Elikaeskola psikonutrizio taldea eta Parean generoa ardatz duen elkartea presio estetikoak osasun fisikoan eta mentalean duen eragina aztertzen ari dira, martxoaren 11n abiatu zuten hitzaldi ziklo batean. Lau solasaldi prestatu dituzte ekainaren 10era bitarte, eta jada egin dute bat: Indarkeria estetikoa eta lodifobia. Jone Larrañaga Elikaeskolako kideak (Zarautz, 1990) kontatu du lehen hitzaldi hartan emakumeak izan zirela denak, eta, dioenez, ez da kasualitatea, uste baitu andreak direla presio estetikoa «gehien» jasaten dutenak. Bihar emango dute bigarren hitzaldia, eta Larrañagak aurreratu du elikadura nahasmendua detektatzeko hainbat irizpide emango dituztela. Gorputz perfektua, osasuna ala negozioa? eta Dietak, pisu ideala... Zer da elikadura osasuntsua? izendatu dituzte azken bi solasaldiak. Maiatzaren 13an eta ekainaren 10ean izango dira, hurrenez hurren. Irungo Palmera Monteron egingo dituzte denak, 18:30ean.
Presio estetikoak zer eragin du osasun fisikoan eta mentalean?
Izugarrizko sufrimendua eragiten du, eta guk egunero ikusten dugu gure kontsultetan. Emakumeei eragiten die batez ere, gu garelako presio hori gehien sufritzen dugunak. Azken batean, presio horrek gorputz edo kanon estetiko jakin bat bilatzera eramaten gaitu, eta, bilaketa horretan, hainbat estrategia jar daitezke praktikan.
Zer estrategia, adibidez?
Dieta murriztaileak, aldizkako baraua, gehiegizko jarduera fisikoa... Milaka estrategia daude modan, eta ondorioak izaten dituzte: patologia digestiboak, trastorno funtzional digestiboak... Dieta bat bestearen atzetik egiteagatik izaten dira ondorio horiek. Halere, elikadura nahasmenduak izaten dira presio estetikoak eragiten duen ondorio fisiko eta mental gogorrena.
Aipatu dituzun dieta murriztaileak norberak ezartzen dizkio bere buruari, edo profesional batek ezarriak dira?
Guk askotariko egoerak ikusten ditugu. Urtean zehar, garai jakin batzuetan dieta murriztaileekin hasten da jendea; udaren eta Gabonen ondoren, adibidez. Jendea libreago sentitzen da data horietan, eta zera pentsatzen dute: «Nahi dudana jan dut eta disfrutatu dut. Orain zigortu egingo dut neure burua». Gaur egun, harrigarria iruditzen zaizkidan ideia asko daude zabalduta: karbohidratoek gizentzen dutela, adibidez, edo platanoak gizentzen duela. Hori pentsatzea astakeria bat da, eta demostratuta dago ez dela egia. Halere, dieta murriztaileak ez dizkio soilik nork bere buruari jartzen: nutrizionistek ere jartzen dituzte. Elikaeskolan lau nutrizionista gara, eta duela hamar urte dietak jartzen genizkien hona etortzen zirenei.
«Elikadura nahasmenduak izaten dira presio estetikoak eragiten dituen ondorio fisiko eta mentalik gogorrenak»
Eta orain?
Orain eboluzio bat egon da gure profesioan, zorionez. Gu ere eguneratzen ari gara, eta gaur egun badakigu lehen jartzen genituen dietek ez dutela funtzionatzen. Beste praktika batzuk jartzen ditugu martxan pertsonaren osasuna modu global batean zaintzeko. Halere, oraindik badira dietak jartzen dituzten profesionalak, bai eta profesionalak ez direnak ere. Entrenatzaile fisiko asko daude dietak jartzen ari direnak jakin gabe zer-nolako ondorioak ekar ditzaketen.
Elikadura osasuntsu baten alde egiten duzue zuek. Uste duzu jendeak badakiela zer den elikadura osasuntsu bat?
Ez. Dieta batek eskatzen dituen neurriekin eta errutinarekin lotzen du jendeak elikadura osasuntsua. «Nik badakit zer ez dudan jan behar eta zer ez zaidan komeni». Horrelakoak askotan entzuten ditugu gure kontsultan, eta buelta eman behar zaie, kontua ez baita zer ez duzun jan behar, baizik eta zer jan behar duzun horren nutritiboak ez diren elikagaiak hobeto kudeatu ahal izateko. Zure elikadurak zentzu guztietan asetzen zaitu? Galdera horri egin behar diogu geure buruari. Izan ere, elikadura emozioak dira, konpartitzea da, arlo soziala ere bada... Hori guztia asetzen du zure elikadurak? Galdera horren erantzunean dago gakoa.
Eta ez badu asetzen?
Esan nahiko luke elikadura hori ez dela uste bezain osasuntsua.
Bihar egingo duzue hitzaldi sortako bigarren solasaldia. Elikadura nahasmendua nola detektatu? jarri diozue izena.
Bai, eta hitzaldi horretan azalduko dugu zer den elikadura nahasmendua. Nerabeen gurasoak kontsultara etortzen direnean euren alabari laguntzera —alaba diot, gugana jotzen dutenak neskak izaten direlako, oro har—, konturatzen gara ezjakintasun handia dagoela.
«Jendeak uste du elikadura nahasmendua dutenek gorputz jakin bat izan behar dutela; argaltasunarekin lotzen da beti, baina ez da hala»
Zergatik?
Gurasoek kanpotik ikusten dutena da euren alabak arazoak dituela janariarekin, jarduera fisikoa egitearekin... Eta, orduan, elikaduran zentratzen dira, batez ere. «Platerean dagoena jan ezazu eta kito!» esaten badiozu zure alabari, arazoaren oso azalean geratzen ari zara. Askoz ere sakonagotik egin behar da lanketa, hala arlo psikologikoan nola nutrizionalean. Mito ugari daude elikadura nahasmenduen inguruan, eta horiek argitzen saiatuko gara hitzaldian.
Zer-nolako mitoak?
Jendeak uste du elikadura nahasmendua dutenek gorputz jakin bat izan behar dutela; argaltasunarekin lotzen da beti, baina ez da hala: gainpisua dutenek edo gorputz handia dutenek ere edozein motatako elikadura nahasmendu bat izan dezakete. Hitzaldian irizpide batzuk emango ditugu horrelako kasuak detektatzen laguntzeko. Pentsatu genuen beharrezkoa dela hitzaldietako batean gai hori lantzea, ikusten baitugu sozialki oso onartuta dagoela gehiegizko jarduera fisikoa egitea eta elikadura osasuntsu bat eduki nahi izatea, eta, horren atzean dagoen arazoaz konturatzen garenerako, beranduegi izaten da askotan. Guraso askok zera esaten digute: «Gure alaba hainbat elikagai ez jaten hasi zen». Kontua da jakitea zergatik utzi zion elikagai batzuk jateari, nondik zetorkion behar hori. Konturatzen zenbat eta denbora gehiago pasatu, orduan eta konplikatuagoa izango da tratamendua. Izan ere, denbora asko pasatzen bada, oso barneratuak egon daitezke jarrera batzuk, eta, agian, depresio bat ere egon daiteke tartean.
