Aitortza aitzindariari

Marijan Minaberriren (Banka, Nafarroa Beherea, 19262017) lanak biltzen dituen liburua ondu du Euskaltzaleen Biltzarrak: Marijan Minaberriren meategitik. Suaia elkarteko kideek lagundurik, joan den hilaren 11n aurkeztu zuten liburua, idazlearen sorterrian, Bankan. Minaberrik bere ibilbidean landutako hainbat literatur generotako lanak biltzen ditu obrak, hala nola antzerkiak, abere ipuinak, olerkiak, prosa lanak eta bertsoak. Bestalde, idazlearen testuak Helene Dolhareren marrazkiez ilustraturik agertzen dira.

Badira bi urte Euskaltzaleen Biltzarrekoek pentsatua zutela Marijan Minaberriri omenaldi baten egitea liburu bat argitaratuz, oraindik bizi zelarik. Mixel Jorajuria Euskaltzaleen Biltzarreko buruaren erranetan, ez zen Minaberriren lanez «nehor axolatu»,Oskorrik 1999an Marijan kanta zan! albuma atera zuen arte. Alta, euskararentzat «anitz» egina zuen idazleak, eta merezi zuen bere lanen biltzea, Jorajuriaren iritziz. Euskaltzaleen Biltzarreko arduradunak gehitu du Minaberrik «sekulako lana» egina zuela euskararen transmisio mailan, batez ere material pedagogikoa euskaraz hornitu baitzuen.

Minaberrik ibilbide luzea izan zuen idazle gisa, eta obra anitz utzi ditu gibelean. 1948an hasi eta hamar urtez, Bankako Herriko Etxean idazkari gisa egonik lanean, herritik joan eta hiru urtez irakaskuntzan aritu zen Baionako Saint-Louis-de-Gonzague ikastetxean. Gero, Basque Eclair eta Sud Ouest egunkarietan aritu zen, han ere idazkari gisa, 1990. urtera arte. Gure Herria eta Herria aldizkarietan, Almanaka urtekarian eta Pan-Pin haur agerkarian idatzi zuen, baita pilotako berriak ematen ere. Lehen lanak aldizkarietan argitaratu zituen, beraz, baina 1961ean Mari-gorri lana, eta 1963an, berriz, Itchulingo anderea ipuin liburua argitaratu zituen. Bi urte berantago, 1965ean, Xoria kantari poesia liburua plazaratu zuen, eta, hain zuzen, Oskorri taldeak liburu horretako olerkiak hautatu eta musikatu zituen Marijan kanta zan! albuma egiteko. Anartean, 1964an, euskaltzain urgazle izendatu zuten.

Hari beretik, 1969an sortu zen Ipar Euskal Herriko lehen ikastola, Arrangoitzen (Lapurdi), baina, berehala, euskarazko material pedagogikoa eskas izan zuten irakasleek. Horrela, Minaberrik euskarazko hainbat obra ekoitzi zituen haur eta gazte literatura arloan, bai sorkuntzak eta bai itzulpenak eginez, garaian zuten behar bati erantzunez. Idazlea ez zen, gainera, arlo bakar batera mugatu; olerkiak, bertsoak, ipuinak eta antzerkiak ere idatzi baitzituen, Joanes Zirtzil edo Abereen eguberria, besteak beste.

Horrez gain, hiztegigintzan aritu izan zen: Dictionnaire basque pour tous: Basque- Francais (Denentzako euskal hiztegia: euskara-frantsesa) eta Francais-Basque (Frantsesa-euskara) hiztegiak idatzi zen, baita Grammaire basque pour tous (Denentzako euskal gramatika) ere. Gisa berean, euskal irratigintzan aitzindari izan zen, emazte gisa lehenetarikoa izan baitzen mikrofonoan euskaraz mintzatzen. Horrela, euskarari lekua egin zion Radio Cote Basque irratian, eta Gure Irratian eta Lapurdi Irratian ere entzun zitekeen bere boza.

«Minaberriren ibilbide horren omentzeko egina da liburua». Mixel Jorajuriak eta Euskaltzaleen Biltzarreko beste zortzi lagunek elkarrekin eraman dute Marijan Minaberriren Meategitik liburua egiteko proiektua. Eztitxu Berhok eginiko Minaberriri buruzko ikerketa lanetik abiaturik, idazlearen obren zerrenda hartu eta elkarren artean banatu dituzte hainbat testu. Lana abiatzeko orduan, jadanik zendua zen Minaberri, baina lagun mina zuen Andree Ojalvok hainbat obra atxikiak zituen etxean. Han atzeman dituzte testu franko, eta «gustukoenak» zituztenak hautatu dituzte liburua egiteko. «Marijanek baditu sekulako gauzak eginak», ohartarazi du Jorajuriak. Horrez gain, oroitarazi du «haurrentzako antzerki polit batzuk, olerkiak, ipuinak eta bertsoak jende helduentzat» irakur daitezkeela prestatu duten liburuan.

Ospakizun urtea

Euskaltzaleen Biltzarra alde batetik, eta beste aldetik Suaia elkartea ere ari dira Marijan Minaberri eta euskararentzat egin zuen lana omentzen. Bankako elkartea da Suaia, eta herria biziarazteko hainbat jardunaldi antolatzen dituzte urte osoan, pilota edo mus partidak, baina baita kantaldiak eta hitzaldiak ere. Hain zuzen ere, Minaberriren omenez hasiak ziren lanean Bankan, Marijan Minaberriren meategitik liburua plazaratu aitzin. Lehenik, 2017an, emazteek eginiko literatura sustatu eta bultzatu nahirik, Minaberriri omenaldi bat egin zioten Adur eta Sareina elkarteek.

Ondotik, 2018ko azaroan, Suaiak hitzordu bat antolatu zuen «Marijan nor izan zen eta zer egin zuen oroitarazteko», Suaia elkarteko kide Katixa Dolharek azaldu duenez. Idazleari eginak izan zitzaizkion hainbat bideo eta grabaketa erakutsi zituzten bertan. «Marijan kanta zan! kantuarekin egin zen bere izena ezagun 1999an, baina lan handia egina zuen lehenago». Hitzordu horiei segida emanez, Dolharek erran du Minaberriren inguruko «ospakizun urtea» dutela aurten. Hala, Suaiakoei «ederki» datorkie Euskaltzaleen Biltzarrak eginiko lana eta liburua plazaratzea, aurten eginen baitute herriko eskolaren izenaren estreinatzea. «Emaztea zen, idazlea, eta herrikoa». Orain arte izenik gabe egona da herriko eskola, baina, urte hondarra gabe, murgiltze ereduan den eskolak herriko emazte idazle aitzindariaren izena ukanen du: Marijan Minaberri.