Abandonatutako lekuekin amets

«Las Vegas txiki bat» bezalakoa zen Alaska hotela txikitan Castillo Suarezentzat (Altsasu, Nafarroa, 1976). «Etxetik oinez joan gintezkeen, baina aparteko zerbait zen, bazuen igerileku bat...». Etzegaraten, Nafarroaren eta Gipuzkoaren arteko mugaldean, errepide nagusiaren alboan zegoen hotel bat izan zen Alaska, eta, hortaz, leku ezaguna urteetan jende askorentzat. Baina bide berria egin zutenean, pasoko leku izateari utzi, eta bazterrean geratu zen. Itxita eta abandonatuta dago aspalditik, baina eraikina zutik dago oraindik. Eta haren izena eman dio idazleak bere zazpigarren poema liburuari; maite izandako lekuez eta pertsonez egiten baitu gogoeta Alaska-n, eta, haiei lotuta, abandonuaz, galeraz eta doluaz. Elkar argitaletxeak plazaratu du lana.

Suarezek azaldu duenez, haren liburuek beti dute lehen «detonante bat». Eta, Alaska-ren kasuan, Reyes Ilintxetak Maddi Barber zinemagileari Argia-n eginiko elkarrizketa bat irakurtzean sortu zitzaion lehen izpi hura. Barberrek botatako galdera bat eraman zuen kazetariak titularrera: «Nola egin daiteke paisaiaren edo leku baten dolua?». Hain zuzen, Itoizko urtegiak urpean utzitako tokiez gogoeta egiten duten hainbat ikus-entzunezko pieza ondu ditu urteotan Lakaben (Nafarroa) jaiotako zinemagileak —tartean, 592 metroz goiti dokumentala—. «Harrigarria egiten zitzaion nola bizi daitekeen jendea erreparatu gabe urak bere baitan hartu dituen gauza horiei guztiei, herriei zein naturaguneei. Eta esaldi horrekin geratu nintzen».

Doluak kolektiboa izan beharko lukeela esaten zuen Barberrek solasaldian; Suarezek azaldu du berak, poesiaren bidez, norbanakoaren eremura eraman duela doluaren ideia. Elkarrizketa berean zinemagileak plazaratutako beste ideia bat ekarri du gogora: «Aipatu zuen amets egitea dela dolua egiteko modu bat, eta deigarria egin zitzaidan. Nik hortik abiatuta egin dut Alaska».

Idazlea maiz pasatzen da Etzegarateko errepidetik, eta maiz ikusten du abandonatutako hotela. Hala, eta elkarrizketa hark sortutako ideiek gidatuta, istorio bat eraiki zuen, «Alaska hotelarekin amets egiten zuen neska batena». Neska bere etxeko puskak jasotzen ari da, «bere bizitza kutxetan sartzen», eta, haurra zela egiten zuen gisan, hotelera doala egingo du amets. Haren oroitzapenak eta gogoetak sarrera narratibo batean bildu ditu idazleak. «Puskak jasotzen ari dela, neska horrek gogoeta bat egiten du, neure egiten dudana: Zein hari hauskor dauden gure eta geure objektuen artean». Adibide bat ere jarri du ideia azaltzeko: «Zer egin opariekin abandonatzen zaituztenean?».

Ahaztu nahia eta ezina

Lan berrian bere ohiko gaiez hitz egiten duela iruditzen zaio idazleari. «Nire obsesioetako bat galera da, edo gure eta geure inguruan dauden espazio, lurralde eta objektuen arteko harremana». Liburuan bere beste obsesioetako bat ere ageri dela esan du: «Oroimena, ahaztu nahi dituzun gauza horiek nahita ere ezin dituzula ahaztu». Natura, elurra, igerilekuak eta haren obran ohikoak diren beste auzi eta irudi batzuk ere eraman ditu idazleak poemetara.

Baina galerez soilik ez, aurrera egiteaz ere hitz egiten du lanak. «Ideietako bat da bizitzak azkenean beti ematen dizula hutsuneak betetzeko moduren bat. Neska honi kantuek ematen diote; musika izan liteke modu bat».

Lau urte dira idazleak Irautera (Elkar, 2019) bere aurreko poema liburua plazaratu zuela. Hain justu, Jaume Gelabertek katalanera itzuli du lan hori, eta, egunotan, idazleak eta itzultzaileak Herrialde Katalanetan aurkeztuko dute. Bada, Alaska aurreko liburuaren «bonus track moduko bat» ere izan daitekeela iritzi dio egileak.

«Castillo Suarez beti da garantiazko izen bat, eta haren liburuek beti dute interesa», iritzi dio Xabier Mendiguren Elkarreko editoreak. «Errepide abandonatu baten ondoan geratu den hotel abandonatu batek halako desolaziozko sentimendu bat pizten du. Liburua ez da hainbeste desolazioaz, baina badu zerikusia doluarekin, abandonuarekin, hoztasun puntu batekin». Suarezek poemetan «irudi oso indartsuak» sortzeko duen gaitasuna goraipatu du editoreak.

Eta idazleak horri buruz ere egin du gogoeta: «Aurreko lanetan, irudiak leuntzen saiatu naiz. Alde horretatik, beharbada hau da nire libururik bortitzena».