Fikzio ziztadak errealitateari

Bi saiakera liburu eta hamaika artikulu idatzi ditu Santi Leonek urteotan. Orain, baina, lehen aldiz heldu dio fikzioari, eta hamar narrazio bildu ditu Liztor mutanteak (Susa) ipuin liburuan. Egileak azaldu duenez, narrazioak errealitatean kokatzen dira, «baina pertsonaiak maiz saiatzen dira ihes egiten errealitate horretatik, pop erreferentzien, literaturaren, irudimenaren bidez». Leire Lopez Susako editoreak lagunduta aurkeztu du Leonek bere lana.

«Ipuinetik ipuinera errepikatzen diren gai batzuk» badirela azaldu du idazleak: «Frustrazioak, erabakiak —hartutakoak eta hartu gabekoak—, damuak...». Halere, «motiboei edo giroari dagokienez», bi multzotan sailka litezke narrazioak: batetik, literaturaren ingurukoak, eta, bestetik, harreman afektiboei buruzkoak. Dena den, zehaztu du harremanei buruzkoetan literaturak ere baduela pisua, eta alderantziz. Banaketa hori ez baita erabatekoa, Lopezek ere ñabartu duenez: «Izan ere, literaturari lotuago dauden ipuinetan ere ageri dira harreman interpertsonalek sortutako ajeak, eta giza harremanak nagusi diren askotan dago literatura edo fikzioa tartean, libururen bat irakurtzen ari delako pertsonaiaren bat, edo superheroiekin obsesionatuta dagoelako, edo dena delakoa».

Pertsonaiek errealitatetik ihes egiten saiatu bai, baina normalean ez dutela lortzen argitu du Leonek, eta hortik frustrazio sentsazioa. «Eta gero, batez ere literaturari buruzko ipuinetan, egoera batzuk ez dira guztiz errealistak». Adibiderako, aipatu du Neguko bidaia ipuinean itzultzaile batek eleberriak idazten dituela, baina plagioak ateratzen zaizkiola beti, nahi gabe. Edo Erabakia ipuinean, gizon batek erabakitzen duela erabakirik ez hartzea, eta erritmo finko baten araberakoa dela beti haren bizitza. «Beraz, errealitatea bai, baina ez dira beti egoera nahitaez guztiz errealistak, edo errealitatetik pixka bat eskapatzen diren egoera batzuk ere badira. Eta maiz errealitate hori pertsonaiek fikzioaren arauen arabera interpretatzen dute». Esaterako, Liztor mutanteak ipuinean, pertsonaiak fantasia bat sortzen du bere buruan, eta film erromantikoen zein zientzia fikziozkoen arauak hartzen ditu aintzat horretarako.

Ipuinotako beste hainbat pertsonaia zerrendatu ditu Lopezek; tartean, eritasunak erauzitako lo orduetan largabistarekin pareko bizilagunak nola idazten duen behatzen duen andrea, maitalearen etxetik seme txikia dagoen ospitalera lasterka doan gizona, gaztetan idatzitako ipuinak betirako markatu duen idazlea, superheroien unibertsoei, porno atariei eta maitasun perfektuei jarraikiz dabilen artikulugilea... «Haietako asko daude hartutako erabakien eta, batik bat, hartu gabekoen mende, aitortu gabeko fantasiak eta zama diren bizi puskak gainetik astindu nahian».

Teknikak eta erreferentziak

Sergi Pamiesek elkarrizketa batean esandakoa gogorarazi du Leonek; idazle katalanak azaldu zuen «hiru hornitzaile» izaten zituela ipuinak idazteko: memoria, irudimena eta errealitatea. «Nik uste dut antzeko hornitzaileak izan ditudala. Igual memoria ez hainbertze, baina egoerak asmatzeko, niri gertatutako pasadizoak kontuan izan ditut maiz, eta gero, hortik, erabat fikziozkoa den kontakizun bat egin dut». Argitu du liburua ez dela autobiografikoa, nahiz eta beretik ere baduela gehitu duen. «Ingurukoek segur aski ezagutzen dituzten pasarte, egoera edo paisaia aunitz ikusiko dituzte». Adibiderako, aipatu du oporretako hiriak edo pasadizoak ageri direla ipuin batzuetan.

Halaber, narrazioetan teknika ezberdinak erabiltzen saiatu dela azaldu du, eta, hala, batzuetan lehen pertsona eta beste batzuetan hirugarrena erabili duela, istorio batzuk linealagoak direla eta beste batzuk saltoka dabiltzala, edota batean urte batzuetako istorio bat eta beste batean arratsalde bateko bat kontatu dituela. Lopezen iritziz, haren «estiloak batzen ditu ipuin guztiak. Diskurtsoa antolatzeko modu berea du idazleak, sintaxia josteko, hitzak aukeratzeko modu propioa». Akotazioen eta umorearen erabilera ere nabarmendu du. «Eta mundu erreferentzial bat, zonbiek, superheroiek, film batzuek osatutakoa». Horren harira, erreferentzia kutunak sartzeko joera duela aitortu du idazleak, bai pop mundukoak —Deadpool, Green Lantern...—, baita zenbait poetarenak ere —T.S. Elliot, besteak beste—.