Filosofiaz busti bidaia liburua

Atzo bertan Logroñotik (Espainia) oinez ibiltzekoa zen Piarres Aintziart (1937, Heleta). Kirolzalea izan da betidanik, eta oinez ibiltzeaz aspalditik usatua da. Aljeriako gerlan ere, soldadu gisa kilometroak eta kilometroak egiten zituen: «Aljerian hartu dut ibileraren gustua. Enetzat, hasteko, deskantsu bat zen. Ene barneko problemak edo gerlaren beldurrak ahanzten nituen ibiltzen baikinen azkarki», gogoratu zuenidazleak liburuaren aurkezpenean.

Donejakue bidea ere, lau aldiz egina zuela, bosgarrena burutu zuen azkenean, Nafarroako zatira mugatuz. Orreagatik Vianara. Sei etapa orotara. Baina aldi horretan, esku izkribua zakuan, bidean gaindi biziak eta gogoetatuak idazteko gisan. Ez dakiela gehiago ea ibiltzen den idazteko, edo idaztea ibiltzeko aitzakia duen: «Biak ezkonduak dira». Nafarroan filosofatuz (Elkar) bidaia liburua idatzi horietatik abiatzen duen emaitza du idazle heletarrak. Azken apeza (2005, Elkar) bere azken liburutik hamar urtera.

Geografia bat agertzen da liburu honetan. Izenburutik beretik azaldua. Nafarroa. Donejakue bideaz gain, Bardea eta Irati ibaia ere sartzen duela geografia horretan. Lekuen historiaz gain, lekuek bere baitan sortuak ditu kontatzen liburuan, Xarles Bidegain euskaltzain eta ikerlariak honela laburbiltzen duena liburuko sar-hitzean: «Bere bizitzaz eta bere buruan dituen eta izan dituen gatazken berri ematen digu, onestasun handiz».

Aintziartek zehaztu duenez, ez da beldur «ni» errateko. «Liburu batean nor mintzatzen da? Autorea». Ostatu solas bateko hizlariaren pare ezarri duen autorea: «Funtsean, ostatu batean edo mintzatzen garelarik, bakoitzak bere biziaz edo, bere iritzia ematen du. Beraz, zergatik ez liburu batean?».

Bakarrik egin baditu ibilaldi horiek, liburuan agertzen da ez dela hain bakarrik ibili, ororen buru, Aintziart. Ukan du norekin solastatu. François Villon poeta frantsesa eta Piarres Topet Etxahun koblakari zuberotarrak hor ditu bide lagunak. Biak erromesak izanak. Horien zenbait kopla liburura ekartzeko baliatzen da idazlea. Eta Donejakue bideaz kanpoko beste bidaietan ere bidelagunak ez ditu eskas Aintziartek. Hor daude Manex Erdozaintzi- Etxart poeta oztibartarra edo Marcel Proust idazlea. Horiek ere, hurbiltasun sinple batekin ekartzen ditu liburura. Adibide bat emateko, liburuan kontatzen du nola Prousten Swannen etxeko aldean berriz irakurri duen bidaiatik etxera sartzerakoan, eta ondotik hau idazten du liburuan bertan: «idazlearen hitzen graziaz Nafarroako esperientzia [...] Bistan denez haur burgesaren esperientzia delikatua ez zen laborari semearena, baina oroitzapenek substantzia bera daukate, eta xarma berdina».

Beti filosofatzeko aitzakia ditu idazleen idatzi eta gogoetak filosofatuz, izenburuko bigarren hitzaren haritik. Filosofo gisa ezagutu andana bat ere ekartzen ditu Aintziartek liburuko digresioetan. Filosofiak ikasirik, Orthezen (Biarno) latin eta filosofia irakasle egona da Aintziart. Filosofoen gogoetak ere bere gogoeta propioei erliebe baten emateko erabiltzen ditu. Baina kurtso akademikoetatik urrun. Gogoetak borobiltzeaz gain, irakurleak berak egin ditzakeen gogoetei ateak irekitzen dizkie. Filosofia bizitik hurbil jartzen du Aintziartek.

Umorea ez du eskas

Umorerik ere ez du eskas. Horren adibide, Bardeako Arguedas herriko Hernani izeneko ostatuko pasartea. Hortxe irudikatzen ditu Platon, Spinoza eta Agustin Hiponakoa, Tomas Akinokoa eta Averroes. Bilintx eta Friedrich Nietzsche ere aipatzen ditu, biak elkartuz zaldiekiko zuten harremanetatik: «Bilintxek izugarri maite zituen zaldiak. Zaldi mehatuak ikusten zituen, kargatuak, unatuak. Eta Nietzschek burua galdu zuela, Turin hirian zaldi bat besarkatzera joan zen».

Denak haragizko bilakatzen ditu, deskribatuz zinez hor balira bezala, Marca egunkaria irakurtzen eta guzti: «Egoera asmatua da, baina haien ideiak ziren bezala jarri ditut», abisatu du halere.

Ororen buru, «jostatu» dela laburbildu zuen Aintziartek: «Plazer hutsez egin dut azken kapitulu hori. Pentsalari, teologo eta filosofo horiek gure problema berak erabili dituzte. Horiek denak gure bidelagunak dira».