'Festen' gaurkotu bat taulara

«Barrutik ustelduta dagoen ustezko familia perfektua erakusten du Festen antzezlanak, oso modu gordinean». Thomas Vinterberg zinemagile danimarkarraren filmik ezagunenetako bat eszenaratzeko lanetan dabil Maria Goirizelaia zuzendaria egunotan, Bilboko Arriaga antzokian. Pieza hori da antzokiaren denboraldiko ekoizpen propio nagusia, eta hamar laguneko lantaldea egongo da oholtza gainean. Bihar estreinatuko dute euskaraz, eta handik hilabetera emango dute gaztelaniaz.

Berez, 1998. urtean estreinatu zuen izen bereko filma Vinterbergek. «Bere garaian asko hunkitu ninduen filmak; iraultza bat ekarri zuen, eta ekoizpen hau ere bide beretik joango dela iruditzen zait», nabarmendu du Calixto Bieito Arriaga antzokiko zuzendariak. Zinemagilearen ibilbideko lanik esanguratsuenen artean aipatzen dute aditu askok, eta sari ugari ere eskuratu zituen. Tartean, 1998ko Cannesko Zinemaldiko epaimahaiaren saria.

«Ikuskizun basati bat da», aurreratu du Goirizelaiak. Hainbat urteren ondoren, gurasoen etxera itzuliko da Jon, aitaren 60. urtebetetzea ospatzera. Han daudela, baina, lehertu egingo da festa, filmean bezala: Jonek familia osoaren aurrean salatuko du umetan aitak sexu abusuak egin zizkiela berari eta zendutako arreba bikiari. Hipokrisia, sexu abusuak, boterea, familia eta haren balioak izango dira, besteak beste, antzezlanaren bidez jorratuko diren gaietako batzuk. «Familia askotan oraindik ere isilean mantentzen den zorigaiztoko gertaera bat dago obraren oinarrian. Nolabaiteko salaketa bat da», kontatu du antzezlaneko zuzendariak.

Egoitz Sanchez aktoreak jokatuko du pertsonaia nagusiaren rola euskarazko bertsioan, eta bederatzi aktore izango ditu ondoan: Mikel Martinez, Lander Otaola, Ane Pikaza, Ione Irazabal, Nagore Gonzalez, Olatz Ganboa, Aitor Borobia, Kepa Errasti eta Loli Astoreka. Horiez gainera, Aiala Mariño Jauregi gaztea ere agertuko da tarteka agertokian. «Oso obra korala da, aktore guztiok gaude une oro eszenatokian, eta, azken batean, denon artean atera dugu obra aurrera», adierazi du Sanchezek. Aktoreen ausardia nabarmendu du Goirizelaiak: «Festen ausardia eskatzen duen ikuskizun bat da, eta oholtza gainean gertatzen den guztiak benetakoa izan behar du. Horixe izan da helburu nagusia: dena orainaldian gertatzea, eta ikuslea ere horren parte izatea». Era berean, obraren erritmoa ere nabarmendu du Sanchezek: «Oso gauza serioez hitz egiten da antzezlanean, baina dinamismo handia du, kontrastez beteta dago. Uste dut publikoaren kontzientziak astintzeko balioko duela».

Kamera bat eszenatokian

Aktoreez gainera, kamera eskuan duen pertsonaia bat ere egongo da antzezlan osoan taula gainean: Rut Briones, Gheada ikus-entzunezko estudioko kidea. Zinemagileak filmean erabilitako Dogma 95 mugimenduaren «espiritua» gogora ekartzeko asmoz egingo dute hori, Goirizelaiaren hitzetan. Zuzenean grabatzen arituko da Briones, eta irudi horiek agertokiaren atzealdeko pantaila erraldoian proiektatuko dira. «Ikusleentzat begi bistara geratzen ez diren xehetasunak erakutsiko dira pantailan, baita ikusleek zuzenean ikusten ez dituzten eszenak ere», aurreratu du.

Goirizelaiak Lucia Astigarragarekin batera egin du testuaren moldaketa. Filma izan da, bereziki, obraren abiapuntua, baina aurrez eginda zeuden bi antzerki testu ere izan dituzte oinarri: ingelesez zegoen bata, eta frantsesez bestea. «Horietatik abiatuta, gaur egunera egokituko zen proposamen garaikide bat sortu nahi genuen», azaldu du obraren zuzendariak. Gerora, Kepa Errastik ekarri du testua euskarara. «Oso modu naturalean itzuli dut testua euskarara; kaleko hizkuntzara gehien hurbiltzen den euskara hori ekartzen ahalegindu naiz», azaldu du. Era berean, antzezlaneko aktoreetako bat izateak prozesua erraztu duela iruditu zaio: «Luxua izan da barruan egotea eta bakoitzaren proposamenak entzutea». Vinterbergen esentziari eustea izan da Goirizelaiaren erronka nagusietako bat, baita filma antzezlan bihurtzea ere.

Aurreko lanekin egin bezala, obraren euskarazko eta gaztelerazko bertsioak emango dituzte. Asteburuan, kasurako, euskaraz taularatuko dute antzezlana, Bilboko Arriaga antzokian bertan, eta handik hilabetera gazteleraz emango dute. Gerora, Madrilera joango dira, eta datorren urtetik aurrera emanaldi gehiago egingo dituztela aurreratu dute.