«Ortzi mugaren krisialdi bat dago»

Bederatzi film labur zuzendu ditu Alberto Gastesik (Donostia, 1985), eta Gelditasuna ekaitzean du lehen lan luzea. Elkarrizketa egiteko Udaberri taberna aukeratu du, filmean agertzen den agertokietako bat baita.

Aipatu izan duzu zure belaunaldiaren erretratua egin nahi izan duzula filmean. Zer ezaugarri ditu zure belaunaldiak?

Irekita dagoen prozesu bat bezala bizi dut; analisi hori egiten ari naiz oraindik. Filmean agertzen diren gaiak ez daude guztiz itxita. Pelikulaz kontu pare bat aipa ditzaket: pertsonaia protagonistetako baten aita eta beste pertsonaietako baten ama ez daude beraiekin, joan egin dira. Hor badago zerbait belaunaldiaz: 30-40 urte bitarteko herritarrek krisialdi batzuk pasatu dituzte, eta, gainera, koronabirusa iritsi da. Ortzi mugaren krisialdi bat dago; amaitu da ortzi muga finkoaren kontzeptua, berez gure etorkizuna eraikitzeko behar izaten dena. Filmeko pertsonaiak belaunaldi horren isla dira, bakarrik sentitzen baitira.

Azkeneko hilabeteetako gertakari batzuk ere aipatzen dira elkarrizketaren batean.

Bai, filma egiten ari ginela Ukrainako gerra iritsi zen. Konturatu gara azkeneko eszena luze garrantzitsuan badagoela azkenaldiko gertakizunen isla, kanpoan ekaitza ari duelako. Bi protagonistak amaieran solasean ari dira etxe batean, ondo jakin gabe zer gertatuko den beren bizitzarekin. Kanpoan, bitartean, gerra soinuak daude.

Donostian grabatu zenituen sekuentzia guztiak. Nolako eragina du horrek istorioan?

Donostia niretzat unibertsoa izan da istorio honetan. Pertsonaien osotasuna Donostian dago. Hori hala gertatu da hiria nire mundua ere izan delako. Hemen hazi nintzen, nire etxea da; Madrilera bizitzera joan nintzen, eta han egin nituen 10-15 urte, eta bueltatu egin naiz bertara. Bikoteen istorio bat da, eta gaztetasunetik heldutasunera pasatzen dira pertsonaiak, Donostiako testuinguruan. Filmak hemen behar zuen.

Zergatik pelikula zuri-beltzean eta hiru laurdeneko formatuan?

Istorioa agertu zitzaidan momentu berean atera zen formatuak horrela izan behar zuela. Ideia fundazionala da bi pertsonak topo egiten dutela salgai dagoen etxebizitza batean, eta horrek hasieratik forma bat zuen: zuri-beltzean eta 1:37 formatuan. Erretratuen istorio bat da, aurpegiz betetako pelikula bat, eta geometria garrantzitsua zen.

Erromantikoei gustatuko al zaie filma?

Gaur egun ez dakit zehazki zein diren ikus-entzule erromantikoak. Baina esan dezaket zinismoaren aurkako proposamen bat dela, eta niretzat hori da erromantizismoa. Ikuspuntu ziniko batean ez erortzea garrantzitsua da niretzat.

Bi protagonisten istorioan argi al dago zer den benetakoa eta zer den ametsa?

Bai, horretan ez dugu anbiguotasunik bilatu. Istorioak finkotasuna du, eta bisualki argi gelditzen da zer den gaur egungoa eta zer den ametsa. Bisualki, adibidez, benetan gertatzen diren kontuak tripodearekin grabatuta daude, kamera finkoarekin. Gertatu ez den beste guztia, berriz, eskuko kamerarekin filmatzen da. Azkeneko parte hori, dena den, niretzat filmak berak egiten duen ametsa da.

Ametsek ematen al dute jokoa gidoiak lantzeko orduan?

Bai, zeren bizitzak ametsak dira. Gertatu ez diren gauzak, gertatzea nahi dugunak, esna amestea... hor dago bai bizitzan eta bai zineman. Nik egunero egiten dut amets, eta goizetan pare bat orduz egoten naiz oraindik guztiz esna egon gabe. Osagai oso naturala da ametsa niretzat.

Donostia euripean agertzen da filmean... Azkenaldian, ordea...

Bai, agian bueltatuko ez den Donostia bat erretratatu dugu [karkar]. Egia da euri gutxiago egiten duela orain, zirimiri askoz gutxiago dagoela. Nire subkontzientean euripean ageri zen hiria, eta horrela azaldu da filmean.

Zer iradoki nahi duzu Gelditasuna ekaitzean izenburuarekin?

Lantaldean txantxa egin izan dugu izenburuak markatzen zuelako prozesuan bizi genuena; esaten genuen teknikari guztientzat jokabideak hori izan behar zuela. Grabaketak zailak izan ziren, baldintza berezietan eta aurrekontu txikiarekin, eta abentura handi bat zen guztiontzat. Vidania Films ekoiztetxearentzat, gidoilariontzat, aktoreentzat, denentzat izan zen erronka eta abentura. Aurka osagai asko izan genituen, eragozpen ugari. Filma ekaitz handi bat zenez, proiektuan sartzen zirenek gelditasuna mantendu behar zuten horren aurrean. Istorioaren tramari dagokionez, amaierako eszenan bi protagonistak nola dauden jasotzen du izenburuak. Literalki ekaitza ari du kanpoan, eta haiek intimitatean, gauzak ez dituztela argi. Baina geldi dagoen une bat topatzen dute.

Zer du pelikulak zure aurreko film laburretatik?

Abentura espiritu berbera du, baita esperimentatzeko espiritua ere. Hau abentura bat da, prozesu ireki bat, eta begiak oso zabalik izan behar ditugu bai idazteko orduan, bai grabatzeko orduan.

Aktoreek nola bizi zuten filmaren abentura?

Abentura handia izan zen haientzat. Grabaketan ginela, eszena batzuei bueltak ematen eta gidoiak berridazten aritu ginen. Aktoreei bezperan pasatzen genizkien gidoi berriak, eta lan asko egin genuen haiekin, entseguetan inprobisatzen eta osagai berriak sartzen. Naturaltasun hori ikusten da gero filmean. Jazzaren espirituarekin jokatzen dugu pelikulan, beldurrik gabe, eta hori nire film laburretan agertu izan da.

Bi pertsonak topo egitea bat-batean, baina gauzatu ezin den maitasuna piztea. Hori ere badago filmean, ezta?

Denok izan dugu amodio istorio bat ezagutzen ez dugun pertsona batekin edo bizpahiru aldiz gurutzatu garen norbaitekin. Oso unibertsala da hori.

Nola biziko duzu gaur Euskal Zinemaren Gala?

Oso sentimendu berezia da. Ama aktorea da, eta galara eramaten ninduen. Gala beste aldetik ikustea eta euskal industriari nire filma erakustea amets bat da. Gaur beteko den ametsa.