Iragan asteburuan Udalbiltzak batzar orokorra egin zuen. Lehen, pertsona berak lehendakari eta zuzendari karguak bazituen, baina iragan ekainetik Clara Rouget (Lilles, Frantzia, 1983) da zuzendari berria, eta Haritz Alberdi Arrillaga Getariako (Gipuzkoa) auzapeza lehendakaria. Rouget abokatua izan zen Donibane Lohizunen; bereziki, euskal presoen auzietan. Hirugarren haurra ukaitearekin, eta pandemiaren testuinguruan, lana uztea deliberatu zuen. 2021ean Udalbiltzan sartu zen, Ipar Euskal Herriko teknikari gisa, eta iragan ekainaz geroztik zuzendari nazionala da.
Abokatu lanak lotura badu Udalbiltzako lanarekin?
Berez, bai. Zuzenbide desberdina da zuzenbide publikoa. Nahiz eta batzuetan lotura aski ttipia izan, badu, halere, eta laguntzen du; nik, berez, ikasketak zuzenbide publikora bideratu nituen. Penala erdipurdikoa da, ez da ez pribatua, ez publikoa. Baina zuzenbide penitentziarioa bai da publikoa, eta lotura hori edukitzea interesatzen zitzaidan. Egia da anitz ez dudala egin, baina beti zerbait. Xerkatzen zuten profil juridikoa zuen norbait, eta horrekin kolatzen zuen.
Estatu bakoitzak jurisdikzio desberdina du.
Ni, berez, Frantziako Estatuan ari nintzen. Europako Batasuna dela eta, hainbat estatutan aritzen ahal zara; hala ere, Espainiako Estatuan sekula ez naiz aritu, eta bi zuzenbide arrunt desberdinak dira: funtzionamendu eta logika arrunt desberdinak dituzte. Nire lanaren bidez ezagutu izan ditut gauza batzuk eta egiten ahalko litzateke, baina formakuntza handia eskatuko luke, bereziki Frantziako Estatutik Espainiakora joateak abokatu gisa. Oraindik oztopo administratiboak badira, gainera.
«Udalbiltza 1999an sortu zen, testuinguru politiko biziki berezi batean, Lizarra-Garazirekin eta EAJrekin batera».
Udalbiltzako zuzendari gisa jurisdikzio batetik bestera pasatzen jakin behar da?
Zuzendari gisa ez ditut nik egiten ikerketa juridikoak. Horretarako badugu idazkari kontu hartzailea: pertsona zentrala da, Euskal Herriko herriko etxeetan ere baden figura, Udalbiltzan ere badena. Nik zuzenbidea ikasi dudanez, gauza batzuk fite ulertzen ditut, baina gauza anitz ez ditut kontrolatzen. Figura honek laguntzen nau Hego Euskal Herriaz gauzak ikasten, nik laguntzen dudan bezala Ipar Euskal Herriaz gauzak ulertzen.
Udalbiltzari nola eragiten dio lurralde berean hiru entitate izateak?
Errealitateak, aurrekontuak, funtzionatzeko moldeak, eskumenak desberdinak dira. Proiektu bat garatu nahi baduzu hiru entitateen artean, bortxaz, badituzu oztopo legalak, eta ikusi behar duzu zer den posible eta zer ez. Egunerokotasunean oztopo bat da, zalantzarik gabe.
Zertan da Udalbiltza orain?
Udalbiltza 1999an sortu zen, testuinguru politiko biziki berezi batean, Lizarra-Garazirekin eta EAJrekin batera, eta aurten 25 urte beteko ditu. Zatiketa izan zen, ilegalizazioak, espetxeratzeak, auziak. Udalbiltzak EHNA [Euskal Herriko Nortasun Agiria] egiten zuen; hortik heldu gara. 2011n absoluzioa izan zelarik, gogoeta bat hasi zen, 2017an sakondu zena. Udalbiltza norabide berri bat marrazten ari da, eta hortik doa Geuretik Sortuak asmoa. 2019an ikusi genuena 2020an Ipar Euskal Herriko herri bozetan eta 2023an Hego Euskal Herrikoetan baieztatu eta indartu zen: proiektu eraldatzaile eta berritzaileak bultzatzen dituzten herriko etxeak geroz eta gehiago dira. Behar tekniko eta juridikoa bada proiektuak garatzeko momentuan, eta gero proiektu horiek herritik Euskal Herri mailara nola eramaten ditugun ikusi behar da. Hor bada behar bat, gabezia bat, hutsune bat, eta Udalbiltza tresna ona izan daiteke hori egiteko. Hausnarketa hori partekatu dugu gure partzuergo kideekin, eta ikusi dugu beharra badela. Udalbiltza prestatu dugu erronka horiei aurre egiteko.
«Memoria duen herri bat eraiki nahi dugu; jasangarria, zaintzailea, hezitzailea, euskalduna eta plurala».
Iragan asteburuan batzar orokorra egin zenuten. Zein da atera den lan ardatz nagusia?
Memoria duen herri bat eraiki nahi dugu; jasangarria, zaintzailea, hezitzailea, euskalduna eta plurala. Herri hori eraikitzeko ikusi behar dugu nola egiten dugun, bai herrietan eta bai Euskal Herrian. Guti gorabehera hori da: herrietan behar duten laguntza teknikoa eta juridikoa jorratzea, eta funtzionatzen duten proiektuak Euskal Herri mailara eramatea, errealitate desberdinak eta oztopo legal desberdinak izanik.
Mugak oraindik pisu handia duela sentitzen duzu?
Bai, mugak oraindik hor dira buruetan eta fisikoki. Horregatik bultzatu eta indartu behar ditugu halako proiektuak. Geuretik Sortuak egitasmoarekin sortzaileak bidaltzen ditugu herrietara. Mugak badira Ipar Euskal Herriaren eta Hego Euskal Herriaren artean, baina Nafarroaren puntan den herri bat gutik ezagutzen dugu. Herri guztietara eramaten ditugu besteen kontakizunak, eta horrek beharbada lagunduko du, herritarrengan ere, pixkanaka-pixkanaka mugak desagerrarazten. Baina lana bada, mugak oraindik hor dira.
