Sokatira

Zinemagintzan bide eta ibilbide oparoa eginak dituen Mikel Gurreak, oraingoan, dramagintzara salto egin, eta Soka, bere lehen antzezlana argitaratu du Susa argitaletxearekin. Dena den, kode idatzian oraintsu argitaratu bada ere, esan daiteke ez dela guztiz antzerki berria, 2017an taularatu baitzen estreinakoz Donostiako Viktoria Eugenia antzokian Tanttaka konpainiak bultzatuta, eta azkena, 2021ean, Zaragozako Teatro de las Esquinas antzokian.

Fernando Bernuesen zuzendaritzapean eta Iñaki Rikarte aktoreak hezurmamituta oholtzaratutako obra honek haurren jazarpena (edo tradizio anglosaxoian bullying-a) du mintzagai, zeinetan izenburua ematen dion objektua, alegia, soka den elementu egituratzaile nagusia. Bi zentzutan gainera: batetik, sokak beregan hartzen dituen adierek obraren adierazkortasuna puzten baitute, sinbolismoz eta hitz jokoz betez: soka da 11 urteko mutikoak bere buruaz beste egiteko aukeratutako tresna, eszena batean sokatiran dabiltza pertsonaiak, sokak izan dezakeen tentsioa iradokitzen dute gertaerek eta ekintzek ere sinbolikoki, besteak beste. Bigarrenik, sokak, eszenatokiko objektu interaktibo bezala ere badu bere pisua, dekoratutzat har daitekeen elementu nagusia baita, han-hemenka agertzen den argiteriarekin batera; atzeko paisaia. Azken erabilera horretan jarri nahiko nuke azpimarra; izan ere, darabilen apaingarri bakarra izanik, antzezlana, atrezzoari dagokionez, minimalismoz janzten baitu. Eta minimalista da, ez bakarrik atzeko oihalari begira, ezpada pertsonaiei eta ahotsei dagokienez ere, aktore bakar batek osatzen baitu zerrenda, eta bakarrizketa da erabilitako baliabide diskurtsibo bakarra. Alabaina, ez da antzezlan sinplea; elementu bakar bat eta ahots nagusi bat aski zaizkio esan eta errepresentatu behar duena adierazteko. Horixe da, nire ustez, obraren lorpen handiena.

Igorren, alegia, protagonistaren karakterizazioak ere badu zer aipatua. Tentsioa bukaeraraino mantentzeko giharra duen thriller psikologiko honek pertsonaia konplexua eta anbiguoa eraiki duela esan daiteke. Zenbait ezaugarritan pertsonaiaren sinesgarritasuna arriskuan jartzen dela iruditu zaidan arren, oro har aktante mamitsua iruditu zait; ikusleari (kasu honetan, irakurleari), distantzia hartu eta istorio bereko bi posizioen berri eman dio, errudunarena, eta, aldi berean, biktimarena. Ona ala txarra izatea perspektiba kontua dela esaten dute, eta nago oraingo honetan autoreak perspektiba horiekin egin nahi izan duela jolas, irakurlearen espektatibak kolokan jartzeraino.

Protagonista ataka larrian jarriko du antzezlanak, hainbeste, non, soka baten gisan, orain mutur batean, gero kontrakoan jartzera eta egotera behartuko duen. Istorioak aurrera egin ahala, bizitzaren soka tenkatuz joango zaio Igorri, eta bi muturrak norgehiagoka arituko zaizkio, sokatiran. Guztiarekin ere, ukitu zinematografikoz jositako antzezlan serioa eskaini digu autoreak bere lehenengo uzta dramatikoan; serioa gai aldetik, baita lanketa literarioan ere.