Azken arrasto bat, Watson

Mundu osoan dira ezagunak Sherlock Holmesen ibilerak, hilketa korapilatsuak eta gertakari misteriotsuak argitzen maisu, bere lagun leial Watsonek lagunduta beti. Arthur Conan Doylek sortutako pertsonaia xelebreak arrakasta berehalakoa lortu zuen XIX. mende amaieran, baina bere gorabeherek zaletasun handia pizten dute oraindik ere irakurleengan, inteligentzia handiz jositako istorioak direla erakutsiz. Londres industrialaren argi-ilunak zeharkatzen ditu Holmesek, gaizkile maltzur eta itsusien atzetik, metodo deduktiboa eta logika ardatz, poliziaren ezgaitasunei irtenbidea aurkitu asmoz.

Sherlock Holmesen memoriak, beraz, literaturaren historiako saga ezagunenetako baten parte da, jatorrian The Strand Magazine-n atalka argitaratua. Hamabi kontakizunek osatzen dute, nahiz eta lehendabiziko edizioetan Kartoizko kutxa bildumatik kanpo utzi zuten, izan adulteriozko harremanak agertzen dituelako edota bortizkeria handiko kasua zelako. Zergatia ez dago argi, baina gerora argitaraturiko edizio ugaritan jaso da, euskarazko honetan nola. Eta eskerrak, Aurpegi horia-rekin batean, istorio interesgarrienetako bat baita, emozioari azkenerarte eusten diona.

Arthur Conan Doyleren ezaugarri nagusia ipuinen formari dagokiona da, izan ere, gehien-gehienek formula bera errepikatzen dute: lehendabizi biktimaren eskutik iristen da kasua Holmesen eskuetara, eta haren gertakizunen bertsioa plazaratzen. Ikerketa eta miaketa dator ondoren, prozesuan zehar Holmesek beretzat gordetzen dituelarik aztarna eta zantzu gehienak, irakurlearen egonarria proban jarriz. Amaieran, detektibearen ahotsetik jakiten dituzte gainerako pertsonaiek, bai eta irakurleak berak, jazoeraren nondik norakoak, eta gaizkilearen arrazoiak eta jokaerak argi geratzen dira. Hori dela eta, ipuinaren barnean istorio bat baino gehiago garatzen da, eta kontaketa estiloak garrantzi handia hartzen du.

Hala ere, bilduma honetan, interesgarria da, batetik, jadanik Sherlocken zenbait liburu idatzirik izanik, idazleak aukera daukala aurreko abenturekin jolasteko, eta hala erreferentzia egiten die detektibearen aurreko ibilerei, denboran zehar garatuz doan pertsonaia dela erakutsiz. Bestetik, ipuinero agertzen du Sherlocken ezaugarri berriren bat, jadanik egonkortua dagoen bere irudia (famatua, hutsik gabekoa, serioa, hotza) aberastuz: urduri agertzen da, depresioa du, txakalaldiak... Horrez gain, bere lehendabiziko kasua aitortzeak edota asmatu ez zuen misterio bat onartzeak pertsonaia are gehiago humanizatzen dute.

Baina liburu hau zerbaitengatik ezaguna bada, idazleak Sherlock Holmes hil zuelako da. Bildumako azken kontakizunak azaltzen du nola heltzen den bere amaiera Europako gaizikilerik handienaren atzetik dabilela. Alabaina, garaiko irakurleek ezin izan zuten jasan euren pertsonaia gogokoenaren heriotza, eta Arthur Conan Doyleri eskatu (are indarrez exijitu!) zioten berpiztu zezan, eta hala egin zuen The Return of Sherlock Holmes lanean. Ea laster irakur dezakegun euskaraz Sherlock Holmesen itzulera...