Ezagutzen zuen aurretik Mikel Urdangarin. «Lagun komunak genituen, baina gu geu ez ginen lagunak». Biak dira musikariak. Mikel Urdangarin da Margolaria dokumentaleko protagonista, edo «kanala»; eta Oier Aranzabal (Bilbo, 1988), filmaren zuzendaria. Kazetaria ere bada, eta hainbat ikus-entzunezko lan egin izan ditu, musikarekin loturikoak zenbait. Lou Topet taldearen sortzaile eta gidaria da: «Azken hiru urteak nahiko indartsuak izan dira Lou Topetekin. Hor bizi izandakotik gogoa piztu zitzaidan kontatzeko musikatik edo artetik bizi dena nola bizi den egiazki». Ibilbide horretan ezagutu ditu Joserra Senperena eta Rafa Rueda, adibidez. «Lehen ezagutzen ez nuen musikari espezie bat». Haien istorioa kontatzeko gogoa piztu zitzaion: «baina ez agertoki gainekoa; ez nuen kontatu nahi fokuen azpiko historia. Kontatu nahi nuen artistaren egunerokoa. Denok bizi behar ditugun 24 ordu horiek, beraiek ere bizi behar dituztenak eta normalean ikusten ez ditugunak». Ordu mordoa grabatu zuen. Ez daki zehazki zenbat. «Ez dut zenbatu ordu kopurua, baina 20 terabyte (20.000 gigabyte) bete ditugu. Bi kopiatan. Kontzertu asko, entsegu asko. Diskoa grabatzeko hamar egunak bost kamerarekin jaso genituen, ia dena. Elkarrizketa asko. Bidaia bakoitza kamera altzoan hartuta grabatu dugu». Kontatu du Urdangarinen istorioa, eta, harekin batera, beste hainbat sortzailerena ere bai. Gaur, Zinemaldiko Zinemira sailean aurkeztuko dute.
Baldintza batzuk bete behar zituen zure dokumentaleko pertsonaiak?
Bai, ibilbide zabala izan behar zuen. Disko asko argitaratu dituen norbait. Izena lortu duen norbait. Mikelek [Urdangarin] baldintza guztiak betetzen zituen. Hala ere, Mikel da Margolaria-ko protagonista, baina izan zitekeen beste edonor.
Zein izan zen Urdangarinen lehen erreakzioa?
Hasieran distantzia pixka batekin hartu zuen ideia, baina azaldu nion ez nuela asmoa Mikeli buruzko dokumental bat egiteko, eta bera ere lasaitu egin zen. Berak ez baitzuen horretarako gogorik. Nik esplikatu niona gustatu zitzaion: Mikel hartzea artista moduan. Mikel izatea bide bat, eta ez helburua. Hari gustatu zitzaion ideia, eta esan genuen: «bagoaz». Hasi ginen grabatzen eguneroko moduan; oraindik Margolaria diskoa ideia sorta bat baino ez zen, eta horri esker harrapatu dugu diskoaren prozesu guztia.
Foku azpikoa bezainbat interesatzen zitzaizun handik kanpokoa. Dokumentala bera hasten duzu Urdangarin bere etxeko bakardadean dagoela.
Grabatzeko prozesu horretan, atentzioa eman zidan nola Mikel bakarrik bizi den, eta, Arriagan bertan jende mordo baten aurrean jo eta gero, adibidez, nola iristen den gaueko ordu txikitan etxera, eta orduko bakardadearen kontrastea. Mikel horrek denbora asko pasatzen du bakarrik; haren bizimoldeak baditu alde ilunak edo ez hain ederrak ere. Segituan ikusi nuen horrek zer potentzial izan zezakeen, eta horregatik erabaki genuen dokumentala momentu horrekin hastea. Gainera, momentu hori da ideia berriak sortzen diren unea ere. Kontatu nahi genuen oholtzaren gainekoa, baina ez genuen nahi oholtza gainekoa izatea dena. Oholtzaren gainekoa une puntual bat da, oso une ona artistarentzako, baina oso laburra, era berean.
Sortzaileak bakardade askori aurre egin behar izaten die. Zuk zeuk ere bakardade zenbaiti egin behar izan diezu aurre dokumentala egiteko?
Bakarrik hasi nuen proiektua. Gerrilla formatuan grabatua dago asko, kamera altzoan... Gero, taldea osatuz joan gara. Bi urteko prozesua izan da, eta egon dira momentu onak eta ez hain onak,konfiantzazko momentuak gure inkontzientzian eta baita zalantza momentuak ere. Nik uste dut edozein artistak dauzkala momentu horiek. Egiten ari zarena nahikoa egoki den ala ez jendeari gustatzeko: orduan sentitzen zara bakarrik.
Nola sortu zen Alain Urrutia margolariarekin izandako solasaldiak bideratzeko aukera?
Mikel joan zen Eskoziara lagun batzuei bisita egitera. Eta ni harekin joan nintzen, berarekin egon bainaiz denbora askoan. Gero, Alaini [Urrutia] ere egin genion bisita, Londresetik pasatuta, han egon baita urte luzez. Laguna dugu biok. Bisita hartan, koadro bat oparitu zion Mikeli, eta esan zion baldintza bakarra zela berriz ere Londresera joatea koadroaren bila. Pentsatu genuen «ostra, hemen bidaia bat dago». Hor sortu zen dokumentalaren bizkarrezurra. Gero. Skypez birsortu genuen momentua, baina benetan gertatutakoa oinarri hartuta. Nik uste dut bidaia horrek gauza asko kontatzen dituela zeharka.
Truke bat dago, beraz; sortzaileen arteko truke bat.
Bai, halaxe da, eta Mikelek Alainengan inspiratua idatzi zuen Margolaria kantua. Artisten artean ere harreman asko sortzen dira, eta uste dut pelikulak jasotzen duela hori, bai Alainekin, baita gurutzatzen diren artista guztiekin ere.
Margolaria izenburua izanik, filma, zuri-beltzean. Zergatik hautu hori?
Arrazoi nabarmenetako bat Alainen hautu artistikoa bera da. Zuri-beltzean margotzen du, eta badauka obsesio moduko bat kolore horiekin. Jantzi ere hala egiten da. Berak aldarrikatzen du zuriaren eta beltzaren artean badela kolore gama bat, grisen gama oso bat. Horrek ekarri zuen hautua: neuk egin dut muntaketa, eta grabatu ahala muntatuz joan naiz. Haren sekuentzia muntatzen ari nintzela, ez dakit zergatik, zuri beltzeko aukera egin nuen, eta ordutik aurrera pelikula guztia zuri-beltzean egitea erabaki genuen. Hautu estetiko bat da; izan zitekeen koloreetan ere, baina zuri-beltzekoa aukeratu dugu guk.
Urdangarinen istorioaz gain, artisten istorio txiki paralelo dezente daude dokumentalean.
Mikel da bide bat, kanal bat. Mikelen bizitzan gurutzatzen den jendea ageri da; hor saiatu nintzen narrazioa deszentralizatzen hasieratik. Esaterako, une batean Nika Bitchiasvili biolin jotzailearen bizitzan sartzen gara, eta orduan Mikel desagertu egiten da. Eta kontatzen dugu beste artista baten bizitza, beste artista baten bizimoldea, beste artista baten hautua, paraleloan. Gero, berriro Mikelengana itzultzen gara, baina ikusten dira kontrapuntu batzuk, jabetzeko zein desberdina izan litekeen artetik bizitzea kasu batean edo bestean, eta, era berean, zenbat gauzatan bat egiten duten.
Familiako kideen testigantzek garrantzia berezia dute.
Sortzaile bakoitzak bere mo
Donostiako 66. Zinemaldia. Zinemira. Oier Aranzabal. 'Margolaria' filmaren egilea
«Musikari izatea egunero berritzen den boto moduko bat da»
Mikel Urdangarin musikariaren bizitza ardatz hartuta, Oier Aranzabalek dokumental bat ondu du sortzaileen inguruko bizimolde gorabeheratsuari buruz; gaur estreinatuko dute, Zinemira sailean.
