Hitzek min

Miñan. Hitz horrek «anaia edo arreba txikia» esan nahi du pularrez, fula etniaren hizkuntzan. Etnia horren parte da Ibrahima Balde, liburu honen egilea. Egilea da Amets Arzallus ere. Kontrazalean dioten gisan, Ibrahimak ahoz idatzi baitu bere historia, eta Ametsek, eskuz. Nabari da, baina, Ibrahimaren bizitza dela liburuak kontatzen duena, edo Ibrahimak berak kontatzen duela liburua. Ametsek euskaratu izan balu bezala, hendaiarraren eskua nekez antzematen baita, edo ez behintzat itzultzaile on bati igartzen zaiona baino gehiago.

Larrimina. Angustia du liburu honek abiapuntu: 13 urte zituela aita galdu, lan bila hasi, eta anaia gaztea desagertzean haren bila abiatutako bidaia azaltzen baitu. Eta hala gurutzatzen ditu Ginea, Mali, Aljeria eta Libia. Eta hala gurutzatzen ditu irakurleak ere, Afrikako mapak eta herrialde bakoitzaren bereizgarriak arrotzak izanda ere, ezagun, sentigarri eta mingarri bihurtzen baitira kontalariaren hitzetan. Egonezina du abiapuntu eta bidaide, eta halaxe heltzen da larrimin hori, umil bezain zuzen, irakurlearen bihotzera.

Azalmina. Barrua mugitzen duten liburu horietakoa da, epel uzten ez zaituen horietakoa. Bereziki gustatu zait, gure azal zuriak sekula bizi behar izan ez dituenak biziarazten dizkigulako. Baina ez itsasoaren alde honetatik izaten dugun begirada estereotipatutik, ez migranteei buruzko diskurtso homogeneizatutik. Lehen pertsonan eta zintzotasun osoz mintzo da Ibrahima. Hurrengo egunean esnatuko ote den ez dakienaren gardentasunaz: «Iluna puskatzen hasi du. Begi bat irekitzen duzu. Bizirik zaude».

Oroimina. Ez nostalgia, baizik eta oroitzeko mina. Bizi izandakoa kontatzearen ariketak dakartzan minak eta nekeak plasmatzen dira kontakizunean bertan, irakurleari gogoraraziz ez dela fikzioa irakurtzen ari dena, baizik eta bizitza bat. «Zu orain hemen zaude, entzuten, baina ni han nago, nire haragiaren barruan, eta kontatzen dudanean berriz ere bizi dut esplikatzen ari naizen guztia». Era berean, ahaztu ezinaren mina azaleratzen du, Europan bizi duen mugimendurik ezaz eta horrek sortzen duen ezinegonaz. Izan ere, Ibrahimaren ustez, burua armairu bat bezalakoa da, eta armairutik gauza bat ateratzeko, bertan beste gauza bat sartu behar duzu. Euskal Herrian bizi duenari buruzko hausnarketa bakanetakoa da, baina aski, bertako irakurleok gauza asko plantea ditzagun: «Baina nik, hemen, nire asiloaz erabakitzen duten bitartean, ez dut ezer egiten. Ez daukat lanik, ez daukat lagunik eta ez daukat armairuan sartzeko ezer. Nire oroitzapenak hor daude, mugitu gabe. Eta egunero atakatzen naute».

Bizimina. Egileak zintzoki azaltzen du, Afrikan dena ez da kantu eta irri. Europara heldu nahi ez, eta hala ere Europarako bidean, gosea, tortura, esklabotza, irainak, egarria, kolpeak, arrazismoa jasan ditu. Bizimina ere galdu izan du bidean. Eta hala ere, segi. Eta hala ere, bizi. Ibrahimak lezio asko ematen dizkigu liburu txiki batean: «Bizitza hola da, eta ezin duzu inoiz esan: nik inork baino gehiago sufritzen dut».