'KANBODIAKO ENBAXADA'
Idazlea: Zadie Smith. Itzultzailea: Garazi Ugalde. Argitaletxea: Igela.
Eserialdi batean irakurtzeko kontakizuna dakarkigu Zadie Smithek Garazi Ugaldek euskarara ekarri eta Igela etxeak argitaratutako Kanbodiako enbaxada liburuan. Edgar Allan Poek denbora eta espazio sinboliko hori ezarri zien ipuinen luzerari: eserialdi bat; eseri eta altxatzen zaren arte, hasi eta buka irakurtzeko. Allan Poeren kontakizunek zorrotz errespetatu zuten premisa, eta Smithen 70 orrialde eskaseko ipuina ere bat dator iraupenean. Gainontzekoan, baina, Poeren ipuinen arketipoarekin zerikusirik ez duen kontakizuna ondu du Smithek. Bertan sortzen den atmosfera ez da batere efektista; tentsioa ez da orriz orri metatzen, eta bukaerak ez du irakurlea ezustean harrapatuko. Hasierak ere ez du inpakturik, irakurlea apur-apurka sartuko baita protagonistaren azalean, bai eta Derawaldarren etxean ere.
Bi plano nagusitan banatzen da narrazioa: plano batean Fatou da protagonista, fokalizatu nagusia, eta zerbitzari (esklabo?) bezala duen bizitza aletzen zaigu bertan, bidaide duen Andrewrekin batera. Bestean, ostera, Kanbodiako enbaxadaren eraikina eta hura inguratzen duen Londresko auzunea dira protagonistak. Bietan errepikatzen da narratzailea: hirugarren pertsonako homodiegetikoa, hau da, istorioaren barrutik hirugarren pertsonan hitz egiten digun kontalaria. Bien arteko aldea, ostera, perspektiban datza: plano batean auzune burges bateko dinamika deskribatzen zaigu oro har, eta bertan Fatou auzokideen artean beste bat gehiago dugu, ez da nabarmentzen; bestean, ostera, zoom egiten du kamerak eta objektiboa Derawaldarren etxean eta bertan zerbitzaria den Fatourengan jartzen. Binarismo horrek badu funtzio sinbolikorik, alegia, ez da ausaz eginiko hautu estetikoa: bizitzarik eta aberatsena, beste muturrean dagoen bizitzarik eta mendekoenarekin, pobrearekin alderatzen ditu, eta Kanbodiako enbaxada, eta hura errepresentatzen duen eraikina da, gainera, bi-bien arteko arrakala, bi munduen arteko murrua, fisikoa, baina, batez ere, sinbolikoa.
Edgar Allan Poeren poetikaren eta, batik bat, bere kontakizunen oso zalea naiz ni; neuk ere efektua bilatzen dut ipuinetan. Alde horretatik, hizpide dudan obrak gehiegi asebete ez nauen irudipena izan dut, Zadie Smithek guztiz bestelako estilo bat proposatzen digun heinean. Ordea, ipuingileren batekin alderatu beharko banu, Hemingwayren eta bere icebergaren alboan jarriko nuke. Jazoera errealistak dakarzkigu, baina kontakizunean esplizitatzen dena kontatu nahi duenaren parte bat baino ez da, parte txiki bat gainera. Punta dauka bistan, baina oinarria irakurleak jarri behar dio, kontatu baino gehiago iradoki egiten duelako. Alde horretatik izugarri gustatu zaidan artefaktua eraiki du autoreak. Kontakizunean zehar irudi bat errepikatzen da une oro: bi jokalari badmintonean jokatzen, eta luma-bola bat hegan, alde batetik bestera, plik, plok, plik, plok. Bada, irudi horrek ondo azaltzen du testuak irakurlearekin eraikitzen duen harremana.
