Literatura eta feminismoa aldarrien artean izan dira Euskadi sarietan

Aurreko urteetan bezala, Pello Ramirezen biolontxeloak hasi eta girotu zuen aurtengo Euskadi literatura sariak emateko ekitaldia atzo. 24. aldiak ahalik eta itxura ohikoena izan zezan saiatu ziren arren, ordea, saihetsezina zen azken hilabeteetako lorratza ezabatzea, eta, horrenbestez, ezinezkoa zirudien COVID-19arekin ez beste modu batera hastea Bilboko Azkuna zentroan atzo antolatutako sari banaketa. Hizketan hasi eta berehala izan zuen ahotan Bingen Zupiria Eusko Jaurlaritzako Kultura eta Hizkuntza Politikako sailburuak, eta, are, ekitaldia aurrez aurre egiteko erabakia justifikatu zuen: «Ekitaldia sariaren parte da, irabazleen obraren zabalkundearekiko begirunez ere egina».

Saridunak oholtzara igoz joan ahala, ordea, birusari beste hainbat gai gailendu zitzaizkion. Euskarazko saridunen artean, hitza hartzen lehena Uxue Alberdi izan zen, zeinak saiakeren kategorian irabazi baitu Kontrako eztarritik lanagatik, eta beste eguneroko gai bat izan zuen hizpide hark: «emakumeen kontrako biolentzia», alegia. Emakumeek okupatzen dituzten esparru guztiak indarkeriak «zedarrituta» daudela azpimarratu zuen, bertsotan azpimarratu ere. Honela borobildu zituen ahapaldiak: «Zuen artean naiz bertsolari, eta zuei esker». Besteak beste, bere aurreko emakume feministei adierazi zien esker ona. Horrez gain, gogorarazi zuen bi emakumezko idazleren saiakerak baino ez dituztela saritu euskarazko zein gaztelaniazko Euskadi sarietan; hain zuzen, berarena eta Arantxa Urretabizkaiaren Bidean ikasia liburua. Alegia, biak ala biak «biolentzia» horretaz dihardutenak: «Gizonak honi buruz idazten jarriko balira, agian emakumeek idatzi ahalko genuke munduaz».

Idoia Santamaria igo zen ondoren, Ingeborg Bachmannen Aldibereko euskaratzeagatik saritua. Hark ere esker andana adierazi zuen; besteak beste, Juan Garzia, Maialen Berasategi eta Xabier Olarrari, «haien gomendio eta aupadarik gabe emaitza bestelakoa izango baitzen». Horien izenei batu zitzaien, ezinbestean, Bachmannena ere, zeinari «bereziki» eman baitzizkion eskerrak: «Oso ederra da, tarteka edo orduka bada ere, beste hizkuntza batean bizitzea eta, horri esker, beste lekuetara joateko aukera izatea».

Atrila jolastoki

Haur eta gazte literaturaren alorreko irabazle Iñigo Astizen hitzaldiaren umoreak tonu orokorrarekin kontrastatu zuen. Joemak eta polasak liburu sarituaren ilustrazioen egileari, Maite Mutuberriari, eskerrak eta zorionak eman zizkion aurrena, eta, ondoren, obraren ildoari jarraituz, hizkuntzarekin jolastu zen oholtza gainean, hitzetako bokalak ordezkatuz: «Pozik nengoke hitzekin jolastea zer den gogorarazi bagenie irakurleei». Jolasak jolas, aldarri serio bat ere bota zuen, publikoaren barre algaren gainetik argi entzun zena: «Haur eta gazte literatura literatura da».

Karmele Jaio izan zen agertokira igotzen azkena. Aitaren etxea-rekin irabazi zuen literatura saria, genero rolak hizpide dituen eleberri batekin, hain justu. Hala ere, osasun egoeraz ere oroitu zen: «Askok pentsa dezakete ez dela garai ona literaturari heltzeko, baina inoiz baino garrantzitsuagoa da. Literaturak, bere zehaztasunaren bitartez, mundu konplikatua erakusten digu». Halaber, literaturaren hilezkortasuna ere gogoratu zuen: «Zer utziko diegu hurrengo belaunaldikoei, ez bada literatura? Rafael Berriok abestu zuenez, bizitza laburra da; artea, luzea».

Gaztelaniazko sariei dagokienez, Aixa de la Cruzek irabazi zuen literatura saria, Cambiar de idea obrarekin; Miren Asiainek, ilustraziokoa, Un millón de ostras en lo alto de la montaña-ko lanengatik; eta Borja Barragurik, saiakerakoa, Larga vida a la socialdemocracia obrari esker.