen gatzaizkion».
BASTIEN COSSON Atharratzeko Artetxe guneko ko-sortzailea
COSSON: Aldi berean, New Yorki, Londresi eta Berlini zuzentzen ginen. Parisen ginen eta mundu osoari hitz egiten genion, baina, azkenean, ez jende guztiari: mintzo ginen Mendebaldeko metropoliari, ingurune horri. Orain egin nahi duguna elastikoago izatea da, ateak zerratu gabe ere edo bizkarra eman gabe. Beste erronka bat izanen da Hegoaldeko jendearekin harremanak egiten hastea, ez baititugu anitz ezagutzen, eta bizki aberatsa baita hangoa ere.
