Lehen aldiz irakurri zuenetik, «oso erakargarria» egin zitzaion Gabriel Arestiren (Bilbo, 1933-1975) estiloa eta testuak egituratzeko modua Leire Ugadi idazleari (Urduña, Bizkaia, 1996). Orain, Simulakro bat (Elkar) izeneko poema liburua argitaratu du, eta keinu egin nahi izan dio. Esaterako, honela dio Asmo adierazpena poemaren lehen olerkiak: «9 kopla ditut/ 8 ero/ eta zuhur zero/ azkena gordeta, kolkoan, bero» —Arestiren poema honi egiten dio erreferentzia: «Poeta naizenez gero/ ez dut zerurik espero./ Bederatzi kopla ditut/ lau zuhur eta bost ero»—. Testu hori bildumako lehena da, eta, tituluak dioen moduan, asmo adierazpen bat iragartzen du, Ugadiren ustez: «Irakurtzera sartuko den horri nora sartzen den azaltzeko modu bat da; poesiak zer funtzio beteko duen ikusteko».
Guztira 62 poema biltzen dira Simulakro bat-en. Egileak aipatu duenez, liburuaren izenburua alegoria eta metafora baten arteko nahasketa da: «Simulakro batean ihes egiteko leiho bat hautsi behar da. Leihoa hausteko mailua izango litzateke poesia». Ainhoa Lukasek egindako azalak ere kristal hautsi bat irudikatzen du. Gainera, olerkiak bost ataletan daude banatuta, eta, idazlearen hitzetan, simulakro bat prestatzeko prozesuarekin lotuta daude: Eszenatokia, Jarraibideak, Distrakzioa, Alarma eta Forja.
Liburuan jasotako olerkietako batzuk duela urte batzuetakoak dira, eta beste batzuk, berriz, duela hilabete gutxikoak. Horregatik, testuak sailkatzeko lana egin behar izan du Ugadik; hala ere, poemen giroa atal bakoitzaren tituluari lotuta dagoela esan du: «Irakurtzen joan ahala, nabaritzen da liburuaren doinua aldatuz doala».
Identitatea eta amatasuna
Batik bat maitasuna jorratzen dute Simulakro bat-eko olerkiek: «Maitasuna eragozten didan horrek mugitzen nau. Nire aldarriaren muina honako hau da: nik modu osasuntsu batean maitatu nahi dut», argudiatu du egileak. Dioenez, maitasuna eragozten duten elementuetako horietako bat lana da. Igandea poeman egiten dio erreferentzia horri. Lanak maitasunaren galeran nola eragiten duen azaldu du Ugadik poema horretan.
Honela dio Pertenentzia-k: «Ni ez naiz hemengoa/ ni ez naiz hangoa/ ni ez naiz inongoa/ ni gure artean naiz». Inguru ez-euskaldun batean hazi dela kontatu du idazleak, eta identitatearen gaiari heldu dio, horri tiraka: «Neure buruan eraiki behar izan ditut beste gutasun baten oinarriak». Esaterako, euskara erabiltzea hautu politiko gisa egiten duela gaineratu du.
«Dinamikak jorratzen ditut, pertsonak jorratu beharrean. Ez dut pertsonen inguruan hitz egiten»
LEIRE UGADIIdazlea
Ugadik honi erreparatu dio berriki: gaur egun irakurtzen dituen idazle emakumezkoetako batzuk amatasunaren inguruan mintzo dira, baina «kutsu askotatik; idealizatu gabe». Hori dela eta, berak ere gai horren inguruan esateko zerbait bazuela sentitu, eta Ez dut nahi baina idatzi du. «Ez dut ama izan nahi, baina baditut horren inguruko kezka eta galderak. Gai horren inguruan idazten dutenei keinu bat egin nahi izan diet».
Erritmoaren bila
Soziologia ikasketak egin zituen idazleak, eta horrek izan du zerikusirik liburuan. Ugadi: «Dinamikak jorratzen ditut, pertsonak jorratu ordez. Ez dut pertsonen inguruan hitz egiten». Hori dela eta, sortzen dituen testuak bizi izan dituen edo inguruko jendeak bizi izan dituen egoeren ingurukoak izaten dira. Behin bizipen horiek jasota, horiek ulertzeko eta ordenatzeko ariketa egiten du, gero haiei buruz idatzi ahal izateko.
Poesiak sortzeko orduan, batez ere erritmoari ematen dio garrantzia egileak: «Testuak erritmorik ez badu, ez naiz gustura geratzen». Errimak, hitz jolasak edota aliterazioak erabiltzen ditu horretarako. «Edertasuna bilatzen dut, eta testuek forma polita izatea», gehitu du.
Txikitan, idazteko zuen gaitasuna ikusita, ipuin eta poesia lehiaketetan izena emateko proposamena egin zioten ikastetxean Ugadiri. Lehiaketa horiek irabazten zituela ikusteak eman zion idazten hasteko bultzada: «Idazketan bilatu nuen gauzak esateko formatu bat». Hala ere, gaineratu du ez dela trebea diskurtsoak egituratzen, bere burua «ideia nahaste hutsa» delako. Hain zuzen, horregatik du gustuko poesia: «Ideia horiek lurreratzeko aukera ematen dit». Poesia «etengabe» idazten duela azaldu du, eta hemendik aurrera ere halaxe egingo duela; «seguru».
