Gure esku

Etorkizun beltzaren sentsazioa da nagusi, eta beldurra sortzen du horrek. Gazteei eragiten die gehien, bizitza etorkizunean proiektatu ezin dutelako, eta gai hori landu zuen Iñaki Barrutia Arregi psikologoak egunkari honetako Antsietate kolektiboa: 'eko-antsietatea artikuluan, abuztuaren 20an. Eko- aurrizkia ageri da hor, baina ekologiarekin lotutako arazoez edo klima aldaketaz gain, badira antsietatea sortzen duten arrazoi gehiago, bere arabera: migrazioak, arrakala ekonomikoa eta balio demokratikoen depreziazioa. Giza harremanekin lotutako aferak dira hiru horiek, eta hor sartzen da nola tratatuko dugun elkar, zer leporatuko diogun batak besteari jatorriagatik, pentsaeragatik, bizimoduagatik, zer etiketa ezarriko ditugun, zer pribilegio eta bazterketa, nola hartuko diren erabakiak, etab. Azken batean, nolakoa izango den elkarbizitza.

Azken Bertsolari Txapelketa Nagusiko finala entzuten ari nintzela, buruz buruko ganbarakoan «ez dago B planik» gaia eman zutenean, «ez dago B planetarik» esamoldea oroitu nuen, eta hortik helduko ziotela uste nuen. Baina ez zen hala izan, eta, Maialen Lujanbioren kasuan, geure arteko harremanez eta azken urteetan bizitakoaz jardun zuen. Kantatu zuen, besteak beste, nola errezelotsu begiratu genion elkarri COVID-19a zela eta, nola hobeak ateratzearena ez den azkenean hala izan, nola pribatizatzen gabiltzan ezker-eskuin, nola komun zulotik joan den komuna izan zitekeena, nola agintariez ziur ez dagoen, eta amaierako puntua: «Beldurgarria da etorkizuna gure esku egotea».

Finalaren aste horretan bertan, abenduaren 14an, bideo labur bat zintzilikatu zuen Osasunaren Mundu Erakundeak bere Twitterreko kontuan, elkarri errezelotsu begiratzeko bidea indar dezakeena. Peter Hotez entzuten da hizketan, mugimenduan dabiltzan irudien muntaia batek lagunduta, eta amaieran erakundearen logotipoa jarrita. Halako baieztapenak egiten dira bertan: «Ekintzailetza anti-txertoa, zeinari anti-zientzia erasoa deitzen diodan, indar hiltzaile larria bihurtu da munduan». «Anti-zientziak gehiago hiltzen du orain, honakoek baino: armak darabiltzan indarkeria, mundu mailako terrorismoa, nuklearraren zabaltzea edo zibererasoak». «AEBetan eskuin muturrarekin lotuta dago. Gauza bera Alemanian». «Beraz, honi aurre egiteko konponbide politikoak behar ditugu». Aipatzekoa da irudien aukeraketa ere: keinu atseginak ez dituen jendea jarri dute zientziaren aurkakoak omen direnak irudikatzerakoan, eta, kontrara, ziurtasunezko jarrera lasaiz aurrerantza begiratzen duen pertsona bat erabili dute neurriak behar direla esaterakoan. Gainera, soinua eta azpitituluak kenduko bagenizkio, kutsu arinekotzat hartuko nukeela uste dut, bisaje tristeko emotikonoak agertzen baitira, besteak beste. Bada diskordantzia bat mezuaren gogortasunaren eta trataera arinaren artean, baina memeen garaian gero eta gehiago izan daitezke halakoak, baita erakunde handien eskutik ere.

Beste noizbait ere tratatu izan ditut gai antzekoak zutabe hauetan, eta temati nabilela uste duenari esango nioke hitz egiteko beharra dagoela, eta temati dabiltzala beste batzuk ere. Bideo hori ez da giroa gaiztotuen zegoen garaian zabaldu, abenduan baizik. Halako akusazioak jaurtikitzea eta kontrako neurriak eskatzea kontu oso handiz egin beharrekoa litzateke, baina ez da argi adierazten zehazki nortzuek osatzen duten balizko gaizkile taldea, eta oso arriskutsua da hori, jende asko estigmatizatzeko atea zabaltzen duelako, eta taxuz eztabaidatzeko oinarririk ere ez du ematen. Uler daiteke publikoki manifestatu direnak direla, edo akaso baita lagunartean iritzia eman dutenak ere, edo agian COVID-19aren aurkako txertorik ez jartzea deliberatu duen oro ere bai, ustez eredu txarra emateagatik. Edo bi dosi bai, baina hirugarrenik jarri ez dutenak, ala hiruren ondoren laugarrenari uko egin diotenak. Bestalde, eskuin muturrarekiko loturak sinesgarritasun zalantzagarria du nire begi-belarrietan, aipatzen diren AEBetako eta Alemaniako testuinguruak ezagutu gabe ere. Hemen denok erabaki behar izan dugu txerto hauen inguruan, ez da inor geratu honek bete-betean harrapatu gabe, eta esan behar izan dugu bai edo ez. Aukera horietako bat egin dutenak euren artean homogeneoak izatea, nire inguruko errealitatean behintzat betetzen ez den zerbait da. Izan ere, immunitate naturalean konfiantza izatea, edo bakoitzak bere osasuna nahi bezala kudeatzea ez da inondik ere inor eskuin muturrekotzat hartzeko arrazoia, ezta zientziaren kontrakotzat ere, eta zerbaiti ezezkoa emateak ez du inor automatikoki anti-zerbait bihurtzen. Gainera, COVID-19aren aurkako txertoek ez dute transmisioa eteten, kontuan hartu beharreko informazioa da hori. Jende talde bat kriminalizatzea ez da nolanahiko gauza, eta ez dut horretarako oinarririk ematen duen datu potolo pisuzkorik topatu. Utz diezaiogun auzoari bere hautuak egiten eta defendatzen, eta ez dezagun haren karikatura orokortzaile itsusirik egin, bestela beldurgarria izango da etorkizuna gure esku egotea.