Aguero: «Garai hari buruzko klixeak hautsi nahi nituen, eta harago joan»

1609. urtea. Berriketa alaian dabil neska gazte talde bat, eguneroko lanak elkarren arteko txantxekin tartekatuz. Giro lasai hori, baina, modu bortitzean etengo da ezustean; soldaduak agertu, eta indarkeria handiz atxilo eramango dituzte. Inkisizioaren epaile batekin agertu dira gizon armatuak herrian, eta sorginkeria leporatuko diete emakume gazteei. Akelarre filmarekin, sorgin ehizaren auzia Donostiako Zinemaldiko Sail Ofizialeko lehiara eraman zuen atzo Pablo Aguero zuzendari argentinarrak. Euskal Herrian filmatua, euskara eta gaztelera tartekatzen ditu lanak, eta harrera beroa egin zion goizeko emanaldian Kursaalean bildutako publikoak.

Filmaren lehen hazitik estreinaldira bitarteko «ikerketa istorio luzea» azaldu zuen Aguerok, hamar urte atzera eginda. Historialari frantses batek sorgin ehizaz idatzitako liburu batekin «errebelazio bat» izan zuen. «Emakume errebelde eta jazarri baten gisan aurkezten zuen sorginaren figura. Irakurketa hark asko markatu ninduen, bere eduki erabat iraultzaileagatik». Gaiaren gainean gehiago sakontzera eraman zuen jakin-minak. «Europa osoan eta Amerikan zabaldu zen zerbait izan zen sorgin ehiza, eta pixkanaka, Euskal Herriko kasura iritsi nintzen, istorio adierazgarri eta bereziena denera». Hainbat arrazoirengatik egin zitzaion berezia Euskal Herriko kasua. Batetik, «gehien erresistitu zuen herria izan zelako; beste hainbat herri, bretoiak edo kataroak adibidez, edo desagertu egin ziren, edo beren hizkuntza galdu zuten». Eta bestetik, Pierre de Lancre inkisidorearen «eldarniozko» idatziengatik; «auziari dimentsio are metafisikoago bat ematen zioten, eta aldi berean, politikoa, niri interesatzen zitzaidana zena». Gaur egungo gizartearen «une fundazional bat» izan zen neurrian, filmak orainaz ere hitz egiten duela adierazi zuen zuzendariak.

Gaian arakatzen jarraitu zuen, eta istorioa nola irudikatu pentsatzen jarrita, egin nahi zuenari buruzko erreferentziak baino gehiago, egin nahi ez zuenari buruzkoak bildu zituen. «Izan ere, ondorio batera iritsi nintzen: garai hari buruz irudikapen oso hertsiak ditugula, film batetik bestera sortuz eta nolabait kopiatuz joan garen klixeak besterik ez direnak. Hala, nire lehen helburua zen horiekin haustea eta gaiari atenporaltasun bat ematea, harago joatea; noski, beti ere ziurtzat jo dezakegun hori errespetatuz eta narrazio sinesgarri bat eginez, baina gaurkotasun bat emanez pertsonaiei. Identifikagarria baina aldi berean berria zen zerbait sortu nahi nuen».

Eta berdin bisualki. Pintura barrokoaren argia asko interesatzen zaiola aitortu zuen Aguerok, baina filmean bere buruari margolanak sortzea debekatu zion. «Bisuala dena beti da ondorio bat. Inoiz ez genuen plano bat osatu polita izan zedin. Aktoreak, naturaltasuna eta gertatzen ari zenaren indarra ziren lehentasunak».

Hartarako, emakumezko aktore gazteak nagusi diren talde batekin lan egin nahi izan zuen zuzendariak. Amaia Aberasturik jokatu du protagonistaren rola, zeina berehala hil ez ditzaten denbora irabazten saiatuko den epaile inkisidorearen (Alex Brendemuhl) galdeketetan. Bere pertsonaia «basa eta oso librea» den norbaiten gisan definitu zuen Aberasturik, eta egungo munduak patriarkala izaten jarraitzen duela gehitu. Brendemuhli, berriz, «oso erakargarria» egin zaio inkisidorearen rola: «Aktore batentzat gozamena da ia karikaturazkoak diren halako interpretazioak lantzea».

Ehun ordu 90 minututan

Erronka tekniko handienez galdetuta, akelarrearen eszena aipatu zuen Aguerok —Maite Arroitajauregik eta Arantzazu Callejak sortutako doinuak kantatzen eta dantzatzen dituzte pertsonaiek—. Ekoizleei buruhauste batzuk ere eman zizkiela aitortu zuen, haiek aldamenean zituela —Koldo Zuazua, Iker Ganuza eta Frederic Premel izan ziren agerraldian—. Izan ere, ahalegin handia eskatu zuten hainbat eszena grabatu zituzten, gero filmean sartu ez zituztenak. Orotara, 100 ordu filmatu zituzten, 90 minutuko filma osatzeko.

Casting prozesua eta lokalizazio jakin batzuetan filmatzea ere aipatu zituzten ekoizleek erronken artean. Eta pozik agertu zituen euskal-frantziar-argentinar koprodukzioaren emaitzarekin.