Harreman eredu abegikor bat

Irudika ezazu sagukume zurtz bat, hartz bat duena babesle bakar. Irudika orain hartz laxo bat, sagukume bat zaintzen. Baliteke katastrofe hitza agertzea zure buruan. Azken finean ezin da katastrofea ez den ezer hoberik espero haur apetatsu baten eta heldu axolagabe baten komuniotik. Baina baliteke eskuzabal pentsatu izana, pentsatzea sagutxoaren grinak eta hartzaren dedikazioak istorio xarmagarri bezain ereduzkoak sortuko dituela. Bada, bigarren aukeraren alde egin baduzu, asmatu duzu. Halaxe irudikatu zuelako Gabriele Vincent (Monique Martin zuen benetako izena; Brusela, 1928-2000) margolari eta ilustratzaileak bi pertsonaia horien arteko harremana, maitasun eta elkar aberaste oparo baten kronika, inondik ere haurren heziketa-eredu adeitsuenen arrastoan.

Eta eginbehar honetan bere denbora hartu zuen, bai horixe. Lehen titulua 1981ean argitaratu zuenetik 2000 urtean hil zen arte, Vincentek Ernesto eta Zelestinaren 27 abentura sortu zituen, guztiak haurtzaroa epizentro dutelarik, guztietan haurraren eta inudearen harremana kontagai.

Eiteari dagokionez, formatua halakoxea da: orrialde etzanak dira, alderik alde hartzen duten irudi panoramikoekin, marko zuri baten gainean ezarriak, eta testu-lerro pare batentzako lekua gordetzen duten azpialdeekin. Kontaketaren dinamismoagatik-edo, pasarte batzuetan irudi panoramikoa bi-lau binetetan zatitua dago. Eta zer esan argitasunari buruz. Zuriaren erabilera orokortu baten bidez, argitasun handia eman zaie ilustrazioei, eta, ondorioz, kontaketen tonuak badu alaitasun kutsakor bat, pasarterik tristeenak ere gozatzeko balio dutenak.

Irudiaren erabilera narratiboa ulertzeko onuragarria da egilearen margolari jardunari erreparatzea (margolari gisara, bere ponte izenez, Monique Martin sinatzen zuen), ohartzeko zenbateko lekua uzten zion ikusleari bere obran. Jacques Brel kantari ospetsuari egin zizkion erretratuak adibide dira azpimarratu nahi dudana adierazteko: nabarmendu nahi duen huraxe lantzen du soilik, eta gainerakoa zertzelada «amaitu gabeekin» eraikitzen du, kasurik onenean. Margotu gabekoa erretratuaren parte da. Honi jarraiki begiratzen badiogu Ernesto eta Zelestina-ri, konturatuko gara zein den irudiaren funtzioa, esanahia eta mekanika: irakurleak osatu, jantzi eta interpretatu behar duen eremua da; edo argiago esanda, haurrak eta helduak elkarrekin hizketan interpretatuko duten irudia. Izan ere testua minimoa da, parterik handiena irudiek hartzen dute, eta kontaketaren haria irakurleak eraiki behar du, irudi batetik hurrengora ematen den saltoan zer gertatu den inork ez baitio esaten.

Obraren eragina handia izan da haur literatura frankofonoan, telebista sail bat eta film luze bat ekoizteko adinakoa, bai eta Daniel Pennac idazlearen Ernest eta Celestine eleberria ere (2012), zeina euskarara itzuli zuen Zuberoako AEKko ikasle talde batek 2014an.