Tobera baten tonuarekin

Hazparnen ba omen da umore «zirikatzaile» bat. Garai batez horrela identifikatzen zen Hazparneko umorea. Zapatagintza enpresen munduak hartua zuelarik Hazparne, ostatuetako giro berezi bat sortzen zen hor, «zasta!» harrapatzen duena «txar eta tzar hori». Pantxix Bidart hazpandarra da, eta aitortzen du berak ere baduela, irri ironikoa marraztuz bere ezpainekin. Zonbat diru hainbat miru (ZTK) komikia horren lekuko da. Bidart, Pxix izengoitiaz, gidoilaria izan da. Leo Saint Arroman, Ttipilo, marrazkilaria. Bientzat lehen komikia da.

Komikiak Xiru eta Miru saiak ditu protagonista nagusi. Bi sai gazte, «zozokeriak egiten dituztenak, bizia ikasten» ari direnak. Lehen zigarretak erretzen, behar ez den tokietatik pasatzen. «Eta oharkabean sekulako desmasiak egiten dituzte. Gibelean, batzuek haien joko horiek baliatzen dituzte, beste mugimendu zabalago baten egiteko».

Bidartek errealitatetik harrapatu bi ideia zituen gogoan, idazteko abiapuntu. Bata, sai baten eta ziklista baten arteko talka, Itsasun gertatua. Erreportaje bat ikusi zuen horretaz telebistan, non ageri baitzen ziklista zangoa hautsita, istripuaz mintzo. Segurtasunik eza aipatu zen lerroen artetik, saien erasoen beldurra. Baina, erreportaje berean, animalia salbaiak sendatzen dituen Hegalaldia elkarteko ordezkari bati ere luzatu zioten mikroa. Segur aski sai txiki bat izan zela, argudiatu zuen; ezin airatuz ari zela, behar ez zen tokian pausa zena, baina ez dela lanjerik. Erreportajeak ez zuen azaldu saia nola atera zen istriputik. Eta Bidart galdera horrekin gelditu zen. Segurtasunik eza agian saiek ere senti zezaketela, «ziklista horiekin guziekin...». Hortik laster, Baigorriko saiak ziren agertu aktualitatean. Laborari batek saiak haizatu nahi izan zituen bere lurretatik; eta lortu zuen, hegaldaka joan baitziren saiak. Baina horietako bat hari elektriko batek harrapatuta elektrokutatu zen. Elektrokutatzean, suak hartu zuen haren gorputza, eta, hortik, hektarea bat erre. Bidartek kamikaze bat ikusi zuen hor.

Gaia bazuen, hortaz. Izan zitekeen ihauteri garaietako auzi baterako gaia. Maskarada. Libertimendua. «Baliteke tobera baten egiteko gaia ere», baieztatzen du gidoilariak. Baina herri antzerki bat egiteko talde bat behar. «Eta nihaurek ez dut gehiago nehor federatzen», dio Bidartek, hor ere ez duela ironia eskas. Beraz, horra komikia. Toberaren ideia bazter batean utzi, eta pentsatzen hasi zen marrazkilaria izan balitz komiki bat eginen zuela. Bidart ez da marrazkilaria, baina horra non bere «ideiatzarra» ukan eta bi egunera marrazkilari bat ezagutu zuen: Leo Saint Arroman. Azkenean komikia «zirkunstantzia istorio bat ere bada», dio idazleak. Aipatu zion ideia Saint Arromani, eta hura justu komikigintzan hasi nahian zebilen. Hortik laster, berriz harremanetan jarri ziren. Bildu ziren lehen aldian bertan, Paxkal Indo ZTKko editorea deitu, eta lana publikatuko zuela baieztatu zien: «fitsik eginik ez», eta jadanik bazekiten publikatuko zutela.

Lotu ziren lanari. Bidartek gidoia idatzi, eta orri bakoitzeko ideiak ematen zizkion Saint Arromani; horrek dena marrazten zuen. Artetik erraiteko, kantuak ere badu presentzia komikian. Bidart berez kantaria baita, musikaria eta kantuzale amorratua. Komikian kantuekin jolas egiten du, haiekin umorea eginez. Idatzi ahala, errealitateak berak ematen zuen nondik tira hariari. Euskara eskola oren batzuk ematen ari zela Hazparneko Armand David lizeoan, ariketa bat eginarazi zieten, ikasteko zer egin balizko atentatu bat gertatzen bada:«Zer nahi digute sinetsarazi? Al-Qaedak Hazparneko Armand David lizeoa atakatuko duela? Gertatzen ahal da, baina, gertatzen bada ere, zer? Arma kimiko bat botako digute, eta?». Irriak. «Nahi gaituzte beldur horretan atxiki». Beldur hori ere aipatu nahi izan du komikian.

Izan zen aktualitate politikoa ere: «Luhusokoa-eta ez ditut asmatu, justu gertatu dira horiek guztiak idazteko momentu horretan». Horra, adibidez, kontrazalean, saiak, sagarno kupel baten aitzinean marraztuak. Txotx egiten eta «Txetx» oihukatzen. Euskal Elkargoaren sorrera eta beste batzuk ere agertzen dira.

Bidartek bazuen beste zerbait erran nahia. Manipulazioaren gaia. Nork nor manipulatzen duen. «Saiaren eta ziklistaren artean, adibidez, nor da lanjerosa? Ziklista erorarazten duen saia? Ala saia kolpatzen duen ziklista?». Bidartek gogoeta eskasa hautematen du oro har. «Jendea konbentzitzeko ordez, bere kabuz pentsatzera eramateko ordez, manipulazioarekin ari dira anitz. Eskualde batetik ala bestetik». Seaskaren lanpostuen arazoa adibidetzat du: «Manifestatzera joatea eta lanpostuen aldarrikapenaren ideia defendatzea, ados, baina egiteko moldeetan zozo batzuk bagina bezala ari dira. Ardiak bagina bezala». Hots, komikiak badu barne-barneko begirada bat, baina esan du horrek ez duela kentzen kritika beharra: «Uste dut mugimendu zabal horiek begiratzen ahal ditugula bazterretik umore pixka batekin. Ez dela dena ontsa. Ez direla jainkoak. Ez diet ukatzen egiten duten lan guztia, baina zergatik ez irri egin? Hori ere bada toberaren funtzioa». Faltan dela deritzo Bidartek.