'Hiru emakume'
Egilea: Sylvia Plath. Euskaratzea: Harkaitz Cano. Zuzendaritza: Mireia Gabilondo. Abeslaria: Maria Berasarte. Kontrabaxua: Ane Lopez. Antzezleak: Ainhoa Etxebarria, Ane Pikaza, Ylenia Baglietto. Lekua: Bilboko Arriaga antzokia. Eguna: Martxoak 15.Garai bateko irrati baten irudi proiektatu batek bete du Arriaga antzokiko eszenako ahoa, zuri-beltzean hasieran eta koloretan gero, iraganaren eta orainaren arteko zubi-lana eginez. Era berean, irratiko abeslariari segida bikaina eman dio Maria Berasarteren ahotsak, Ane Lopezen kontrabaxuak lagunduta. Egia esan, 50 urte baino gehiagoko jauzia egin dugu hasierako eszena horretan, Sylvia Plath (Boston, 1932 - Londres, 1963) poetak mundu hau utzi baino urtebete lehenago idatzi zuelako Three Women: A Monologue for Three Voices, BBCn irakurria izan zedin.
Beste garai batzuk ziren, non jendeak —neuk barne— antzerkia eta testu literarioak entzuten zituen irratitik arratsaldero edo gauero, eta nik esango nuke gau honetako testua garai haien zorduna dela mundu ikuskerari eta molde estetikoei dagokienez. Baina horrek ez du esan nahi Plathek aurkeztutako hiru emakumeen kasuak gaurkoak ez direnik. Ni molde estetikoez ari naiz batez ere, lan honetako hiru istorioek gaurkotasun eternala mantentzen dutelako. Gainera, komeni da jakitea bere bizipen pertsonaletatik abiatu zela egilea lan hau sortzerakoan. Egileari fidel izanik, haurdun zoriontsuaren paradigma, abortua izan duen emakumearen hondoratzea eta ama izan nahi ez duenaren erditzea ekarri dira taulara, era diskurtsiboan eta denon aztergai.
Esan bezala, testuak badauzka duela mende erdi pasatxoko ezaugarriak eta hizkuntz-aberastasuna, eta seguru nago Harkaitz Canorentzat erronka polita izan dela euskaratze jaso hau burutzea. Nago, gainera, garai haietan horrelako testu trinkoak irratiz entzuteko gai baginen ere, orain nahiago genukeela paperean irakurri eta, hala ere, denbora beharko genukeela poetak hitzetan eta lerro artean utzitako aztarnak, sakoneko kargak, biluztasun guneak eta errotiko emozioak behar den legez barneratzeko.
Zuzendari postuan, Mireia Gabilondok hautu garbia egin du hiru emakumeen agerpenak elkarren artean txandakatuz, emakume musikari biak eszenako albo banatan jarriz eta bere burua aktoreen jardunean zentratuz, eta horren fruitua da hiru antzezleek presentzia eszeniko eta ahots proiekzio zein ebakera bikainak erakutsi izana. Agian, Plathen testuko ñabardura asko galdu ditugu, baina galera hori jatorrizko zailtasunei egotzi behar diegu, edo bestela, esate hutsean oinarritu den dramaturgia zapalari.
Bestetik, oso maiztua iruditu zait Fernando Bernuesek diseinatutako dekorazioa, eta ez hiru ospitale-oheak naturalismo poetikoaren muga-mugan geratu direlako, baizik eta balizko dramaturgiari ez diotelako ekarpen berezirik egin. Atzeko lerroko sehaska zuriek, ordea, bazuten iradokitze-gaitasun bat, baina denak batera kulunka hasi direnean eremu poetikoa utzi eta mekanikaren arlo prosaikoan sartu gara ezinbestean. Azkenik, David Bernuesen bideo-proiekzioak horror vacui-ren betiko bidetik ibili dira. Badirudi honen moduko ekoizpenetan ezin dugula horrelako betelanen kontra ezer egin.
