Dolu erritu kolektibo bat

Hutsunearen ideiek zeharkatzen dute, alderik alde, Oier Zuñigaren Eresia. Lurra arin bekizu, ama ikuskizuna. Fisikoa da bat, ama hil izanak haren egunerokoan utzitakoa; kulturala da bigarrena, heriotzak sortutako mina arintzeko errituen gabeziak eragindakoa. Ideia horien gurutzatzea abiapuntu hartuta, dolu errituen inguruko gogoeta egin asmo du lanak. Praktika artistikoaren bitartez, hildakoei gorazarre egiteko kantu eta dantza berriak proposatu nahi ditu artistak, dolua bera erritu kolektibo bilakatuz. Bihar aurkeztuko du, Bergarako Seminarixoan (Gipuzkoa).

Duela ia bost urte hil zitzaion ama Zuñigari, eta orduan sentitu zuen dolua publikoki adierazteko modu berriak sortzeko bulkada. Askotariko praktika artistikoekin «esperimentatu» zuen hasieran, harik eta bakarka egindako lana eszenarako pieza baten bitartez partekatzea erabaki zuen arte. «Nik nire kabuz ereindako hazia bestelako gauza bat bihurtzea nahi nuen. Hortik sortu zen beharra arrangura hori zerbait kolektiboagoa bihurtzeko».

Emaitza ikuskizun eszeniko hibrido bat da: obrak badu antzerkitik, baina badu, halaber, dantzatik, kantutik eta performancetik ere. «Ezohiko dramaturgia batekin jolasten dugu, hau da, ez dago pertsonaiarik, ez dago bidaia konkreturik, ez dago istorio zehatzik. Baizik eta gu gara, doluaren inguruko praktikak oholtza gainean gauzatzen, publikoarekin konpartitzen». Antzerkiaren formatua oinarri hartuta, oholtza gaineko «errituari» beste buelta bat eman nahi izan dio artistak modu horretan, «gertakizun txiki bat» sortuz. «Guri horrela definitzea gustatzen zaigu: gertakizun eszenikoa».

Hiru lagunek antzezten dute gertakizun hori oholtzaren gainean. Zuñigarekin batera parte hartzen baitute Eneko Gil dantzariak eta Belen Cruz aktoreak. «Elkarrekin lan egin gabe geunden, baina, proiektua garatzen edo mamitzen hasi nintzenean, profil mota bat etorri zitzaidan burura, eta berehala pentsatu nuen Enekorengan eta Belenengan». Dantzaria da Gil, eta Kukai konpainiako kidea da, besteak beste. Dantzaren, gorputz mugimenduaren eta antzerkiaren arteko mugetan dihardu azken urteetan, halere. Cruz, berriz, eskarmentu handiko aktorea da. Hika konpainiaren sortzaileetariko bat izan zen, baina beste hainbatekin ere lan egin du. Telebistan eta zineman ere jardun du, eta antzerki irakasle ere izan da 25 urtez.

Egonaldietan garatua

Udalbiltzaren Geuretik Sortuak beka deialdiari esker garatu du lana Zuñigak. 15.000 euroko diru laguntza jaso zuen artistak proiektua egiteko, eta Antzuolako, Bergarako eta Elgetako udalen laguntza ere izan du. Hain zuzen ere, udalerri horietan egindako sorkuntza egonaldietan mamitu du ikuskizuna, urtebeteko epean. «Sekulako aukera izan da. Askotan uste izaten da sortzeko gune bat bakarrik behar dugula, baina, tokiaz gain, behar ditugu bitartekoak, babesa, eta behar ditugu harremanak eraiki. Eta egin ditugun egonaldietan jendearekin egon gara; galdetu dugu doluaren inguruan, ez bakarrik modu antolatuan, baizik eta bazkaltzera gindoazenean edo lotarako lekua bilatzean, adibidez. Horrek guztiak aberastu du pieza».

Proiektuaren hasierako ideia eta moldaketa Zuñigarenak izan arren, une oro bidaide izan ditu Gil eta Cruz sortze prozesuan, artistak azaldu duenez. Hiruren artean egindako sormen lana izan da. «Bakoitzak bere ekarpenak egin ditu bere ikuspegitik, bere doluarekiko esperientziatik, bere lanbidetik... Pixkanaka eraikiz joan den ikuskizun bat izan da. Agian, nik orain urte batzuk egin nituen praktika artistiko haien hazi txiki bat badago, baina hau, azkenean, beste praktika bat izan da, desberdina, doluaren inguruko beste praktika bat».

Zuñigak adierazi du ikuskizuna sortzeko prozesuan konturatu direla dolua egiteko modu asko daudela, eta nork bere erara bizi duela gertuko baten heriotzak utzitako hutsuneari aurre egiteko prozesua. «Ikusi dugu doluak askotarikoak izan daitezkeela, eta, beraz, hortik sortzen diren praktika artistikoak ere askotarikoak izan daitezkeela, etengabe berrituz joan daitezkeenak».

Horregatik, hain zuzen ere, Zuñigaren ustetan, ezinbestekoa da doluak dakarren min eta hutsuneak osatu eta arintzeko gune berriak sortzea. «Senide bat galdu dugunean, erritu sozialak modu nahiko azkarrean eta hausnarketarako aukera gutxirekin ematen dira, ibilbide pertsonal eta intimoari eraginez; gerora, min hori, ezinegona edota bestelako prozesu pertsonalak plaza publikotik atera eta eremu bakartira mugatzen dira». Bada, helburu hori du ikuskizunak: dolu prozesuak modu publikoan lantzea, eta adierazpen artistikoaren bidez erritu berriak sortzea. Hildakoei gorazarre egiteko kantu eta dantza berriak, eresi berriak proposatzea, alegia. «Heriotzak gure bizitzan duen presentziari espazio publikoa eskaintzen saiatuko gara».

Bergaran hasiko du antzokietako bidea ikuskizunak, bihar, 20:00etan sarrerak eskuragarri daude seminarixoa.eus atarian. Eta, Antzuolan (otsailaren 5ean) eta Elgetan (otsailaren 6an) aurkeztu ondoren, Euskal Herri osoan taularatuko dute.

Emanaldien datak jakin nahi izanez gero,jo webgune honetara: www.eresia.eus