Kolore guztiak kabitzen dira zuri-beltzean

«Olerki liburua ez ezik, auzolaneko proiektua ere bada». Horrela hasi du Zuri-beltzaren koloreak liburuaren hitzaurrea Asier Maia Anabitarte artistak (Gasteiz, 1967). Gasteizko ARTgia aretoan aurkeztu du lana, izen bereko erakusketarekin batera. Hain zuzen, artearen diziplina askotatik edaten du, baina baita proiektua osatu duen pertsona bakoitzetik ere. Besteak beste, erakusketan Iñaki Lauzirikaren ilustrazioak ageri dira, Maiaren poemez lagundurik. Hala ere, beste hainbat elementuk ere osatzen dute erakusketa.

Proiektu inklusibo bat egiteko asmoa zuen Maiak, eta olerkiak braille hizkuntzan ere ikusgai daude aretoan: «Nire emazteak ikusmen urritasuna daukaten pertsonekin egiten du lan, eta berak itzuli ditu poema guztiak braillera». Poema guztien ondoan, QR kode bat ere ageri da; sakelakoarekin eskaneatuz gero, poemak entzuteko aukera dago. Grabazioak adin ezberdinetako berrogei emakumek egin dituzte. «Ez dira profesionalak, baina hor dago gakoa. Bakoitzari barrutik ateratzen zitzaion bezala grabatzea nahi nuen, ahots propio bat izan zezaten». Izan ere, Maiak uste du ahotsaren arabera poema guztiz aldatzen dela: «Poemek beste izaera bat hartu dute. Beste ahots batzuek irakurtzerakoan, kosta egiten zait nire olerkiak identifikatzea». Keinu hizkuntzara ere itzuli dituzte olerkiak, eta bideo formatuan ikus daitezke.

Eskulturak ere badira aretoan. Koldo Berruetek egin ditu, enborrak erabilita, emakumea eta komunitatea irudikatu asmoz. Izan ere, ez da kasualitatea olerkiak irakurri dituzten guztiak andreak izatea, ezta eskulturek haien formak hartzea ere. Emakumeek gizartean duten garrantzia ekarri nahi izan du gogora sortzaileak, eta «bizitza emaile, babesle, bitartekari eta gordailu emozional» gisa deskribatu ditu.

Hala ere, azpimarratu du bide horretan dauden gizonak ere badaudela, baina «urratsak falta» zaizkiela. Proiektuan parte hartu duten guztien argazkiekin mosaiko bat egin, eta ilustrazio batean txertatu dute, erakusketaren hasieran.

Prozesu oso baten emaitza

Proiektua ez da guztiz berria. Izan ere, Maiak aurretik idatzi zuen beste liburu baterako ere ilustrazioak egiteko eskatu zion Lauzirikari. Idatzitakoa irakurri eta burura etortzen zitzaiona marrazteko eskatu zion. Liburua argitaratu ondoren, ordea, ohartu zen marrazkiek ez zeukatela nahi besteko protagonismorik, eta, horiek lehen mailara ekartzeko, erakusketa bat egitea otu zitzaion. Oraingoan, berriz, alderantzizko bidea hartu, eta marrazkiak oinarri hartuta idatzi zituen poemak.

Erakusketa huts bat izateari utzi, eta proiektu oso bat bihurtu da azkenean; beste liburu bat izan da lanaren azken fruitua. «Liburuak euskaraz izan behar zuela argi nuen, eta lehen argitalpen bat atera nuen. Gero, ordea, ikusi nuen gaztelaniara itzulita ere txukun gera zitezkeela, eta edizio elebidun bat ere atera dugu azkenean». Azken horrek barne hartzen ditu aurreko liburuan argitaratutako testuak ere.

Olerkiek gai sozialak lantzen dituzte, baina baita barne emozioei lotutakoak ere. Ilustrazioak egiteko, berriz, hainbat teknika erabili ditu Lauzirikak; hala, argazki zein erradiografia margotuak arkatz markatzailez egindako lanekin nahasten dira.

Erakusketa abenduaren 13ra arte egongo da ikusgai, eta, bertaratzeko, aurretiaz abisatu beharko da, segurtasun neurriak direla eta. Erakusketak iraun bitartean, beste hainbat egitasmo ere izango dira aretoan. Poema musikatuak irakurriko dituzte bihar, eta zuzeneko musika izango da hurrengo egunetan; La Trama, Mikel Toledo eta AkustiKO arituko dira zuzenekoetan.