Norbaiti utzitako liburua galdua duzue. Seguru ez dizuela itzuliko. Liburu utzia, liburu galdua. Beraz, ez da harritzekoa maiz gertatzen zaiguna, etxeko liburutegian ez aurkitzea bila ari garen liburu hori. Norbaiti utziko nion, pentsatu duzu hasieran. Gero, ordea, konturatu zara juxtu liburu hori ez diozula inori utzi, estimu handia diozulako eta sarri behar izaten duzulako, zure lanean, kontsultarako. Hala ere, ez zara gehiegi harritu. Izan ere, irakurzale bazara eta etxean itxurazko liburutegia baduzu, aspalditik dakizu liburuak bakarrik mugitzen direla, maiz ohartu zarelako liburu batzuek, besterik gabe, lekuz aldatu dutela apalategian, eta aldaketa horrekin zerrenda alfabetikoa guztiz apurtu dizutela.
-Uda da, bero izugarria egiten du, ez da harritzekoa liburu batek apalez aldatzea lasaiago egoteko —diozu. -Hain estu egonda, nola ez dute ba lasaiago egoteko gogorik izango?
Areago oraindik, badakigu liburu batzuk, inork lapurtu ez dituenak, inork utzi ez dituenak, liburutegietatik desagertu egiten direla eta beren kabuz utzi egiten dutela bizi diren etxe hori beste norabait joateko.
Orain arte esandakoa aski jakina da edozein irakurzalerentzat. Irakurzale, eta gainera idazle garenok badakigu, ordea, zerbait gehiago, apika irakurle arruntak jakingo ez duena. Hauxe: badira hitzak, esaldiak, parrafoak eta baita kapitulu osoak ere, zeharo asperturik gustuko ez duten liburu batean bizitzera behartuta daudelako, erabaki sendoa hartzen dutenak. Gaizki sentitzen dira liburu horretan, ez daude eroso, beraz, liburu horretatik alde egitea erabaki dute. Liburu hori kaxkar samarra bada, osotoro aspertzen dira, eta ihes egitea erabakitzen dute, bereziki uda partean, opor garaian gaudela aprobetxatuz.
Handia da, ordea, abuztu sargori honetan gertatzen ari zaidana. BERRIAko Mikel Lizarraldek deitu dit ipuin bat idatziko dudan. Baiezkoa eman eta egun gutxitara jarri naiz lanean, hasi naiz idazten. Ipuin honetan Sandra Dupoy Aretxabala, Iruñeko neskato ausarta, izango da protagonista. Bakarrik bizi da Arrotxapeako apartamentu txiki batean, gizonarekin apurtu ondoren. Eta orain harrapatuta sentitzen da, lana egin behar nonbait eta Club Taurino-ko kafetegian amaitu du, bazkariak eta afariak zerbitzatzen. Nor eta bera, betidanik zezenketen aurkari sutsuena izan dena eta dena. Lan hori behar du, dirurik ez daukalako, beraz, etsi egin behar eta egunero Club Taurinora joaten da, gorroto duen zezenzale jendaila hori zerbitzatzera. Bere protesta modua: zezenketa dagoen egunean, beste kide askorekin, biluzik jarriko da zezenplaza aurrean protesta egiten…
Tira, badirudi ipuina ondo doala -esan diot neuri buruari lehen eguneko saioa amaituta. Baina, joan naiz biharamunean mahaira, hasi naiz bezperakoa errepasatzen eta… ez… ez da posible! Ezin liteke! Pertsonaiak, Sandra Dupoy Aretxabala neskatoak, alde egin dit paperetik, ez dago jada bertan….
-Baina, Sandra! Non zaude? -nire galdera desesperatua.
Erantzunik ez. Etsipen izugarria dut. Ezin lanik egin goizean, ez dut ezer idazterik izan, lur jota. Hartu dut arratsaldean liburu bat distraitzeko, Harkaitz Canoren azkena, eta hara!, Arrokarik altuena deituriko ipuinean aurkitu dut nire pertsonaia, Sandra Dupoy Aretxabala, itsasoan bainatzen, eguzkipean lasai etzanda, Paoloren ondoan, arrantzan eta baita zerbait gehiago ere egiten, Regina bere emaztea sexu olgetan dagoen bitartean Santirekin.
-Baina, Sandra! Zer egin didazu?
-Ipuinez aldatu dut, Mediterraneoko irla honetan hobe zure ipuin horretan baino. Ederki nago oporretan hemen, Arrotxapean baino.
Ez naiz erraz amore ematen duten horietakoa, ordea. Biharamunean jarri naiz berriz lanean. Hartu dut pertsonaia eta bigarren abizena kendu diot, orain Sandra Dupoy izango da, Iruñeko neskato bat, bere motxila gorriarekin kalez kale propaganda banatzen ibili behar duena, diru pixka bat hilaren amaieran jasoko badu. Ederki ezagutzen dut nik Iruñea, ondo maneja dezaket pertsonaia oraingoan, lasai hasi naiz ipuina idazten. Baina idazleok ere atseden behar dugu noizbehinka. Ipuina erdi amaituta utzi ondoren, lagunekin joan naiz ardo batzuk hartzera.
Baina, itzuli biharamunean mahaira, hasi bezperan idatzitakoa errepasatzen eta… ez… ez da posible, ezin liteke! Pertsonaiak, Sandra Dupoy neskatoak, alde egin dit paperetik, ez dago jada bertan…
-Baina, Sandra! Non zaude?
-Ipuinez aldatu dut, hemen, Algheren, Sardiniako irla honetan, askoz hobeto nago zure ipuin horretan baino. Abuztuan ezin da jasan Iruñeko kaleetan. Goiatz Labandibarren Hiru maleta ipuinean bizitzera etorri naiz, oporretan, eta hiru neska horien atzetik nabil, maleta bana daramaten horien atzetik, badakizu, bat luzea eta argala da, bestea ile luzekoa eta hirugarrena, ttikia. Aurkitu nahi nituzke eurekin batera eta bestera ibiltzeko. Baina, ez dakit nik, motxila gorria daramat gainean, ezin jakin maletarik eraman gabe eurekin joaten utziko didaten. Esango dizut…
-Ez esan niri ezer! Hor konpon! Ez dut zutaz ezer gehiago jakin nahi! -eta guztiz haserre, ipuina txikitu eta zakarrontzira bota dut.
Zeharo amorratuta beste ipuin bat idazteari ekin diot: protagonista oraingoan gizonezkoa izango da, erromesa, Done Jakue Bidea oinez egiten ari dena. Palentziako eremuan jarriko dut ibiltzen. Izena: Lukas Holmberg Duidlo, holandarra, hogeita hamar urteko gizasemea, espainieraz hitz solte batzuk esateko gauza dena. Pozik nago, ipuina aurrera doa errazki. Lasai utzi dut idazmahaia goizeko lana amaitu ostean.
-Baina zer arraio da hau? — biharamunean nire haserrea berriz indarrean. Ostera ere alde egin dit nire orrietatik protagonistak. Taxuzko esplikazio bila joan natzaio.
-Ez nengoen eroso zure ipuinean -hasi zait erdeinuz Lukas Holmberg Duidlo hizketan. -Ipuinez aldatu dut. Paco Aristiren Yoshide Ulrich margolariaren bidaia mendeetan zehar ipuinera joan naiz. Santiago Bidetik alde egin eta Donostiara inguratu naiz, Yoshide Ulrich-ekin batera Donostia-16 proiektua boikoteatzeko asmoz. Gainera, askoz hobe nago Donostiako itsas brisa eder honekin Palentziako eremu latz horietan kixkaltzen egon beharrean. Sentitzen dut, badakit desesperatuta egongo zarela baina…
Txikitu ditut ipuin hasi berriaren orriak, eta dena zakarrontzira bota dut. BERRIAko arduradunari deitu behar diot. Ezin dudala ipuina garaiz bidali. Uda amaitu eta udazkena hasi arte ezin izango dudala ezer idatzi. Espero dut ordurako hasiko zaizkidala protagonistak zintzo-zintzo nire ipuinetara itzultzen. Eta espero dut, baita ere, egunkariko arduradunak ulertzea zergatik batzuetan garen hain axolagabeak idazleok. Axolagabeak gara, bai, idazleok, baina ez da gure errua.
Udako ihesaldiak
Euskara eta euskal literaturako katedraduna da Joxemari Iturralde (Tolosa, 1951). 1977an Pott literatur taldea sortu zuen beste idazle ezagun batzuekin batera. Eleberriak eta ipuin bildumak idatzi ditu —besteak beste, 'Hyde Park-keko hizlaria' (2006) eta 'Perlak, kolpeak, musuak, traizioak' (2015)—. Haur eta gazte literaturan ere asko ibili da, eta ohiko kolaboratzailea da hainbat argitalpenetan. Itzultzaile oparoa ere bada.
Iruzkinak
Ez dago iruzkinik
Ordenatu
