Ideia jasa, euskal kultura ikusgai egiteko

Zer egingo dugu... Euskal kultura Nafarroan eskuragarri izateko? Erreferenteak sortzeko? Eremu digitalean euskara ikusgai egoteko? Curriculumean txertatzeko? Erdaldunei kulturaren berri emateko? Besterik egin behar dugu?»: horiek izan ziren Hari izpia hartzenII jardunaldiko gogoeta gidatuan eztabaidatu zituzten gai nagusiak. 50 lagun inguruk hartu zuten parte, Jon Abril Elhuyarreko kideak gidatutako Euskal kulturaren ikusgarritasuna eta prestigioa izeneko gogoeta saioan, atzo.

Atarrabiako kultur etxean egin zuten jardunaldia. Oskia Ugarte Uharteko Arte Garaikideko Zetroko koordinatzaileak ekin zion saioari, Sormena, kultura prestigiatzeko bidea hitzaldiarekin. Gero, Iratxe Retolaza EHUko irakasleak hartu zuen lekukoa, Euskal kulturak hezkuntza arautua zeharka dezan hitzaldiarekin. Ondoren, parte hartzaileek 30 minutuz atseden hartu zuten, eta gogoeta gidatuari txanda eman zioten.

Ordua iristear zenean, gogoetarako gelak zabalik, isilik eta hutsik zeuden. Koloreka sailkatu zituzten partaideak. Apur bat galduta, zegozkien taldeetan banatu ziren, isilik zeuden gelak betez. Abrilek hasieran aipatutako galderak erantzun behar zituzten, eta galdera bakoitzeko ekintza zehatz bat pentsatu. Hamar minutu zituzten banaka ekintzak pentsatzeko. Gogoetarako, begiradak sabaira bideratzeko, boligrafoekin kolpeak emateko eta urduritasun keinuak egiteko erabili zuten talde horiko kideek isiltasun tartea.

Horren ostean, 40 minutuko tartea izan zuten denen artean ekintzak proposatzeko. Kide batek proposatu zuen guneak edo topaguneak eratzea euskal kultura Nafarroan eskuragarri izateko eta kultura eta bizipenak sortzeko. Horrek beste eztabaida batera eraman zituen: adibidez, gune erdaldunak okupatzeaz mintzatu ziren. Jarraian, erreferenteak sortzeko, hezkuntzan txertatzeko, eta bizipen eta esperientzietarako, sortzaileekin lankidetza sustatzea proposatu zuen beste kide batek. Tarteka isiltasuna nabari zen; batzuek besteei begiratzen zieten, nork hitz egingo zuen esperoan. Eremu digitalari begira, saretze digital estrategikoa sortzeaz hitz egin zuten.

Mundu erdalduna

Eztabaidaren atal nagusi bat izan zen mundu erdalduna. Euskal kulturazale erdaldunez eta kulturazale ez direnez hitz egin zuen taldeko kide batek. Beste batek esan zuen militantziaren arabera ere sailkatu behar direla: «Badaude erdaldunak euskararen alde militatzen dutenak». Mundu horretara hurbiltzeko, beste kide batek zubi saioak sortzea proposatu zuen. Berak emandako hitzaldi feminista batzuk jarri zituen adibidetzat: «Bertan, bi hizlari geunden; batek erdaraz hitz egiten zuen, eta nik euskaraz. Entzule batzuk euskaldunak ziren, eta beste batzuk erdaldunak. Halere, denek dena itzulita jaso zuten».

Eztabaida amaitzeko, bi ekintza aukeratu behar zituzten, jarraian taldeko bozeramaileak gainerakoen aurrean azaltzeko. Hortxe, berriz ere, isiltasuna, inork ez zuelako bozeramailea izan nahi. Hasieratik erabaki zuten zubi saioak garrantzitsuak zirela; hain zuzen ere, ondorioztatu zuten kulturen arteko zubi estrategiak lantzea dela mundu erdaldunekin kultur elkarrizketak sortzeko gakoetako bat. Bigarren ekintzaren aukeraketa zailagoa izan zen. Azkenean, sortzaileekin lankidetza sustatzea eta elkarlan hori kultur diziplina desberdinetara —dantza, antzerkia eta musika, besteak beste— zabaltzea erabaki zuten.

Behin adostuta, talde guztiak batu, eta proposamenak plazaratu zituzten. Ideia asko aipatu zituzten: esate baterako, bi taldek proposatu zuten sare sozialetan erreferenteak sortzea gazteak euskarara hurbiltzeko. Horrez gain, bi taldetan ere, kultur agenda bateratuak sortzea eta kultur afektibitateko jarduerak egitea proposatu zuten: adibidez, udalekuak.

Horren ostean, Abrilek proposamen sortari amaiera eman, eta Oihana Iguaran eta Eli Pagola bertsolariei pasatu zien lekukoa. Bertsolaritza berritzea, publiko berrietara iristeko bidea hitzaldiari ekin zieten haiek. Segundo batez isiltasunak hartu zuen berriz gunea, bertsolaritzaren hari izpiei paso emateko.