50 urte barru egingo diren filmen gaineko zibererasoa

Bartzelonan. Pompeu Fabra Unibertsitatean, non horrenbeste euskal sortzailek zinema ikasi duten. Bartzelonan. Primavera Sound festibala (Rosalia, Blur, John Cale, Gabriels...) bukatu berri, Sonar elektronikoagoa hasi berri; udaberriko euri zaparrada ekaiztsu bat-bateko eta iragankorrek bustitako Bartzelonan.

+RAIN Festival. Asteazkenean ekin zion aditu eta zale saldoak gaur Montjuicen akabera izango duen abenturari. Asteartean, alta, Before the Rain izeneko hitz-irudiaurre bat (atari moduko bilkura kasik tupustekoa) izan zuen. Before the Rain, bai, Euriaren aurretik, 1994an Veneziako Urrezko Lehoia eta Hollywoodeko Oscarra eskuratu zituen Micho Manchevskiren film gozo-garratza bezala.

Baina rain hitzak, bere arrasto poetikoa galdu barik, bestelako zerbait nahi du adierazi testuinguru honetan, CCCB Bartzelonako Kultura Garaikidearen Zentroaren esparrua ere hartua duen dimentsio ia ezezagun honetan. Hemen, Bartzelonan, Research AI Narratives delakoaz, Adimen Artifizialaren Narratiben Ikerketaz eztabaidatzen ari garela azaltzeko darabilgu egunotan RAIN.

Bai, AA-ren narratibaz dihardugu. Euripean gaudela.

Zientzia munduan AA esamoldea 1955etik ezaguna dela badiote ere, orain arteko zinemara usatuak garen askorentzat berria bezain misteriotsua den artificial intelligence horrek gaurko eta biharko pelikulak nola aldaraziko dituen, nola hobetuko, nola eraldatuko, hori ari dira aztertzen zientzialariak, zinemagileak, informatikan adituak, ameslariak, Bartzelonan, euriak besarkaturiko Bartzelonan. Eta ikusleok, zinez liluraturik.

Mintzaldietan zein proiekzioetan kontu handiz aukeratzen dituzte batzuek eta besteek hitzak, esaldiak, gramatika. Uko egiten diote, kasurako, sortu hitza erabiltzeari. Bartzelonan pantaila handi zein txikietan ikusten ari garen irudiak ez dira AA-k sortuak, baizik eta, nolabait esatearren, eraginak. Ingelesez, etsenplu, ez dute created esaten, baizik eta generated; «artificial intelligence generated images», hots.

Zergatik? Ba, algoritmoek ez dutelako, gaurkoz, ezer sortzen. Bai, Blade Runner-eko erreplikanteek bai, baina hori beste kontu bat izan zen, beste amets bat, malkoak eurian nola.

Algoritmoek irudiak bilatu egiten dituzte. Hondorik gabeko unibertso batean, non, akaso, ipotx marroiak deituriko izarrak dauden. Bilatu, bai. Metatu. Haien arteko konexioak aurkitu, baita erakutsi ere. Algoritmoak ziztu batean burutu dezake 60 orduko audio batzuen transkripzioa. Abiadura horrek dirutza aurreztuko eta bidea erraztuko die zinemagile hasiberriei eta dirurik gabeko ekoizle gazteei...

Etorkizun batean gerta liteke, bai (etorkizun hurbil edo urruneko batean...). Machine learning (makinen ikaskuntza) delakoaren bitartez, ordenagailuek ikasiko dute. Zertaz, zertan? Bilaturiko, imitaturiko, pilaturiko, kohesionaturiko material tona horiekin narratiba bat sortzen.

Konputagailuek berenganatuko dute inoiz momentuz gizakioi dagokigun inspirazioa? Sumatuko dute plano batetik bestera, bineta batetik bestera trantsizio suabeak (edo basak) ezinbestekoak izaten direla? Beren kabuz asmatuko ote dute kopiatzea ez dela nahikoa? Bai, joan berri diren garaietan, marrazki pila AAren laguntzaz ziren eginak (Computer Aided Comic...). Gaur, Computer Generated Comic deitzen zaio algoritmoen jolasen bidez merkaturaturiko tebeoari, baina nor ote autorea?

Bartzelonan, udaberriko euripean, Pompeu Fabrako auditoriumean, CCCBko aretoetan, Montjuic mendi magaletan, zinema asmatu zeneko aro hartara bueltatu garela ematen du. Uste dut egonotan mahai gainean jartzen ari diren duda, desira eta erantzunik gabeko galdera horiek zinemaren antigoalekoen antzekoak direla.

Baita gure hauskortasun teknologikoa ere. AA-ren inguruan hizketan ginela, 50 urte barru egingo diren pelikulak nolakoak izango diren eztabaidatzen ari ginela, mikrofonoak hondatu ziren behin baino gehiagotan. Are, zibereraso baten biktima izan zen +RAIN festibala. Ondorioz, ordu pare batez zerbitzari guztiak erori egin ziren, eta online eman beharreko hitzaldiak kasik aspaldiko Nokia telefono haietako batekin salbatu ziren... azken unean.

Ez du inporta, zinema berri baten atarian gaudela antzeman genuen Bartzelonan. In the +RAIN. Euriaren aurretik.