Kimia Kamvari. 'Alef'
Non: Donostiako San Telmo museoan. Noiz arte: 2023ko otsailaren 5era arte.Erakusketaren inguruko informazioa posta elektronikoan jaso orduko sortu zitzaidan bertaratzeko gogoa. Urte batzuk paseak ziren Kimia Kamvariren bakarkako azken erakusketa ikusi nuenetik —Kristinaenean 2019an izan zelakoan nago—, eta egun zertan zebilen jakiteko kuriositatea banuen. Horregatik joan nintzen, oraingoan, San Telmo museora.
Bere erakusketa Artea abian programaren barruan aurkeztu dute (museoaren eta Kutxa Fundazioaren artean garatutako proposamena, artista gazteei instituzioan lehen leku bat behintzat egiteko asmoz gauzatzen dena). Erakusketa hauek Laborategia izeneko aretoan atontzen dira; liburutegiaren gainaldean kokatua, sarrera libreko espazioa da, tamaina politekoa, eta bertan dago ikusgai Alef titulutzat duen erakusketa.
Aretoaren ohiko sarreratik sartu nintzen; irekia zegoen, eta alboan, gainera, erakusketaren eskuorriak zeuden idulki batean jarrita. Erakusketaren sarrera nagusia zirudien. Eskuorri bat hartu, eta espazio barrura sartu nintzen, beraz.
Gogoan nuen Nature Change Kristinaeneako 2019ko erakusketa hartan bereziki instalazioa zein ongi erdietsirik zegoen; bisitarien begiradaren heldulekuak eta ibilbide espazialen gidaritzak ederki ebatzi zituela artistak. Eta hura zen erakusketa honekiko nekarren espektatiba. Baina espektatiba hutsean gelditu zen.
Erakusketa ikusi, eta ustez irteerako atea zenetik atera nintzen, harik eta horman erakusketaren titulua topatu, eta lurrean aurrera eta atzera irudikatzen ziren gezitxoak ikusi nituen arte. Nahiko nahasgarria zen. Baina atzera berriz ere erakusketara begiratu, eta argi ikusi nuen: hura zen mostraren sarrera nagusia. Ez nintzen izan arratsalde hartan erakusketara hurbildu nintzen bakarra, baina bakarra izan nintzen —ni han izan nintzen artean, behintzat—, ia kasualitatez, erakusketaren irakurketa baldintzatzen duen detailetxo honetaz ohartu zena; gainontzeko guztiak lehen sarreratik sartu eta irten baitziren.
Tontakeria hutsa irudi lezake erakusketa baten sarreraren kokalekuari halako garrantzia emateak, erakusketa bera izanik, leku batetik ala bestetik sartu. Baina edozein objektu alde batetik ala bestetik ikusteak harekiko dugun ezagutza baldintzatzen duen bezala, edo testu baten ulermenean hura buruz behera ala buruz gora irakurtzeak eragina duen moduan, erakusketekin ere gauza bera gertatzen da: ez da gauza bera aurretik sartu eta instalazioa pentsatua izan den ordenan ikustea, edo atzekoz aurrera bisitatzea. Kaos uneek hasiera berriak bermatzen omen dituzte... Hala, bigarrenez erakusketan sartuta, nire esperientzia zeharo aldatu zen.
Oraingoan, aretoan sartu, eta hura diagonalean zeharkatzen duen horma handi batek eman zidan ongi etorria: arrotz zaigun basamortu itxurako lurralderen bateko dolinen argazkiz jositako hormak, zuloetako bakoitza koordenatu batez markatua. Antzekoak, baina bakoitza partikularra. Haien alboan, eskuineko horma osoa hartzen, tamaina monumentaleko testua dago, ia artelan baten gisako tratamendua duena, testuaren materialtasuna agerian uzten duena. Ez da aretoetan egon ohi den sarrerako testu bat; patxada behar duen testua da, denbora; eta gorputzak ere hori eskatzen du haren aurrean, patxada. Lurrean eseri besterik ezin egin, ordea. Baina testuak dolinei testuingurua eskaintzen die, baita haietatik gaindi pentsatzeko aukera eman ere. Zinez, inflexio puntu gisara funtzionatzen du; horma diagonalak bereizten dituen aretoaren bi aldeak lotzeko giltzarri gisara.
Landareak, materia, materiala, lur beltza, lur emankorra (edo haren falta?), unibertsoaren belztasuna, gizartearen iluntasuna eta 21 zumar negarti, goibel, atsekabetuta eta haserre. Irmo eta zut; irekitako zauriari gazteriaren protestek erantzuten dieten tankeran. Kaosa al da? Hala bada, zerbait berria hastear da... Emakumea, bizitza, askatasuna?
Alef-ak hasiera sinbolizatzen omen du; askotariko aukerak, amaigabeak, sor ditzakeen energiari egiten omen dio erreferentzia; hizkia eta narrazioa da aldi berean. Hemen, erakusketan, hasiera horren arduraren testigua dolinek hartzen dute, baina narrazioarekin nola jarraitu, nola amaitu, bisitariaren esku gelditzen da.
Bikainki jositako lanak, ideiak eta ikuspegiak eskaintzen ditu proposamenak. Artelanetara hurbiltzeko hainbat modu eta hainbat gako eskainiz; bata bestearekin lotuz eta uztartuz, gai, material eta ideien bidez, eta estetikoki oso interesgarria den proposamena gauzatuz. Aurrekoan bezalaxe, Kimia Kamvariren hurrengo erakusketaren zain gelditzen naiz, gogoz. Espero dezagun ordea, oraingoan beste lau urte itxaron behar ez izatea.
