«Nik bizi izan dudan garaia egungo nire ikuspegitik aztertzea interesatu zait»

Bere belaunaldiaren erretratua egiten duen «puzzle konplexua» onduko du Unai Villenak (Elgoibar, 1980), Igartza saria eskuratuta. Buruko eritasun batek eta droga mendekotasunak jota psikiatriko batean egon den gazte bat da Hauts haietatik eleberri proiektuko protagonista, eta, haren istorioaren bidez, garai eta belaunaldi baten argazkia erakutsiko du lanak. «Pixka bat biografiatik badu, nire belaunaldiak bizi izan duen garaia islatu nahi dudalako. Elgoibartarra naiz, eta Eibarren kokatu dut istorioa, Debabarreneko herri industrializatu batean. Beraz, badu biografiatik eta inguruko pertsonen bizitzetatik».

Egungo garaian kokatu du istorioa Villenak. Ander protagonista psikiatrikotik atera eta bizitzari berrekin behar dion garaia da abiapuntua. Zortzi urte lehenago hasitako prozesua atzean utzi eta bizimodu berriari aurre egin beharko dio, «iragana ulertu nahirik, orainaldian daudenak eta ez daudenak ulertuta ere; iraganaren eta orainaren arteko tentsio horretan biziko da». Abiapuntu horretatik iraganera saltoak eginez eraikiko du narrazioa.

«Puzzle konplexu baten gisara» antolatuko du lanak Villenak. «Asmoa da hiru ikuspuntu nahastea, eta horietan hiru estilo, ahots eta kontatzeko era ere nahastuko dira». Ander berarena, protagonistarena, izango da ahotsetako bat, pertsonala; haren istorioa idatziko duen lagunarena izango da beste bat, hots, idazlearen ikuspegia emango duena; eta «iraganetik berreskuratuz joango diren albo pertsonaiak» agertuko dira hirugarren mailan. Hiru ahotsen artean osatuko da, beraz, Anderren istorioa.

Horrelako kasuren bat gertutik ezagutu du idazleak, baina uste du «dezente» egongo direla Euskal Herrian. Inori laguntzekotan, «gizarteari edo egoera horiez kontziente ez den jendeari» ekarpena egingo dio eleberriak, Villenaren ustez: «Errealitate horretaz kontziente ez diren pertsonei ispilu moduko bat jarriko die muturren parean, halako egoeren inguruan daukagun jarrerari buruz hausnartu ahal izateko».

Izan ere, haurtzaroko oroitzapenei, 90eko urteetako Eibarren —edo Elgoibarren— zegoen giroari eta bere belaunaldiko zenbait gaztek droga berriekin izandako harremanari buruzko gogoetak azalduko dira eleberrian. «Nik bizi izan dudan historia hurbileko garai hori gaur egungo nire ikuspegitik aztertzea interesatu zait. Adibidez, hiesa edo heroina ikusle moduan ezagutu genituen txikiak ginela; akordatzen naiz nola txikitan ezin ginen leku batzuetara sartu xiringak-eta zeudelako, eta jende asko hil zela gure herrietan. Baina hori bizi eta gero pasatu ginen ia-ia hortik gutxira nerabezaroan drogak-eta bizitzera nahiko arduragabe. Heroinaren eraginak oso begi bistakoak izan ziren; beste droga batzuenak, ez hainbeste, baina badaude».

Hamazazpigarren urtez

Industria ingeniaria da Villena, energia berriztagarrietan eta iraunkortasunari lotutako gaietan aditua. Txikitatik izan du idazteko zaletasuna, ipuinak bereziki. Sorterrian 1998an sortutako literatur talde batean aritu zen, eta herri aldizkarirako hainbat lan ere egin zituen. Ikasketek orain arte ez diote utzi bide horri denbora gehiago eskaintzen, baina beti jarraitu izan du bere buruarentzat idazten, «eta noizbait zerbait handiagoa idazteko gogo edo amets horrekin». Gogo horrek bultzatuta, literatur sorkuntzarako tailer batean hasi zen orain bi urte, eta iaz hasi zitzaion proiektuari forma ematen.

Idazle gazteak laguntzeko Igartza saria hamazazpigarrenez antolatu dute Elkar argitaletxeak, Beasaingo Udalak eta CAF enpresak, eta aurkeztutako 22 proiektuen artetik Hauts haietatik irabazle aukeratzea ebatzi du Uxue Alberdi, Igor Estankona eta Danele Sarriugartek osatutako epaimahaiak. Urtebete izango du Villenak lana idazteko, eta 2016. urte hasieran emango dute argitara.