Donostia hautagai izan aurretik ere, hiruek bazuten kultur hiriburutzaren egitasmoaren berri. 2001ean Porton (Portugal) izan zen Gantzarain, eta hantxe jakin zuen hiria urte hartako Europako kultur hiriburua zela. «Han jendeak esaten zuen, bai aurretik eta bai urte hartan bertan, obra asko zeudela antzematen zela; autobusak berritu zituztela, errepideak, espaloiak...». Zein urtetan izan zen ez du gogoan Belokik, baina bai nola izan zuen egitasmoaren berri, Zinemaldiko Zinema Ikasleen Topaketaren arduradun zela: «Istanbul zen kultur hiriburua, eta Nisi Masa izeneko zinemagile gazteen antolakuntzaren bidez proiektu bat iritsi zitzaigun: hainbat tren Istanbuletik atera, eta bat Donostiara iritsiko zen, bidean film laburrak filmatuko zituzten zinemagile gaztez beteta. Topaketan parte hartzera gonbidatu genituen, eta hurrengo urtean beren film laburrak eskaini». Urretabizkaiak EIE Euskal Idazleen Elkarteko ordezkari gisa parte hartzen zuen Donostiako Udaleko Euskara Batzordearen bilkura batean izan zuen hautagaitzaren asmoaren berri lehen aldiz. «Elkarte batzuen kezka zen ea zenbat emango zen euskaraz, eta nik ikuspuntu kamutsa iruditzen zitzaidala esan nuen, ez zela bakarrik hori, baizik eta zer egin genezakeen guk beste hizkuntza gutxituen alde, norbaitek kontutan izatekotan, guk izan beharko genuela. Orduan ere esan nuen: niretzat ikuspuntua ez da zer ekarriko duen hiriburutzak Donostiara, baizik eta zer izango garen gu gauza eskaintzeko Europari, gainerakoei. Hori da nire kezka».
KANPORAEDO BARRURA,NORA BEGIRA?
Donostian izango dira hiriburutzaren ekitaldi gehien-gehienak, baina kanpora begira ere izango du islarik. Nora begiratuko duen aztertzean sortu zaizkie zalantzak hizlariei: Europari zer eskaini ote diezaiokeen, Europak ezer espero ote duen...XABIER GANTZARAIN: Nik ez nekien, eta begiratzen jardun dut ea noiz eta zertarako sortu zen Europako hiri bati urtebeterako kultur hiriburutza ematea, niretzat hor ere badagoelako kontua, zergatik eta zertarako sortu den. Uste dut modu bat dela, Erasmus bezala, Europa osatzen eta forma ematen joateko, bertako biztanleen joan etorria erraztuz, hizkuntza eta herrialde ezberdinen ezagutza... Baina esango nuke sorreratik baduela halako kontu bat oso markatua hiriaren marketinari edo markari, eta hor ikusten diot hankarik herrenena hiriburutzari.
ARANTXA URRETABIZKAIA: Beraz, zertarako baliatzen duten, eta ez zertarako sortu zen...
X.G.: Hori da, edo zeuk esaten duzun moduan, guk zer daukagu ematea Europari? Oso interesgarria da hori, baina buelta emanda, Europak zer nahi du gugandik? Edo nahi al du ezer gugandik, zain al dago geuk ezer emateko? Hori da nire kezka.
A.U.: Hizkuntza gutxituen alde egin dezagun ez dute espero eta ez zaie burutik pasa ere egiten. Geuk ez badugu lehen planoan jartzen, ez du inork jarriko.
X.G.: Nahi nuke haiek ere zerbait jasotzea, baina duda handiak ditut. Europarentzat 2016a iritsi da eta ondo joatea nahiko du, baina hortik aurrera ez dakit ezer geratzen den, ezer jasotzen duen...
MAIALEN BELOKI: Nik bi puntu ikusten ditut hor. Batetik, egia da Arantxak aipatzen zuen erronka dela guk zer eskaini diezaiokegun Europari, baina era berean, guztioi sortzen zaigun duda da zenbatek ezagutzen ditugun Europako beste hiriburutzak eta zer eskaini ote diguten guri, eta beraz, komunikazioaren aldetik, erronka bereziki zaila iruditzen zait. Eta bestetik, Donostiaren marketinaz gain, esan behar dut Zinemalditik sentsazioa izan dugula proiektuaren mugarrietako bat beti izan direla Donostian sortzen diren kultur arloko lan prozesuak eraldatzea. Zentzu horretan, suposatzen dut eragile bakoitzak esperientzia ezberdina izan duela, baina guri zer edo zertarako balio izan digu hiriburutzak. Prozesua ongi burutzen bada, uste dut Donostia barruan eraldaketa bat egon beharko lukeela honen ondoren.
TURISMOAREN AJEAK
Donostiaren hautagaitzak izendapena lortu zueneko ekitaldiaz gogoratuta, babes ofizialeko etxebizitzen zozketetako irudia etorri zaio Urretabizkaiari. Olinpiadak ematen direnekoarekin parekatu du Gantzarainek: «Aurkeztu den hiriaren lantaldea berria jasotzeko zain dago, eta izena ematean, jendea poztu egiten da, elkar besarkatzen du...». Halakoek ekar ditzaketen albo kalteez mintzatu dira, gehiegizko turismoa erakartzeko arriskuaz, esaterako.X.G.: Zerbait tokatu zaizunean azaltzen duzun poz hori da espero duzulako horrek, hain promesa handia izanda, zerbait handia uztea hirian, bai azpiegitura aldetik, bai hirigintzan, diseinuan... Londresen zer gertatu da Olinpiadekin? Bazterreko auzo bat hartu zen behar ziren azpiegituren parte handi bat egiteko, eta auzo horretatik jendeak ihes egin du, ezin duelako bertan bizi. Donostia berez bada nahiko baztertzaile eta garestia...
A.U.: Baina Donostian azpiegitura gutxi egin da honen inguruan, ez?
M.B.: Nik dakidala ez da eraikuntza aldetik ezer egin...
X.G.: Baina ez naiz eraikinez soilik ari. Azkenean, Donostia 2016k barrurako funtzionatu behar du, baina badakizu, neurri batean, kanporako ere badela, eta kanporako den hori da, batez ere, jende gehiago erakartzeko hirira. Jakin nahi nuke Donostian turismoaren azken urteetako datuak zein diren. Hirian ibili den edonork badaki urte osoan, egunero dagoela turistaz beteta. Garai batean, udarakoa zen turista hotel batera etorriko zen, baina orain, urte osokoa bihurtu denez, gero eta agentzia gehiago dago eta bakoitzak gero eta etxe gehiago ditu turistei eskaintzeko; garai batean ikasleei edo langileei alokatuko zeniekeen etxea turistari eskaintzeko etxea bihurtu da...
A.U.: Kontu honek kaltea ere ekar dezakeela Donostiara esaten ari zara?
X.G.: Esan nahi dudana da nahiko nukeela datu hori ere egotea, 2016aren aurretik eta ondoren Donostian etxebizitzarekinzer gertatu den jakitea. Ez dut uste hiriburutzarena bakarrik denik eragina; turismoa mundu mailan lehen industria da egun, Donostiara bestela ere etortzen da, baina horrelako ekimen batek oraindik eta proiekzio handiagoa ematen dio. Ziur naiz gero eta turista gehiago etorriko direla, aurten eta hurrengo urteetan, eta horrek herritarren bizimoduan eragin zuzena du. Donostiako gazte batek oso zaila du bertan bizitzen saiatzea ere; horrek prezioak zenbat igotzen dituen gustura jakingo nuke.
M.B.: Azken garaian asko alderatzen ari da Donostia Bartzelonarekin eta Bartzelonan gertatu zenarekin. Turismo geroz eta gehiago dator, eta orain, ikusi behar da hiriak nola kontrolatzen duen turismo hori, jakinda norantz joan nahi dugun hiri bezala. 2016. urtearen erronka hori ere izango da.
X.G.: Nire ustez Marina Garcesek oso ongi esplikatzen du, nolabait hiria turistizatzen denean ez dela soilik hiria turistizatzen, herritarrak ere turista bilakatzen direla, zeren prezioak ez dizkizute aldatuko bertakoa zarelako.
M.B.: Turismoari lotuta egoteak, berez, ez luke ezer txarra izan behar; kontua da ea norantz gidatzen den hiria zentzu horretan, ea ze turismo mota... Donostia beti izan da oso hiri zaila, diru kontutan, bizitzeko. Orain ikusi beharko da ea norantz joan behar garen. Nire iritzia da hori nolabait kontrolatu beharra dagoela; bestela, Xabierrek esaten zuen bezala, azkenean donostiarrok ere turista izango gara Donostian.
KULTURA, «AITZAKIA»? ETA HALA BALITZ ERE?
Kultur hiriburutzaren indargune nagusiak zein izan daitezkeen eta ahulgune nagusiak non ikustendituzten hizpide hartzean, haren argi-ilunak azaldu dituzte, nork bereak eta bere ikuspuntutik: kultura «aitzakia» gisa hartzea eta kudeaketan izan diren liskarrak agertu dira ilunen artean, eta lan prozesuetan izan duen eragina, berriz, argi izpien artean.X.G.: 2016 Desokupatu mugimenduak Manuel Delgado gonbidatu zuen hitzaldi bat ematera. Bartzelonan bizi da eta han gertatu dena esplikatu zuen. Eta ni, nahiz eta gogor samarra izan, ados nago berarekin esaten duenean kultura aitzakia bat dela. Bartzelonan, 1992ko Olinpiadekin, hiria sartu zen merkatu globalean posizio on batean, baina gero, hori mantentzeko edo hobetzeko, bilatu zuten marka horri beste ezaugarri batzuk gehitzea, eta hor sartzen da kultura. Bartzelona ere saiatu zen kultur hiriburu izaten; ez zuen lortu, eta orduan, handik pare bat urtera kulturen forum hura egin zuten. Eta orduan, Delgadok esaten du, eta ni ados nago neurri batean, kultura kasu horretan aitzakia bat dela. Hau da, 2016 kultur hiriburuan, kultur hori segur aski beste edozer gauzagatik aldatzea egongo litzatekeela, eta berdin jarraituko luke funtzionatzen, kanpora begira esan nahi dut.
A.U.: Niri ahulguneetan nabarmenena iruditu zait izugarri argi nabarmendu dela zer nolako zailtasunak ditugun adostasunetara heltzeko, eta ze trebetasun izugarria dugun desadostasun txikiena biderkatzeko, sekulako ezberdintasuna balitz bezala, bestea arerio bilakatzeko adina. Hori ikusi da Donostia 2016ren antolakuntzan, kudeaketan. Edozein esparrutan ikusten da, baina hemen, nola oso gauza zehatza den, laborategi batean bezala ikus daiteke. Hori da hemen gertatu dena, eta niretzat izugarri mingarria da. Ze kultura aitzakia izan daiteke edo agian ez da, baina aitzakia izatea ere ez zait gaizki iruditzen; bada zerbait; kontua da aitzakia ere ez izatea. Joan den udazkenean Dublinen izan nintzen, eta han turismorako aitzakia idazleak dira, eta izugarria da! Esaten duzu, hauek jendea erakartzeko egiten dute, konforme, baina nahiago dut jendea Joyce edo Bernard Shaw erabiliz erakartzea, eta ez Magalufen bezala, alkohola oso merkea delako. Kultura behintzat aitzakia gisa erabiltzea niri zerbait iruditzen zait, ezerezetik gatoz! Noiz egongo da kultura izenburuetan? Agian aurten, ba goza dezagun!
X.G.: [Barrez] Errespetu guztiarekin, baina... aurten Urrezko Danborra Cristina Iglesiasi ematea, alde batetik, poztekoa dela uste dut, baina bestetik, Eneko Goiak esatea 2016an tokatzen zela kulturako norbaiti ematea, pixka bat tristea ere iruditzen zait. Ezer baino hobe? Bale. Baina kultura aitzakia bezala erabiltzean, nire beldurrik handiena zera da: aurten Donostian kulturari sekulako garrantzia emango zaio, baina zuk esaten duzun ezerez horrek segur aski hor jarraituko du. Hori da kontua: 2016an kulturari erabateko zentralitatea eman nahi diozula, baina alboetan ezer gutxi dagoela.
A.U.: Baina hori martxoaren 8a bezala da. Ez lukeela izan beharko egun bat, urteko egun guztiek izan beharko luketela... ados, baina martxoaren 8ak zabaldu du zirrikitu bat lehen ez zegoen lekuan. Donostiak, nire ustez, berez du kultur eskaintza ona urtean zehar. Badakit handiusteak-eta gerta litezkeela, baina espero dudana da hainbeste su-artifizialek erakarri ahal izatea sekula kultur ekitaldietara hurbiltzen ez den jendea, eta horiek gero gehiago eska dezatela erakundeetan.
SU ARTIFIZIALEKIN BADA ERE, ZALEAK SORTZEKO AUKERA?
Agerikoa da aurten ekitaldi asko eta asko izango direla hirian. Goiz bateko lorea izango dira batzuk, eta ibilbide luzeagoa izango dute beste batzuek. Zein eragin izango duten, zer utziko duten, ordea, ez da hain erraza iragartzen.M.B.: 2016an ekitaldi pila egongo dira, eta nik ikusgarritasun puntu horrekin ere ulertzen ditut; pixka bat su artifizialak izan behar dira urte honetan, hala delako. Baina egia da prozesua duela urte asko hasi zela ere, eta hor beste lan bat egin dela. Zentzu horretan, bereiziko nituzke egongo diren su-artifizialak, kontzertu, erakusketa... eta abarrak, eta bestetik, lan prozesuetan parte hartu duten proiektuak; horiek ere badaude, eta horretan 2016aren defentsa egin behar dut. Egia da prozesu luzea izan dela, eta Arantxak aipatu duen ahultasun hori denok ikusi dugula, baita ere, esaterako, zenbat zuzendari izan dituen ikusita. Baina kultura teknikariek urte hauetan lanean jarraitu dute eta asko berberak izan dira. Nire sentsazioa da ez dela ikusgarritasun hori bakarrik; lau urtean gu behintzat hizketan egon gara proiektu zehatzei buruz eta 2016. urtearen ondoren jarraituko duten proiektuei buruz. Sinetsi nahi nuke, ez bakarrik urte honetan gertatuko diren ekitaldiek, baizik eta prozesu honek benetan zerbaitetarako balio izan digula.
A.U.: Txinparta hauek beti dute kontraesan bat. Begira Zinemaldia. Gauza izugarri ona da, baina desagertzen da, eta zinema areto denetan, gero eta gutxiago direnak, Batman ematen dute.
M.B.: Beno, orain Tabakalerakoa ere badugu [barrez].
A.U.: Bai, esan nahi dut gauza bera gerta daitekeela. Horregatik kendu behar dugu Zinemaldia? Ez, horregatik eskatu behar ditugu gero eta aukera gehiago pelikulak ikusteko, ez bakarrik komertzialak, baizik eta beste batzuk, ikusterik ez daudenak. Sortzen bada zaletasun bat, horrek presio bat sortuko du erakundeekiko.
M.B.: Zinema adibide bat izan liteke; Donostian, adibidez, Truebak jatorrizko bertsioan duen aretoa. Badirudi zaletasun antzeko bat sortu dela, ez bakarrik Zinemaldiarekin, baita Beldurrezko Astearekin eta Giza Eskubideen zinemaldiarekin ere, eta horrek jatorrizko bertsiora bultzatu dituela ikusleak. Beste hirietan ez dituzte halako aretoak, eta Truebak urte osoan eskaintza hori egiten zuen, gure iritziz, pixka bat urtean zehar gertatzen diren su-artifizial horiengatik ere, azkenean kultura antzeko bat sortzen dutelako.
X.G.: Nik ez daukat daturik eta ez nago hain seguru, baina nire irudipena da 2016a bezalako ekimenak, nahiz eta balio dezaketen norbaiti zaletasun bat sortzeko, ez direla egokienak humus bat sortzeko. Bourdieuk kulturarekiko zaletasunaz azterketa soziologikoa egiten duenean, esaten du badagoela humus edo kopuru bat finkoa gauza hauetarako. Eta iruditzen zait, Arantxak esan bezala, Donostiak beti izan duela kultur eskaintza oso interesgarria, hautagaitzaren aurretik ere. Besterik da eskaintza horrek zenbat jende erakarri duen, zenbat jende dagoen Truebara joateko ostegunean, ostiralean erakusketa batera, larunbatean kontzertura, eta gero liburu bat irakurtzeko... Ez ote da oso jende gutxi hor dabilena? Zeren sentsazioa da kontzertu batera joan eta antzeko jendea dagoela beti, edo erakusketa batean inor ez dagoela baina ikusten duzun hori juxtu ezagun bat dela... Uste dut hor dagoela kontua; nola egin 2016a edo horrelako ekimenak humus bat sortzeko lagungarri izateko, su artifizialen problema hori baita; momentuan oso liluragarria izan daitekeen hori jasotzea bai, baina gero hori ez dela egunerokoa.
M.B.: Ez, baina 2016. urtea prozesu baten amaiera bezala ulertuta, ezberdina da...
A.U.: Zuk esan duzu ez dela modurik egokiena. Nik ez dut eztabaidatuko; ez dut bilatzen modurik egokiena, bilatzen dut daukagunak zertan lagun dezakeen. Ez da egokiena, baina baliagarria izan daiteke? Zinemaldia aipatu dugu, eta Durango zer? Durango da uaa [besoak altxatuz], eta gero zer? Baina Durangok kalte egiten dio euskal kulturari? Asko esatea iruditzen zait. Ez da modurik egokiena, baina nik parte hartu dudan ekimenetan jende dezente mobilizatu da 2016ren inguruan. Ez du esan nahi mobilizatzen diren guztiek beti mobilizatuta jarraituko dutenik, baina behintzat badute estreinaldi bat, lehen esperientzia bat, Olatu Talkan parte hartu duen jende guzti horrek adibidez. 2016ak hori bultzatu du. Ez dakit zein litzatekeen modurik egokiena, baina kaltegarria da? Ez.
KULTURA, ELKARBIZITZA ETA BEGIRADA ALDAKETA
Kulturari buruz duen ikuspegiaz, sustatzen duen kultur ereduaz eta zabaltasun horretan kulturatzat askotariko gauzak hartzeaz egin izan zaio kritikarik hiriburutzari. Bestelako galderak ere egin litezke horren eta bere leloari jarraiki, kultura elkarbizitzarako tresnatzat jotzearen harira: Hala ulertu behar ote da kultura? Eska dakioke hori kulturari? Eta nola egin behar du hori, egin behar badu?M.B.: Uste dut Madrilen aurkeztu zen proiektutik gaur egunera sortu duten egitaraura ikaragarrizko eraldaketa egon dela. Egia da hasieran sentsazio orokor bat zela oso gauza abstraktua zela; jende askok esaten zuen ez zuela ikusten zertan bilaka zitekeen proiektu hura. Baina nire iritzia da ordutik saio bat egin dutela proiektu gehienek lurra ukitzeko, eta hemen oso proiektu zehatzak daudela. Egia da kultura oso zentzu zabalean irakurtzen duela, baina uste dut hori bere barruan dagoen zerbait dela; herritarren partaidetza, proiektuak herritarrengandik jasotzea, ea nola ulertzen duten haiek kultura... hortik sortu den kontzeptu bat da. Ikaragarri irekia da, proiektuak ikusten dituzu eta ia denetarik dago; nire irakurketa da hori irabazi zuen proiektuaren parte dela.
X.G.: Niretzat badago beste kontu bat eta da hiriburutzaren azpititulua dela elkarbizitzarako kultura. Iruditzen zait asmo edo borondate oneko titulua dela, baina ez dakit ez ote den naif xamarra. Ondo dago esatea batera bizi garen unetik kultura bat partekatzen dugula eta horrek gure harremanak, elkarbizitza nolabait errazten edo laguntzen duela. Baina hori borondate oneko asmoa izan arren, kontu da kultura berez hori ote den, edo kultura zertarako den. Aspaldi batean artista batek esan zuen «nire gorputza gudu zelai bat da», eta uste dut, kultura, batez ere egiten duenarentzat, hori dela. Hau da, pertsona batek film bat egiten duenean harentzat hil ala biziko lana da, munduari esan dion hori oso inportantea da, gudu zelai bat da. Esango nuke besteari eman zaiola garrantzia, eta ondo legoke hau ere planteatzea, kultura gatazkarako ere badela, gatazka ere planteatu behar duela; ezin dugula esan ze ederki bizi garen hemen elkarri eskutik helduta paseatzen mila kontu daudenean hitz egiteko... kulturak hori ere egiten duelako, horretarako ere badelako. Elkarbizitzarako kulturari herren hori ikusten diot, eta nahiko nuke gutxienez bestea ere planteatzea. Truebak Turista filma botatzean, adibidez, zerbaitegatik erabakitzen du hori, bere proposamena hori da, eta proposamen estetiko bat ez da adornu hutsa, nolabait gizarteari egiten zaion bizi proposamena da. Eta hor 2016ak badu gehiago saiatzea. Mila kontu daude, eta ez nuke nahiko hau beste horiek ezkutatzeko modu bat izatea. Jende askok dio Donostian ez dela pobrerik ikusten, ez dela ia etorkinik ikusten... Nolabait arazorik gabeko hiri bat dela.
M.B.: Apunte bezala aipatzen dut, baina juxtu aurten Zinemaldiak, 2016arekin, indarkeriazko munduko gatazkei buruz egingo du atzera begirako tematikoa...
X.G.: Bai, eta Bake-ituna erakusketa... Noski, hori badago, ez dut ukatzen. Nire beldurra da halako zerbait planteatzean... Ni joanda nago Giza Eskubideen ziklora, Indiako emakumeei buruzko pelikula bat ikusi, eta oso ondo, baina kalera irten eta Viktoria Eugeniako atarian zaude, eta han inork ez du goserik ez diru arazorik... Esan nahi dut ongi dagoela hori, baina nahi nukeela honek ere balio izatea hemengo gauzez hitz egiteko.
A.U.: Ni kultura zer den eta zer ez den esatera ez naiz ausartzen. Irudi hau baino hobeagorik ez daukat: kultura mundu honetan txoriak eta ornitologoak daude, eta ni txoria naiz, ornitologiaz apenas dakidan ezer. Ikuspuntu horretatik, niretzat kultura da biluzik dagoen zerbait janztea, begirada zabaltzea. Adibidez, ateratzen zara film hori ikustetik eta Disneylanden itxura duen Donostiara zatoz, baina zure begirada ja ez da bera, zelula bat aldatu zaizu. Hori da niretzat kultura, zelulen arteko loturak aldatzen dituen zerbait.
X.G.: Erabat ados nago horrekin. Iruditzen zait, adibidez, txikitan irakurtzeak harrapatu baninduen, izan zela liburu bakoitzak zerbait irekitzen zidalako; ez bakarrik ireki, baizik eta zuk esaten duzuna, bizitza aldatu, liburu bat irakurri eta esatea ni jada ez naiz nintzena, aldatu naiz eta orain gauzak beste era batera ikusten ditut. Uste dut kulturak horretarako balio duela eta balio behar duela. Horregatik, errezelo handia diet gero eta ohikoagoak diren halako ekitaldiei, ze iruditzen zait ebentoaren arriskua hori dela, bere horretan ahitzea edo agortzea. Uste dut programan daudela gauza asko oso interesanteak eta segur aski ekarriko dutenak luzera begira jendeari zaletasuna sortzea edota bere ikuspuntua aldatzea; eta daudela beste gauza asko nolabait arinagoak direla.
M.B.: Bai, ni ere guztiz ados nago Arantxak esan duenarekin, eta iruditzen zait zentzu horretan irakurri behar direla hor dauden gauza batzuk. Egia da denetarik dagoela egitarauan, eta agian gauza batzuk gertatzen direnean bertan agortuko direla.
NAHIAK ETA DUDAK, URTEA IGAROTA UTZIKO DUENAZ
Urtea igarota hiriburutzaren eragina norainokoa izango den, kulturgintzari zer ekarriko dion, zein proiektuk izango duten jarraipena eta zeintzuk ez, ikusteko dago. Ezkorragoa da horretan Gantzarain; zerbait positiboa utziko duen itxaropena dute, berriz, Belokik nahiz Urretabizkaiak.M.B.: Askotan honetaz ari garenean diru kontuez ere ari gara, eta gertatzen da 2016ak proiektu baterako hainbeste diru jarri duela eta balio duela martxan jartzeko, baina hortik aurrera... Guk baditugu halako proiektu batzuk, adibidez, Ikasleen Topaketan hasieratik dakigu une batetik aurrera bakarrik jarraitu beharko duela. Hor partaideek erabaki beharko dute zeintzuk jarrai dezaketen aurrera. Badira hemen hasi eta bukatuko diren ekitaldi batzuk, eta badira jarraitzeko bokazioa duten beste batzuk ere.
A.U.: Hor kontua da zaletasuna pizten zaion jendeari edo dagoeneko piztua duenari nola lagundu antolatzen, eta nola kezka hauek lehen planora ekarri, ze oraintxe pasa dugu hauteskunde kanpaina bat, oraintxe sartuko gara berri batean, eta kultura ez da aipatu ere egiten, ez dago eztabaidan, ez titularretan, ez zaio inori axola; tira, orain denei axola zaie 2016 honetan. Eta orduan, halako batean, agian igartzen dute presio hori, horri buruz ere eztabaidatu behar dela. Nik hori uztea nahiko nuke, kultura agendan sartzea 2016tik kanpo. Hori erakundeei, zerbezaren aparrari dagokionez; eta zerbezari dagokionez, orain arte hurbildu ez den jendea hurbiltzea eta antola dadila talde batean edo bestean. Euskal kulturan gertatu zaizkigun gauzarik onenetako bat irakurle taldeak dira. Bada, interesgarria litzateke beste gauza batzuekin ere, zinema edo antzerkiaren inguruan... jende gehiago hurbiltzea eta antolatzea.
X.G.: Ba nik ez dut hainbeste fede erakundeekiko. Erakundeek kultura agendan jartzen dutenean...
A.U.: Tira, eztabaidatuko dugu zer proposatzen duten, baina ez badute ezer proposatzen, ezin eztabaidatu!
X.G.: 2016ak balioko balu humus pixka bat sortzeko, esaten duzun zaletu antolatu hori indartzeko, primeran. Baina 2016aren ostean erakundeei eskatu beharko diegu ez soilik agendan sartzeko, baizik eta 2016ari eman dioten bultzada, indarra eta dirua kulturarako eta humus hori indartzeko erabiltzeko. Lehen txoriarena eta ornitologoena aipatu duzu. Nik bietan egin dut lan pixka bat eta esango nuke txori bezala askoz ere gutxiago irabazten dela ornitologo bezala baino. Nire beldurra da mugimendu hauek ornitologoak indartzeko izango diren eta txoriak lehen bezain babesgabe jarraituko duen.
M.B.: Uste dut batetik dagoela zer gustatuko litzaigukeen, zertarako nahiko genukeen honek balio izatea, eta bestetik daudela kezka eta beldur horiek. Baina pentsatu nahi dut zerbait geratuko dela, eta ziur aski azkenean jendearen antolakuntza izango da, jendea bildu egin delako. Espero dut horrek jarraitzea 2016tik aurrera ere.
