Espelleteniako jangela nagusia handia da, eta mahaiak mukuru bete ziren Marrazkirriren berpizte gaualdirako, iragan ostiral arratsean. Hamabost urte joan dira Izurako Haize Berri kultur elkarteak azken aldiz antolatu zuenetik marrazkilaritza bestaren erdian kokatzen duen egitasmo berezi hori. Hastapenetik ideia partiarazi zuten bi marrazkilari izan dira, Asisko Urmenetarekin batean, aurten Marrazkirri berriz abiarazteko ekimena hartu dutenetan: Piarres Erdozaintzi eta Alain Pessans. Teknikari lanetan, Xuburu. Beste marrazkilari anitzez inguratuak ziren joan den ostiraleko bestan, eta gehiagok parte hartzen dute erakusketan.
Bota zank. Gai hori hautatu zuten antolatzaileek, eta marrazkilari anitzen ekarpenak ukan dituzte ordainean. Marrazkirriren hastapenetan, Asisko Urmeneta gomita gisa joaten zen Iruñetik Izurara; gaur egun antolatzaile denak uste du aurten parte hartu duten gehienak «Marrazkirri ezagutu dutenak eta haien seme-alabak» direla: «Euskal Herri osoko marrazkilariak joaten dira, baina lekuko anitz ere bai, eskualdean zerbait izan zelako Marrazkirri bere momentuan, eta utzi zuelako bere herexa. Horretatik etorri dira oraingoak ere».
Antolaketan Haize Berri elkarte desagertuaren segida hartu duten artistek naturalki jo dute Larzabalen bi urte bete dituen ostatura; barnealdean ohikoena da ostatu zerratzeen berri ukaitea, baina Espelletenia «gazte euskaldunek» hartu izanaz pozik da Urmeneta: «Ostatua, pixka bat gaztetxea bezala, Unescok babestu beharreko gune sozial bat da. Berri ona da Espelletenia ez dela hetsi eta segida hartu dutela gazte euskaldun batzuek, gune berezi bat egiteko».
Parte hartze zabala
Hilabetez ikusgai izanen den erakusketa plantatu dute Larzabaleko ostatuan, joan den ostiraletik, gai bat ardatz harturik: Bota zank. Urmenetaren erranetan, gaiak balio du «nolabaiteko koherentzia emateko osotasunari», baina ez du kentzen gero norberak bai estiloan eta bai mezuan erabateko askatasuna izatea, eta erakusketaren aniztasuna da horren lekuko; haur, gazte eta helduen marrazkiak badira nahas-mahas, eta estiloak, arrunt diferenteak. «Batzuek politikoago, beste batzuek komikoago, beste batzuek artistikoago hartu dute gaia», erran du Urmenetak. Iragan ostiraleko afarian, bertsoez gain, marrazki eta karikaturak bota zituzten bat bestearen gibeletik, hain zuzen, gaiari jarraikiz.
Bi marrazkilari aritu ziren, bertsolariak balira bezala, gaien arabera marrazten inprobisazioan: Eider Eibarrek eta Adur Larreak behar izan zuten asmatu zertarako ziren laborantzako tresna zenbait; zertarako ziren asmatu bainoago, funtzio berriak asmatu zituzten marrazkiz marrazki. Karikaturak egiteko, berriz, artista banda zabalagoa zutitu zen: mahai inguruetara joan, eta parte hartzaile anitz beren potretarekin itzuli ziren etxera. Marrazkiek eta irriek bat egin zuten.
Gelaren bazter batean, Bota zank gaiak inspiratu lan guztiak zintzilikatuak ziren, eta han egonen dira hilabetez. «Adin, lanbide, jatorri arrunt anitzetako jendeak» egin marrazkien artetik, horietako batzuen aipamena egin du Urmenetak. Gari Otamendi bergararraren marrazkiak ditu lehenik begi aitzinean; laboraria eta zizelkaria da Otamendi, eta marrazten duelarik «abereen bidez aipatzen du aktualitatea eta kultura», Urmenetak argitu duenaz.
Ondoko paper zurietan, berriz, Palestinaren koloreak Alain Pessansen marrazkietan. Marrazkirriren sortzaileetarik bat aipatzeko gelditu da Urmeneta: «Alainen [Pessans] estiloa zoragarri egiten zait. Garai bateko Txiki eta Nornahi anai-arrebak ziren, eta marrazki biziki modernistak egiten zituzten; kaligrafia izugarria, estiloa... eta aktualitatea Palestinarekin». Dani Fano izen ezaguna ere ageri da erakusketa berean. «Hark ere heldu dio gaiari, kulturaren ikuspegitik, Beskoitzeko ikastolaren aldeko aldarriarekin», zehaztu du Urmenetak. Iragan ostiralean ere, preziatua izan zen afari ondoko karikatura egile gisa.
Badira izen ezagunak, haur edo gazteek sinatu marrazkiak, eta baita izenperik gabekoak ere. Urmenetak komiki batekin alderatu du erakusketa. «Komiki argentinar bateko pertsonaiak, zakurrak, bere nagusiari: kantatuko balute bakarrik ahots oneko txoriek, oihana isilik egonen zitekeen. Hola ikusten dut hau: hau oihan bat bada, eta badira xitoak, badira bele zaharrak, badira erresiñolak... bada denetarik».
Ipar Euskal Herriko umorea
Badira, gainera, Piarres Erdozaintzi eta Alain Pessansen gisa, Marrazkirriren hastapenetik hor diren artistak; horietan da Irene Borda ere. Urmenetak, preseski, Marrazkirrin ezagutu zuen, eta haren ekarpena irri artean deskribatu du: «Arras manera irrigarrian kontatzen du denboraren pasaia eta orain marrazkilari heldu batentzat zer den Marrazkirri». Bordak, bere marrazkietan, esplikatu du zergatik ez duen Marrazkirrirako deus berezirik eginen.
Bordak bere buruaz irri egiteko duen maneragatik, Ipar Euskal Herriko umorea orokorki «ausartagoa» dela uste du Urmenetak: «Gurea, askotan, panfletoan gelditzen da, kritikatuz urrunekoa edo Polizia, sekula gurekin poteatuko ez duen bat. Irenek [Borda], berriz, edo Alainek [Pessans], edo Piarresek [Erdozaintzi], kitzikatzen dute auzoa, baina beren burua ere bai. Konfirmatu zait aurten ere: Dani Fanok egin du Beskoitzeko alkatesa, eta nik Behobiako txakurrak... Irenek bere burua, Alainek bere mundua...».
Erakusketak eta joan den asteko gaualdiak garrantzi handia hartuko dutela uste du Urmenetak: «Zabalik egonen da hilabetez; jendea pasatuko da eta ikusiko du, miretsiko du, irri eginen du agian... baina gaualdi hori da inportantea, nik uste. Irriaren bidez gurutzatzea eta irri egitea».
