«Elkarrizketak dira gure kantuak»

Doi diskoa osatzeko «artisau» modura aritu dira Jeremie Garat (Maule, 1978) eta Maddi Oihenart (Barkoxe, 1956). Artisau hitzak badu bere garrantzia Garatentzat. Nolabait «eskuz eginez» aritu direla adierazten duelako, «heldutasun egoki batera iristeko», behar den denbora hartuz, «trabarik gabe». Oihenart kantuaz arduratu da, eta Garat, biolontxeloaz, gitarraz, kontrabaxuaz, ttunttunaz, perkusioaz, organoaz eta koruez. Aniztasun hori nabarmentzeko, Maddi Oihenarten izenaren ondoan SokaHots orkestrarena eman dute, eta ez Garatena. Bi kolaboratzaile ere izan dituzte: Romain Baudoin zanfoniarekin aritu da, eta Bertrand Cantatek (Noir Desir, Detroit) bi kantutan parte hartu du. Diskoa autoekoiztua dute. Garatek etxean antolatu estudioan dituzte kantuak grabatu. Garatek lagun batzuekin Reseda labela sortu berri duela, disko hori dute lehen lana. Durangoko Azokako Ahotsenean aurkeztuko dute, igandean, 11:40an.

Jeremie Garat, zu rock munduan zara murgildu orain arte, nahiz azkenaldian biolontxeloa lagun gero eta gehiago aritu Maddi Oihenartekin; Oihenarten mundua, berriz, kantuarena da gehiago, a cappella, jazzarena.

JEREMIE GARAT: Lehen behakoan, Maddiren munduaren eta, ni bezala, rock oholtza batetik datorren baten arteko lotura ez dela hain zuzena dirudi. Baina, berdin-berdin, rock disko bat egin genezakeen elkarrekin, eta oinarrian DNA bera ukan. Rock disko batetik jalgi zitekeen berdin-berdin, nostalgia bat, iluntasun bat, xuhurtasun bat, edo airean gelditzen den zerbait... Adjektibo horiek guztiak berdin erabil zitezkeen. Ez da kontzesiorik eginik. Kontua ez da ni bere mundura noala, edo hura nirera. Izendatzaile komunak baditugu. Geldoak diren gauzak gustukoak ditugu. Errepikakorrak direnak.

Halere, zuk duzu Maddi Oihenarten atea jo harekin lan egitea galdegiteko. Zer nahi zenuen?

J.G.: Norbait entzuterakoan arraroa da horrelako bihozkada baten sentitzea. Kasu honetan, Maddi izan da. Eta bata bestearengandik bost minutura bizi gara. Baina beste norbait izan zitekeen. Bertrand Cantaten lana ere berdin preziatzen dut, bere idatziengatik eta. Epidermikoa da kasik. Pertsona horren aitzinean jartzen zara, eta aski du kantatzen hastea isiltasuna lortzeko. Isiltasun nozio horrek badu bere garrantzia diskoan. Isiltasuna atxikitzen jakitea.

Diskoa bi horiekin lan egitekoaitzakia zenuen nonbait?

J.G.: Bai. Hasieran soilik Maddik eman kantu batean musika jotzea nahi nuen, modu egoista batean.

Zein zen kantu hori?

MADDI OIHENART: Dolüz, Lürralde zilarra diskokoa.

Garaten proposamena onartzea ez zitzaizun hain begi bistakoa egin zuri, berriz.

M.O.: Egia erran, hastapenean pentsatu nuen broma bat egin zuela bere lagunekin eta irabazi zuela [Irriak]. Utzi nuen horrela. Bi urte pasatu ziren bederen. EHZ Mendin iragan zelarik, bera jin zen erranez bere proposamenak beti balio zuela. Begiratu nion ea serioski ari ote zen. Erre ote zuenez edo [Irriak]. Eta ezetz, serioski ari zela. Hor ere hilabete andana bat pasatu zen. Egun batez, Rafa Rueda jin zen Maulera Xiberoko Botzakoek ekarririk. Deitu ninduten lehen partea egiteko. Baina ez nuen nahi nihaurek bakarrik. Orduan, deitu nuen Jeremie. Eta hiru egunez errepikatu genuen han berean, Mauleko Zinka ostatuan. Negua zen. Hotz egiten zuen! Zinez. Harritu nintzen zer ateratzen zen hortik. Hortik hasi ginen pixkanaka-pixkanaka.

Ohiko kantu zenbait badira, beste batzuk zuhaur, Itxaro Borda edo Leire Bilbaoren poemetatik onduak.

M.O.: Bada bat, adibidez, Out kantua, non hastapena Maitia nun zira kantua den, eta segidan Itxaroren poema bat. Hastapenean Itxaroren poema egin genuen. Eta Jeremiek melodia entzutearekin akordio bat atzeman zuen. Eta akordio hori egin zuelarik, Maitia nun zira-ren melodia ematen zuela ohartu nintzen. Berak ez zekien. Ez zuen ezagutzen kantu hori. Kantatu nion, eta berriz egitea eskatu nien. Eta baietz, hala zela ohartu zen. Hori da gauza bat... Berak erraiten du ez duela ezagutzen, baina bere gorputzak ezagutzen duela erran daiteke. Ohikoa delako, eta gauzak transmititzen baititugu jakin gabe ere. Gure baitan bada lehenagokoena. Badugu, guk ez jakinik ere. Eta gauzak berriz egitean, hori ateratzen da berriz. Guk ez ditugu asmatzen. Gauzak hor dira. Hor, birsortzen, berregiten, berragertzen dira.

J.G.: Ulertzen dut erran nahi duena. Bai, horrelako zerbait izan daiteke.

Ohikoa eta ezohikoa dena baino haratago...

J.G.: Egia erran, horrelako bereizketek ez naute interesatzen. Ados naiz balio mistiko baten emateko horri guztiari, baina ez da egiarik existitzen.

Egia? Nola hori?

J.G.: Zuberoako ohiko kantuak molde batez bakarrik kantatu daitezkeela, eta horrelako gauzak. Nihaur horretatik guztitik askatu naiz. Disko hau egina da tranparik gabe. Ez da egina bezeroak erakartzeko. Den bezala atera da.

Zuhaurrek ere ohizko kantuak zure gisara moldatzeko usaia duzu, ez?

M.O.: Bai, eta Jeremiek horrela pentsatzen duela jakiteak lagundu nau. Libreago sentitzeko. Agitu zaizkit gauzak lehenago... Adibidez, behin, kantu bat eman eta ez nuela erritmoa atxikitzen, notak ez zirela xuxenak erran zidaten. Orduan pentsatzen nuen agian ez nuela horrelakorik egin behar. Azkenean, kezka sortzen da. Baina beste zenbait aldiz agitu zait besta batean, oihalpe batean izugarriko herotsa, eta kantatzen hastea eta denak isiltzea. Kantua urrendu, eta bizpahiru xahar hurreratu eta kantatzen segitu behar nuela erran.

Jeremie Garatekin sentitu duzu babes moduko bat?

M.O.: Bai, zinez. Oso baikorra da.

Bakoitzak ekarri dio besteari?

M.O.: Bai, azkenean elkarrizketak bezala dira gure kantuak.

Nola pasatzen dira errepikak?

M.O.: Jeremiek atzematen du akordio bat, adibidez, bost minutuan. Nik ene paperak ikertzen ditut ikusteko zer sartzen ahal dudan hor. Eta zerbait entseatzen dut. Baina batzuetan atzeratzen naiz, ez dela egokia edo. Hark, ezetz, segitzea galdegiten dit. Eta segituz, azkenean zerbait ateratzen da.

J.G.: Zenbait gauza 30 segundoan kristaldu dira... Ororen buru, horregatik dugu musika jotzen. Horrelako uneak ezagutzeko.

M.O.: Nik deitzen ditut egiazko grazia mementoak. Ez dakigu zergatik, baina memento horretan biek zerbait libratzen dugu, eta hor zerbait pizten da.

J.G.: Diskoko lehen kantua [Ezinen orekan] diskotik kanpo gelditzekotan zen. Baina egun batez, etxean bakarrik nintzela, xehatua zen ttunttun bat hartu nuen, mahai baten gainean pausatu eta jotzen hasi nintzen, mikrofonoak piztuak utzi nituela. Berriz entzuterakoan, 15 segundoz zerbait gertatu zela ohartu nintzen. Eta hori dugu atxiki diskorako.