Mairuen doinuen baratzea

Mairuen, harrien harrotzaileen izena hartu dute arimen artatzaileek. Mairu taldeak gomitatzen baitu entzulea halako estasi trantzean sartzera, mozkortu arte. Eramaten du edonor airatzerat zirimoletan barrena jostatuz, edota lurpean barrena sakontzera, erroen muturreraino. Hainbat kontzertu eman ondoren, diskoa atera berri du taldeak: Mäirü. Bertan bildutako hamaika kantuek erritmo aleatorioak ezartzen dituzte dantzan, emozioen urratsei organikoki jarraituz, edo ifrentzuz. Borobilean sortu musika da, notak bezain bertze lagun mota barne hartzeko, zeinean orok bere tokia ediren baitezake.

Arina bezain sakona da beraien musika, denboran eta surrealismoan bidaiatzeko gakoa eskaintzen duena. Bidaia «galaktikoa, bukolikoa eta mistikoa» da, hain justu ere, «amets egin eta dantzatzeko», zehaztu du Anne-lise Arnaud-Cazamayou kideak.

Ipuin batera barneratzeko deia egiten dute taldea osatzen duten bederatzi musikariek: Perrine Feriol (zeharkako flauta, boza), Txomin Dhers (txalaparta, perkusioak), Charlie Hollocou (perkusioak), Benjamin Colin (perkusioak), Nagore Etxabe (txalaparta, perkusioak, boza), Peio Erramuzpe (sintetizadore apala), Txomin Ugartemendia (konposizioak, sintetizadoreak), Clement Laval (gitarra) eta Arnaud-Cazamayou bera (harmonium indiarra, ttunttuna, boza). Hamargarren kidea Paxkal Garmendia produktore eta soinu teknikaria da, eta Arnaud-Cazamayouk bereziki estimatzen du bere lana, «kanpoko belarriarena» egiten baitu: «Bederatzi garenez, soinu eta nahaspila anitz bada; beraz, laguntzen gaitu musika ongi antolatzen. Zinez inportantea da, eta xantza dugu». Zaila bide baita segimendu osoa egiten duen nehor atzematea.

«Iniziazio bidaia itxurako odisea» horretako protagonistak hamar taldekideak dira, eta, sortzen duten giro tribalaren bidez, izaki mitiko bat xerkatzea dute xede: Mairu. Pixkanaka, ohartzen dira elkarren artean «fusionatu» behar dutela Mairu atzemateko: «Gure kontzertuetan, ideia da Mairu esnatzea, komunio bat edo trantze bat sortzea publikoarekin batera. Gure istorio poetikoa datza ea esnatuko den ala ez; pertsonifikatzean momentu hori, zerbait magikoa sortzeko», zehaztu du Arnaud-Cazamayouk. Mitologia izan dute inspirazio iturri, bai instrumentuei dagokienez, bai istorioari lotuta. «Sustraiei biziki lotuak gatzaizkie, baina ez dugu haietan bakarrik gelditu nahi; haietatik partitu eta berrikusi nahi baititugu».

Horregatik nahasten dituzte tresna organikoak zein elektronikoak, hemengoak eta antzinakoak: «Harmoniuma organikoa da, antzinakoa eta Indiakoa; ttunttuna, berriz, euskalduna da, baina baita biarnesa ere, ene gisakoa». Izan ere, Arnaud-Cazamayou euskaldun berria da. Aitortu du frankotan pentsatu duela ez zuela «eskubiderik» ez «pasaporterik» ttunttuna jotzeko, lagunek oparitu baitzioten, eta, hala-hala, «kontent», hasi baitzen ikerka, «behar bezala» ikasi gabe. «Ahal bezala jotzen dut ttunttuna, bere jokamoldeak errespetatu gabe, baina, halere, egiten dut: hor da, eta saiatzen gara zerbait egiten».

Inprobisazioari espazioa

Diskoa atera arte, Mairuk bazuen lan egiteko bere moldea, inprobisazioari bide emanez. Donibane Lohizunen (Lapurdi) eman zuten kontzertuaz oroit da Arnaud-Cazamayou, zeinean publikoa hurbildu eta perkusio tresnak hartuz hasi baitzen zuzenean parte hartzen. Irriñoa ezpainetan, gogoan du Mauleko hura ere. Armeniarren eta turkiarren emanalditik landa aritu ziren, eta, lehen kontzertuetakoekin batera, ordu laurden bateko kantua sortu zuten: «Inprobisazioa Mairuren funtzionamenduaren parte da. Zinez eder da ikusteko. Oraingo musiketan, rock munduan-eta, oso espazio guti du inprobisazioak. Musikari gisa, zinez gustagarria da, eta uste dut publikorentzat ere badela».

Preseski, diskoak egonkortasuna ekarri dio orkestrari: tai gabeko inprobisazio horrek, Txomin Ugartemendia taldearen sortzaile eta orkestra zuzendariarekiko menpekotasun zerbait zekarrelako: «Diskoari esker, kantuak eta sorkuntzak finkatu ditugu, beti aldatzen ari baikinen. Horri esker, musikari bakoitza independenteagoa da. Gure proiektua bilakatu da».

Izan ere, Mairuk badu iraganik. Ugartemendiaren sorkuntzak baitziren hastapenekoak, berak idatzitako musika eta melodiak, Fusible, Polygorn eta Panda Valium taldeetan aritua baita. Lloba performancea ere abiatu zuen, dantza eta komikia txertatuz. Ondotik iritsi zen Mairu, duela lau urte: «Sintetizadore eta ordenagailu bidezko sorkuntzei nahasiz organikoa; adibidez, txalaparta. Hortik abiatuz, gehitu ditu tresna eta lagun batzuk, bederatzi izateraino!», xehatu du Arnaud-Cazamayouk. Benjamin Colin Benji-ren ekarpena ere azpimarratu du, zirkuaren mundu «ireki eta esperimentaletik» baitator. Adibidez, zaldi matrailari mikro ttipi bat kokatu dio albo batean, eta, gainean joz, «sekulako soinu potentea» ateratzen du, hortzak mugituz. «Biziki ederra da». Edo, orri batean ufatuz, bale soinua kausitzen du Igo kantuan. «Ikusgarria da zuzenean».

Zuzenean ikusteko parada izanen du ekainaren 25ean Donibane-Ziburuko gaztetxera doanak. Eta, agorrila hondarrean Frantzia erdigunean egitekoa dute bira. Bestela, Badok-en eta Bandcampen entzun eta eros daiteke diskoa, bai eta kontzertuetan ere.